Deniz gücümüzün Çaka Bey’den günümüze kadar olan yaklaşık 10 asırlık yaşam sürecinde, Deniz Harp Okulu son üç asrında çok önemli rol oynamıştır. Deniz Harp Okulunun kuruluş sürecini hazırlayan koşullar Çeşme yenilgisi ile oluşmuş ve sonrasında sürekli bir gelişim eğrisi çizmiştir. Türk bahriyesine yetiştirilen elemanların bilimsel metodlarla eğitilmeleri gerçeği 18. yüzyılda belirlenmiştir.
Cumhuriyetin ilan edilmesinin ardından Tevhid-i Tedrisat Yasasının kabul edilmesi, Bahriye mektebi ve idadi olmak üzere okulun ikiye bölünmesine sebep olmuştur. Lise kısmı Heybeliada da kalırken, “Çekirdek Mektebi” olarak adlandırılan ikinci kısım şimdiki Kuzey Deniz Saha Komutanlığının binasına nakledilmiştir.
Daha sonraları Kasımpaşa’daki okul talebi karşılayamadığından lise kısmı ile birleşerek Heybeliada’ya geri dönmüş ve Deniz Harp Mektebi ve Lisesi adını almıştır.
1941 yılında II. Dünya Savaşı’nın koşullarında okul Mersine gitmiş ve 1941- 1946 yıları arasındaki eğitim ve öğretimine devam ettiği Mersin’den Heybeliada’ya geri dönmüştür.
1948-1949 eğitim ve öğretim yılında okulun adı Deniz Harp Okulu ve Koleji Komutanlığı’na dönüşmüş ve 1954 yılında yeniden Deniz Harp Okulu ve Lisesi adını almıştır. 1953 yılında Layn sisteminde eğitim ve öğretime başlanmıştır.
1963-1964 eğitim ve öğretim yılında Deniz Harp Okulu ve Deniz Lisesi tekrar birbirinden ayrılmıştır. 1974-1975 eğitim ve öğretim yılından itibaren, eğitime ve öğretim süresi bir üniversitenin mühendislik lisans düzeyine eşdeğer olarak 4 yıla çıkarılmıştır.
1977-1978 yılında 4 yılık ve 7 bilimsel dalda yapılan eğitimin ilk mezunları verilmiştir. Bu tarihten sonra 4 yılık eğitim sonunda mezun olan subayların mesleki
yeterlilikleri tartışılmaya başlanmış ve meslek derslerine daha fazla önem verilmeye başlanmıştır.
1977 yılında yapılan Tuzla Deniz Harp Okulu tesisleri tamamlanmış ve 1985 tarihinde eğitime başlanmıştır.
Deniz Harp Okulu, 1991-1992 eğitim ve öğretim yılından bu yana mühendislik çerçeve programını Endüstri, Elektrik-Elektronik, Makine, Gemi İnşa ve Bilgisayar Mühendisliği bilim dallarında uygulanmaktadır.
Bu arada tanınan sivil eğitimciler okulda görevlendirilirken, askeri bilgi ve tecrübesinden yararlanılacak subaylar da okulda görev almışlardır. Ayrıca mezunlarının yurt içinde ve dışında yükseköğrenimlerini sağlayarak kendi kadrolarını da oluşturmaktadır.
Yeniliklere açık olunması, değişimlerin devamlı takibi, personelin akademik olarak kendisini yetiştirmesi, zaman içerisinde verilecek eğitimin süresi ve boyutunda da uygun değişiklikleri beraberinde getirmiştir. Son olarak uygulamaya konulan GAYE 2000 programı bunun en iyi örneğidir.
Bir denizcinin geri kalmaya tahammülü olamaz. Bilgi ve becerisini devamlı geliştirmelidir. Komuta ettiği gemiyi her yönüyle tanımalı ve her türlü duruma hazır olmalıdır. Bu nedenle öğrenciler öğrenme sürecinin farkında olmalı, onu kontrol etmeli ve öğrendiklerini yeniden üreterek kullanmalıdır.
Deniz Harp Okulu’nda verilen eğitim, öğrencilerin mesleki ve sosyal hayatlarında ihtiyaç duyacakları zihni ve bedeni yeterliliği kapsamaktadır. Bu eğitimin temelinde, ileriye dönük çalışmalar, takip edilen teknolojik değişiklikler ve sürekli bilgi akışı yatmaktadır. Böylece Deniz Kuvvetleri Komutanlığı’na girecek bütün yenilikleri takip edebilecek deniz subayları yetişecektir. Deniz Harp Okulu’nun bu eğitim anlayışı ile yetiştirdiği subaylar, yurt içinde ve yurt dışında kendilerine verilecek her türlü görevi başarı ile yapmaktadırlar.
Deniz Harp Okulu Cumhuriyet Donanmasına bugüne kadar binlerce deniz subayı temin etmiştir. Bu değerlerin her biri sadece deniz gücümüze katma değer sağlamakla kalmamış aynı zamanda Cumhuriyetin nicel ve nitel gelişimine insan ve
devlet hayatını ilgilendiren her alanda katkı sağlamıştır. Deniz Harp Okulu, bilim ve teknolojideki gelişmelerin sonucu olarak ihtiyaç duyulan modern sistemlere hükmeden ve her seviyede karar veren komutanları yetiştirmiş ve yetiştirmektedir.
Günümüz silahlı kuvvetlerinin devletlerin uluslararası ortamda yaptırım gücüne ve dış politikalarına tartışmasız derecede katkıları bulunduğu göz önündedir. Şimdiki etkisinden yola çıkarsak, silahlı kuvvetlerin geçmişteki savaşlarda ve toprak mücadelelerindeki rolü de kolayca anlaşılabilecektir. Deniz kuvvetlerinin oluşturulmasında, nitelikli personel temini ve yetiştirilmesi, sağlam ve çağdaş materyale sahip olunması ve idamesi gerekir. Ekonomik olarak güçlü, istikrarlı ve becerikli yönetimlere sahip ülkelerin bunu yapması mümkündür.
Geçmişimizi düşünür ve tarihten ders alırsak; çok rahat görülebileceği gibi, Osmanlı İmparatorluğu’nun çöküş süreci ile denizlerdeki gerilemesi arasında ki ilişkiyi görebiliriz. Çöküş sürecinde, devletin siyasi gücünün süreklilik arz etmemesi ve çağın gereklerine göre düzenlenmemesi nedeniyle başta coğrafi güç, bir sonraki aşamada ekonomik, daha sonra demografik güç unsurları yara almış, sonuçta da diğer milli güç unsurları ile etkileşim halinde bulunan askeri güç zayıflamıştır. Askeri gücün zayıflaması ise, üç kıtaya yayılmış bir coğrafyaya sahip imparatorluğun deniz aşırı yerlerde öncelikli olmak üzere siyasi gücünün zayıflamasını tetiklemiş ve yüzyıllar içerisinde bu kısır döngü, değişik dönemlerde birçok alanda yenileşme hareketleri sayesinde toparlanmaya çalışsada, Osmanlı İmparatorluğu’nun çöküşünü hazırlamıştır. Osmanlı İmparatorluğu’nda donanma ve denizciliğin imparatorluğun durumuna etkisi ile ilgili olarak, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Başkanı Prof.Dr. Ali İhsan GENCER’in, yapmış olduğu yorum çarpıcı olarak göz önüne sermektedir;
“Genellikle Osmanlı İmparatorluğu’nun denizciliğe önem vermediği şeklinde yanlış bir kanı vardır. Osmanlı, tarihinin büyük bir kesiminde denizciliğe önem vermiştir. Verdiği dönemlerde büyümüş vermediği dönemlerde ise küçülmüştür. 3’ ncü Selim döneminde, bütçeden donanmaya ayrılan paranın oranı %17 iken, o dönemde İngiltere’de bu oran %7 dir. Donanmamız biraz zayıflayınca deniz aşırı büyük bir toprağımız gitmiştir. İngiltere, bu maksatla, önce
donanmamızı ortadan kaldırmış, sonra bir bakıyorsunuz bir süre sonra deniz aşırı topraklarımızdan bir kısmını kaybetmişiz. Osmanlı Donanması çok büyük toprakları koruyordu. Donanma zayıfladıkça da bu büyük topraklar, dolayısıyla Osmanlının nüfuz ve hakimiyeti azaldı.''
Osmanlı Devleti’nin denizlerdeki gerilemesinin bize nasıl fatura edildiği ortadadır. Aynı hataları tekrar etmemek ise elimizdedir.
Deniz Harp Okulu iki yüzyılı aşkın faaliyeti süresince, daima mesleki ve teknik yenilikleri izlemiş ve her zaman ileri bir yüksek öğretim ve eğitim kuruluşu olarak kendini göstermiştir. Artan ihtiyaçlar ve gelişen teknoloji dikkate alınarak Deniz Harp Okulu her zaman gelişmektedir ve gelişecektir.
Deniz Harp Okulu, vatan, bayrak, ulus, deniz ve Atatürk sevgisi ile yoğrulmuş bir yaşam tarzı olan deniz subayını yetiştirmektedir
4.2. Öneriler:
Deniz Harp Okulu’nda verilen askeri eğitimin günceliğinin korunması ve askeri alanda meydana gelen yeniliklerden uzak kalınmaması amacıyla, gelişmiş ülkelerdeki Deniz Harp Okulları, oluşturulacak uzman heyetler tarafından incelenerek, çağın eğitim sisteminin getirdiği yenilikler takip edilmelidir. Bu yapılırken, geleneksel yapının bozulmamasına dikkat edilerek, programlarda gerekli değişikler yapılmalıdır.
Akademik programın yenileştirmek ve geliştirmek için diğer yüksek öğretim kurumları ile ortak çalışmalar yapılarak, bu kurumlardaki öğretim üyelerinin fikir ve tecrübelerinden yararlanılmalıdır.
Akademik eğitim veren kurumda daha fazla akademisyenin görev yapması için Deniz Harp okulu’nu dereceyle bittirmiş ve başarılı personelden yetiştirilerek, öğretim üyesi temini planlamaları yapılmalıdır.
Çağın gerekleri ve mesleki ihtiyaçları kapsayacak şekilde çözüm üretecek bilimsel araştırmalar yapılmalıdır.
Akademik platformlarda temsil edilerek yerini almalı. Bu maksatla yurtiçinde ve yurtdışında sempozyum, seminer gibi organizasyonlara katılanarak, sunumlar
yapılması özendirilmelidir.
Denizciliğin özendirilmesi maksadıyla tanıtıcı faaliyetler yapılarak, öğrenci temininde toplumun her kemsine ulaşılmalıdır. Böylece denizci bir toplum olma yolunda da ilerleyebiliriz.
KAYNAKÇA
ALPAGUT, Ali Haydar Emir. (1917). “Osmanlı Bahryesi” Mecmua-i Seneviye-i Bahriye, 10 Temmuz 1333 tarihli sayısı.
AKYÜZ, Yahya. (2001). Türk Eğitim Tarihi. (Sekizinci Baskı). İstanbul: Alfa Yayınları.
BALCIOĞLU, M. ve GÜL, M. “Anadolu Selçuklularında Denizcilik Faaliyetleri.” Askeri Tarih Bülteni. sayı:31, Ağustos 1991.
BAŞ, Ersan KÜÇÜKOĞLU, Ahmet. (2004) Deniz Harp Okulu Tarihçesi. İstanbul: Deniz Harp Okulu Komutanlığı Basımevi.
BÜYÜKTUĞRUL, Afif. (1996). Osmanlı Deniz Harp Tarihi, I nci cilt. İstanbul: Deniz Harp Okulu Komutanlığı Basımevi.
ÇOKER, Fahri. (1994). Bahriyemizin Yakın Tarihinden Kesitler-Deniz Harp Okulu. Ankara: Dz.K.K.lığı Basımevi.
ÇOKER, Fahri. “Deniz Kuvvetlerinde Astsubay Sınıfının Tarihi Gelişmesine Toplu Bakış,” Deniz Kuvvetleri Dergisi. (1968). CXXIV. s. 463.
ÇOKER, Fahri. (1973) Deniz Harp Okulumuz 1773. İstanbul: Dz.K.K.Karargah Basımevi.
Deniz Harp Okulu Eğitim-Öğretim Sisteminin Geçmişi ve Bugüne Kadarki Gelişmeler. (1992) İstanbul: Deniz Harp Okulu Komutanlığı Yayını.
Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Lalahan Deniz Genel Arşiv Müdürlüğü; Deniz Kuvveteleri Tarihçesi, Cilt II, Dosya: III.
Deniz Harp Akademisi. (1998). Denizcilik Gücü Sempozyumu Bildirileri. İstanbul: Harp Akademileri Basımevi.
Deniz Harp Okulu Komutanlığı. (2000). Deniz Harp Okulu Tarihçesi. İstanbul: Deniz Harp Okulu Komutanlığı Basımevi.
Deniz Müzesi Komutanlığı Tarihi Deniz Arşivi. Mektubi Bölümü: 52/5
Deniz Müzesi Komutanlığı Tarihi Deniz Arşivi. Şurayı Bahri Bölümü: 55/202 A
Deniz Eğitim ve Öğretim Komutanlığı. (2006). Deniz Harp Okulu Yönergesi. İstanbul: Deniz Harp Okulu Komutanlığı Basımevi.
Deniz Kuvvetleri Komutanlığı. (1993). Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Öğrenci Alım İşlemleri Yönergesi. Ankara: Dz.K.K.lığı Yayını.
Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Lisansüstü Öğretim Yönergesi (DKY 179-1)
Deniz Eğitim ve Öğretim Komutanlığı Deniz Okullarına Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Yönergesi (DEY 51-13)
Deniz Eğitim ve Öğretim Komutanlığı Deniz Okullarında Askerlik ve Denizcilik Niteliklerinin Kazandırılması Yönergesi (DEY 164-4)
Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Personel Temin ve Yetiştirme Planı (DKPL 51-1)
Deniz Harp Okulu Komutanlığı. (1964). 1963-64 Yılı Eğitim/Öğretim Talimatı. İstanbul: Dz.Harp Ok.Yayını.
Deniz Harp Okulu Komutanlığı. (1965). 1964-65 Yılı Eğitim/Öğretim Talimatı. İstanbul: Dz.Harp Ok.Yayını.
Deniz Harp Okulu Komutanlığı. (1966). 1965-66 Yılı Eğitim/Öğretim Talimatı. İstanbul: Dz.Harp Ok.Yayını.
Deniz Harp Okulu Komutanlığı. (1971). 1970-71 Yılı Eğitim/Öğretim Talimatı. İstanbul: Dz.Harp Ok.Yayını.
Deniz Harp Okulu Komutanlığı. (1974). 1973-74 Yılı Eğitim/Öğretim Talimatı. İstanbul: Dz.Harp Ok.Yayını.
Deniz Harp Okulu Komutanlığı. (1978). 1977-78 Yılı Eğitim/Öğretim Talimatı. İstanbul: Dz.Harp Ok.Yayını.
Deniz Harp Okulu Komutanlığı. (1979). 1978-79 Yılı Eğitim/Öğretim Talimatı. İstanbul: Dz.Harp Ok.Yayını.
Deniz Harp Okulu Komutanlığı. (1981). 1980-81 Yılı Eğitim/Öğretim Talimatı. İstanbul: Dz.Harp Ok.Yayını.
Deniz Harp Okulu Komutanlığı 1981-82 Yılı Eğitim/Öğretim Talimatı, Dz.Harp Ok.Yayını, İstanbul, 1982
Deniz Harp Okulu Komutanlığı. (1983). 1982-83 Yılı Eğitim/Öğretim Talimatı. İstanbul: Dz.Harp Ok.Yayını.
Deniz Harp Okulu Komutanlığı. (1984). 1983-84 Yılı Eğitim/Öğretim Talimatı. İstanbul: Dz.Harp Ok.Yayını.
Deniz Harp Okulu Komutanlığı. (1986). 1985-86 Yılı Eğitim/Öğretim Talimatı. İstanbul: Dz.Harp Ok.Yayını.
Deniz Harp Okulu Komutanlığı. (1988). 1987-88 Yılı Eğitim/Öğretim Talimatı. İstanbul: Dz.Harp Ok.Yayını.
Deniz Harp Okulu Komutanlığı. (1989). 1988-89 Yılı Eğitim/Öğretim Talimatı. İstanbul: Dz.Harp Ok.Yayını.
Deniz Harp Okulu Komutanlığı. (1990). 1989-90 Yılı Eğitim/Öğretim Talimatı. İstanbul: Dz.Harp Ok.Yayını.
Deniz Harp Okulu Komutanlığı. (1991). 1990-91 Yılı Eğitim/Öğretim Talimatı. İstanbul: Dz.Harp Ok.Yayını.
Deniz Harp Okulu Komutanlığı. (1992). 1991-92 Yılı Eğitim/Öğretim Talimatı. İstanbul: Dz.Harp Ok.Yayını.
Deniz Harp Okulu Komutanlığı. (1993). 1992-93 Yılı Eğitim/Öğretim Talimatı. İstanbul: Dz.Harp Ok.Yayını.
Deniz Harp Okulu Komutanlığı. (1994). 1993-94 Yılı Eğitim/Öğretim Talimatı. İstanbul: Dz.Harp Ok.Yayını.
Deniz Harp Okulu Komutanlığı. (1995). 1994-95 Yılı Eğitim/Öğretim Talimatı. İstanbul: Dz.Harp Ok.Yayını.
Deniz Harp Okulu Komutanlığı. (1996). 1995-96 Yılı Eğitim/Öğretim Talimatı. İstanbul: Dz.Harp Ok.Yayını.
Deniz Harp Okulu Komutanlığı. (1998). 1997-98 Yılı Eğitim/Öğretim Talimatı. İstanbul: Dz.Harp Ok.Yayını.
Deniz Harp Okulu Komutanlığı. (1999). 1998-99 Yılı Eğitim/Öğretim Talimatı. İstanbul: Dz.Harp Ok.Yayını.
Deniz Harp Okulu Komutanlığı. (2000). 1999-00 Yılı Eğitim/Öğretim Talimatı. İstanbul: Dz.Harp Ok.Yayını.
Deniz Harp Okulu Komutanlığı. (2001). 2000-01 Yılı Eğitim/Öğretim Talimatı. İstanbul: Dz.Harp Ok.Yayını.
Deniz Harp Okulu Komutanlığı. (2002). 2001-02 Yılı Eğitim/Öğretim Talimatı. İstanbul: Dz.Harp Ok.Yayını.
Deniz Harp Okulu Komutanlığı. (2003). 2002-03 Yılı Eğitim/Öğretim Talimatı. İstanbul: Dz.Harp Ok.Yayını.
Deniz Harp Okulu Komutanlığı. (2004). 2003-04 Yılı Eğitim/Öğretim Talimatı. İstanbul: Dz.Harp Ok.Yayını.
Deniz Harp Okulu Komutanlığı. (2005). 2004-05 Yılı Eğitim/Öğretim Talimatı. İstanbul: Dz.Harp Ok.Yayını.
Deniz Harp Okulu Komutanlığı. (2006). 2005-06 Yılı Eğitim/Öğretim Talimatı. İstanbul: Dz.Harp Ok.Yayını.
ERGÜN, Mustafa ve DUMAN, Tayip. (1996). 19. Yüzyılda Osmanlı Askeri Okullarının Ders Programları ve Ders Kitapları. Yeni Türkiye Dergisi.
Harp Okulları Kanunu. Resmi Gazete 24052: 17 Mayıs 2000.
Harp Okulları Yönetmeliği. Resmi Gazete 24536: 27 Eylül 2001.
GENCER, Ali İhsan. (2001) Bahriye’de Yapılan Islahat Hareketleri ve Bahriye Nezaretinin Kuruluşu (1789-1867). Ankara: T.T.Kurumu yayını.
GÖKÇE, Birsen. (2004). Türkiye’nin Toplumsal Yapısı ve Toplumsal Kurumlar. 2. baskı. Ankara: Savaş yayınevi.
GÖKÇAY, Namık (2005). Deniz İkmal Merkezi ve Okulları 1699-1999. İstanbul: Deniz Basımevi Müdürlüğü.
KİLİ, Suna. (1981). Atatürk Devrimi. Türkiye İş Bankası Yayınları.
KÜÇÜKOĞLU, Ahmet. (2003). Türk Donanması’nda Hamidiye Zırhlısı, Atatürk İlkeleri ve İnkılapları Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi
KOCA RAGIP EFENDİ. (1924). Bahriye Mekteb-i Şahaneleri Tarihi. 1. Kitap, Bahriye Matbaası.
KOCA RAGIP EFENDİ. (1924). Bahriye Mekteb-i Şahaneleri Tarihi. 2. Kitap. İstanbul: Bahriye Matbaası.
TARAKÇI, Nejat. (2005). Sömürgecilikten 21. Yüzyıla Deniz Gücü Mücadelesi. İstanbul: Deniz Basımevi Müdürlüğü.
TSK. Tarihi, III ncü cilt, 1nci Kısım’a Ek, Deniz Kısmı (1299-1452). İstanbul. 1964
T.C.B.E.Rs. (1929). Deniz Harp Akademisi tarihi ve Levazım Mektepleri Ümera Kursu Talimatı Yıldız Hr. Ak. VI. Bölüm. Komutanlığı Matbaası.
YAVUZ, Celalettin. (2000). Osmanlı Bahriye’sinde Yabancı Misyonlar Çeşme Faciası’ndan İstanbul Deniz İkmal Gurup Komutanlığı. Birinci Dünya Harbi’ne Kadar Osmanlı Bahriye’sinde Çağdaşlaşma Gayretleri. İstanbul: Deniz Basımevi Müdürlüğü
Yb.Safvet BEY. (1994) Bahriyemiz Tarihinden Filasalar, İstanbul: Dz.K.K. Basımevi.
YILDIRIM, Ali; ŞİMŞEK, Hasan. (2005). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık
4566 sayılı Harp Okulları Kanunu.
Harp Okulları Yönetmeliği. Resmi Gazete. 24536: 27 Eylül 2001.
01, 02,1930 tarih ve 10572 sayılı Kararname ve M.M.V. Dz.Daire Reisliği II. Şb. ve 02.02.1931 tarihli ve 3647 sayılı “Muvazzaf Deniz Zabitleri Yetiştirmek ve Deniz Zabitlerine Yüksek İktidar ve Tahsil Verme Talimatnamesi”
16 Ocak 1925 Bahriye Vekaleti ve Genel Kurmay Başkanlığı ile Bahriye Erkan-ı Harbiye Riyaseti’nin 12 Şubat 1925 Tarih 189/144 Sayılı Yönetmeliğe ait Kanun. Md: 1, 3, 5, 6, 13.
EK A
MEKTEB-İ BAHRİYE-Yİ ŞAHANE 1914 YILI GİRİŞ BROŞÜRÜNDEN