Araştırmamız dinî danışmanlık uygulamasını kavramsal olarak ele alıp Diyanet İşleri Başkanlığı’na bağlı AİRB’lerin faaliyetlerini Dinî danışmanlık ve rehberlik bağlamında incelemeyi amaç edinmiştir. Çalışmamızın amacı doğrultusunda İstanbul, Ankara, İzmir, Erzurum, Antalya, Diyarbakır ve Trabzon’da hizmet sunan İl Müftülüklerine bağlı Aile İrşat ve Rehberlik Büroları’na gelen sorular ve bu sorulara verilen cevaplar analiz edilmiş ve bunun neticesinde aşağıdaki sonuçlara ulaşılmıştır:
Demografik bulgulardan elde edilen sonuçlara göre, Türkiye genelinde AİRB’lerde verilen danışmanlık hizmetlerinden en çok 23-40 yaş aralığının yararlandığı görülmüştür. Bürolara erkeklere nazaran kadınların daha fazla başvuruda bulunduğu da elde edilen sonuçlar arasındadır. Mesleklere göre yapılan sıralamada ilk sırayı ev hanımları alırken, medenî durum sıralamasında evliler en çok danışan grup olmuştur. Diğer taraftan Türkiye genelinde danışmanlık hizmetlerinden en çok Marmara Bölgesi’ndeki danışanların faydalandığı tespit edilmiştir.
Danışılma şekli ve verilen cevaplara ait bulgulara göre, danışanların büyük bir çoğunluğu problemlerini yüz yüze iletmeyi tercih etmişlerdir. Sayıları çok az olmakla beraber bürolara internet aracılığıyla danışanlar da mevcuttur. Bürolara en çok danışılan konu, ibadet hayatı konusu olmuştur. Sosyal durumlar ve sağlık konuları ise en az danışılan konulardır.
Soruların konusunun demografik özelliklere göre dağılımına dair sonuçlara bakıldığında, 15-22 yaş grubunda en çok merak edilen konunun evlilik ve nikâh konusu olduğu tespit edilmiştir. Diğer yaş gruplarını oluşturan 23-40 yaş, 41-60 yaş ve 60 yaş üstü gruplarında ise en çok merak edilen konu ibadet hayatı olmuştur. En az merak edilen konu ise 23-40 yaş hariç bütün gruplarda cinsellik konusudur. Kadınlar ve erkekler en çok ibadet hayatı ile ilgili sorular sormuşlardır. En az danıştıkları konu ise kadınlarda sosyal durumlar konusu olurken, erkeklerde sağlık konusu olmuştur. Evli çiftler ise en çok aile içi problemler konusunda bürolara başvurmuşlardır. Sorunun konusu ve medenî durum ilişkisine bakıldığında, evli ve dul kimselerin en çok ibadet hayatı ile ilgili konularda danıştıkları görülmüştür. Bekâr kimseler ise evlilik ve nikâh konularında bürolara başvurmuşlardır. Tüm
gruplarda en az danışılan konu ise sağlık konusu olmuştur. Bürolara yüz yüze yapılan başvurularda, danışanların en çok merak ettikleri konunun ibadet hayatı olduğu tespit edilmiştir. Telefon ile yapılan başvurularda da sonuç değişmemiştir. Yüz yüze yapılan başvurularda en az danışılan konu sağlık konusu olurken telefon ile yapılan başvurularda en az danışılan konu sosyal durumlar konusu olmuştur. Elektronik posta ile gelen 3 sorunun evlilik ve nikâh, aile içi problemler ve sosyal durumlar konularından olduğu görülmüştür.
Yaşanılan bölge ve değişkenler arasındaki ilişkiler değerlendirildiğinde, Karadeniz, Akdeniz, Ege, İç Anadolu ve Marmara Bölgeleri’nde en çok danışılan konunun ibadet hayatı olduğu tespit edilmiştir. En çok danışılan konu Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde aile içi problemler konusu olurken, Doğu Anadolu Bölgesi’nde boşanma konusu olmuştur. Türkiye genelinde en çok danışılan konular; ibadet hayatı, evlilik ve nikâh ve aile içi problemler konularıdır.
Bölgelere göre danışanların yaş gruplarına ait bulgular incelendiğinde; Marmara, İç Anadolu, Ege, Akdeniz, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri’ne en çok 23-40 yaş aralığından başvuruda bulunulduğu tespit edilmiştir. Sadece Karadeniz Bölgesi’nde en çok danışan grup 41-60 yaş grubu olmuştur.
Danışanların cinsiyetine göre dağılımına bölgeler açısından baktığımızda; tüm bölgelerde en çok kadınların başvuruda bulunduğu tespit edilmiştir. Medenî durum açısından ise yine tüm bölgelerde en çok başvurunun evliler tarafından yapıldığı görülmüştür. Bu sıralamada bekârlar ikinci sırayı alırken, dul kimseler de üçüncü sırada yer almıştır. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ndeki AİRB’lere dul kimse başvurmazken, Karadeniz Bölgesi’ne de bekâr kimse başvurmamıştır.
Danışma şeklinin yaşanılan bölgelere göre dağılımına baktığımızda, Güneydoğu Anadolu, Doğu Anadolu, Akdeniz, Ege, İç Anadolu ve Marmara Bölgeleri’nde danışanların yüz yüze görüşmeyi tercih ettikleri görülmüştür. Karadeniz Bölgesi’nde ise telefon ile yapılan başvuruların daha fazla olduğu tespit edilmiştir. İnternet yoluyla başvuru sadece Marmara ve Ege Bölgeleri’nde yapılmıştır.
Bu çalışma sırasında bir takım problemlerle karşılaşılmıştır. Karşılaşılan en büyük problem AİRB’lerin henüz kurulma aşamasında olmalarıdır. AİRB
kartekslerinin formatının zaman içinde değişmesi, kartekslerde kişilere ait bilgilerin boş bırakılması, soruların yazımında imla kurallarına dikkat edilmemesi çalışmayı olumsuz olarak etkilemiştir.
Araştırmamız neticesinde görülmüştür ki insanların yaşadıkları sorunları çözme aşamasında ortak paydalarından birisi dindir. Çünkü din inanan insanlar için daima maddî ve manevî şifa kaynağı olmuştur. Dinî danışmanlığın ortaya çıkmasıyla bazı insanlar psikolojik ve ailevî sorunlarını psikolog ve danışmanların yanı sıra dinî danışmanlara da açmış ve aldıkları cevaplarla da büyük oranda problemlerinden kurtulmuşlardır. Bu durum dinî danışmanlık görevini üstlenen din görevlilerinin sorumluluğunu da arttırmıştır. Zira bürolarda görev yapan personelin bir kısmı bu alanda yeterli bilgi ve beceriye sahip değildir. Kartekslere işlenen bilgilerden vardığımız kanaate göre sorulara verilen cevaplar ve kullanılan yöntemler bu yetersizliği açıkça göstermektedir. Ayrıca verilen cevaplardan anlaşıldığı üzere AİRB görevlileri çoğu zaman dinî danışmanlık sahasında bilgi verirken psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerini yeterince kullanamamaktadırlar.
Diğer taraftan kartekslerin doldurulmasında görevlilerin bir kısmının dikkatsiz davrandıkları tespit edilmiştir. Birçok kartekste gerek soru sorana; gerek cevaplara ait bilgiler eksik veya yanlış yazılmıştır. Bu nedenle çok sağlıklı bilgi elde edilememiş ve değerlendirmeler çok eksik kalmıştır. Örneğin, bazen şehir kısmına çalışmanın yapıldığı ilin değil müracaat edenin kendi memleketi yazılmıştır.
İncelenen kartekslerde AİRB görevlilerden bazıları “cevap” bölümüne “gereken açıklama yapıldı” şeklinde bir ibare yazarak verilen cevabı net bir şekilde ifade etmemiştir. Kimisi de görüşmeyi hikâye tarzında en ince ayrıntısına kadar anlatmakta verilen cevap bunca ayrıntının içinde anlaşılamamaktadır. Bazı görevlilerin çok basit fıkhî soruları dahi Din İşleri Yüksek Kurulu’na yönlendirdikleri de tespitlerimiz arasındadır.
Yine büro görevlilerinden bazılarının yöneltilen sorular karşısında çok duygusal cevaplar verdikleri, objektif olamadıkları görülmektedir. Bir görevlinin başından üç evlilik geçmiş ve sonra tekrar ikinci eşine dönmüş bir kadına “üçüncü
evlilikten sonra tekrar ikinci eşine dönmen senin evlilik konusunda ne kadar tutarsız davrandığını gösteriyor...” şeklinde verdiği cevap buna bir örnek teşkil edebilir.
Karteksler içerisinde az da olsa değerlendirilemeyen sorular bulunmuştur. Örneğin, hafız olmak isteyen birisinin talebi bunların arasındadır. Ayrıca bazı illerden evlenme, kızlarını evlendirme isteği ile ilgili müracaatlar görülmüştür. Çok az da olsa din görevlilerin dinî rehberliğin ve kendi alanının dışında tavsiyelerde bulunduğuna rastlanılmıştır. Bu durumun en büyük sebebi de görevli personelin yeterli eğitimden geçirilmemiş olmasıdır.
Araştırmamızda, danışanlara verilen cevaplar ile yansıyan görevli personele ait bilgi yetersizliklerinin tespiti, bizi bürolarda verilen dinî danışmanlık alanındaki faaliyetlerin planlı, örgütlü ve profesyonel bir hizmet olarak verilmediğine dair olumsuz bir sonuca ulaştırmıştır. Zira bürolarda görev yapan personel hizmet içi eğitim seminerleri hariç hiçbir psikolojik eğitimden geçmemektedirler. Görevlilerin bir kısmı ise hizmet içi seminerlere dahi alınmamışlardır.
AİRB’ler başlangıçtan günümüze kadar ciddi bir mesafe kat etmiş olsa da bir takım eksiklikler halen devam etmektedir. Diyanet İşleri Başkanlığı Din Hizmetleri Dairesi, bürolardaki eksikliklerin tespiti amacıyla bir anket hazırlamıştır. AİRB görevlilerine yapılan anketlerin sonucunda karşılaşılan en önemli sorunlar 2008 AİRB raporunda da zikredildiği gibi şunlardır:
¾ Yetkili amirlerce AİRB’lere gereken desteğin ve önemin verilmemesi.
¾ AİRB’lerin görev tanımlarının olmaması ve din hizmeti büro sınırlarının
tespit edilmemesi.
¾ AİRB’lerin fiziki şartlarının eksik ve yetersiz olması (mekân, telefon,
kütüphane, bilgisayar vs.).
¾ Müstakil bütçesinin olmaması.
¾ Bürolarda erkek görevlilerin azlığı.
¾ Bürolar arasındaki iletişim sorunu.
¾ Seminer alan görevlilerin değişik nedenlerden dolayı yer değişmesi.
¾ AİRB’lerin halkımız ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarınca yeterince
¾ AİRB faaliyetlerinin sağlıklı arşivlenmemesi
¾ Büro görevlilerine yönelik yayın faaliyetlerinin olmaması
¾ Bölgesel dil, iletişim sorunu
¾ Görevliler arasında aile hukuku ve özellikle boşanma ile ilgili söylem
birliğinin bulunmaması ve Din İşleri Yüksek Kurulu kararlarından haberdar olunmaması.
¾ Başkanlık merkezinde aile ile ilgili yapılan çalışmalarda birimler arasında
koordinasyon sorununun olması. ¾ Aylık kartekslerin doldurulması
Araştırmamız esnasında yararlandığımız kaynaklar doğrultusunda ve bu sonuçlar çerçevesinde şu öneriler sunulabilir:
1- Aile irşat ve rehberlik görevini yerine getiren personel değişen ve gelişen şartlara göre sürekli kendini yenilemek, geliştirmek durumundadır. Batı menşeli olarak ülkemize giren “dinî danışmanlık” kavramının kendi kültür, gelenek ve ihtiyaçlarımıza göre yeniden yapılandırılması, bu kavramın bilimsel anlamda da temelinin ve kendi terminolojisinin oluşturulması sağlanmalıdır. Bunu yaparken de başta ilahiyat, psikoloji ve sosyoloji bilimleri olmak üzere diğer bilim dallarından da yararlanılmalıdır.
2- Yurt dışında dinî danışmanlığa aday olan kişiler dinî danışmanlık üzerine ihtisas yapmadan ve belli düzeydeki stajları tamamlamadan dinî danışmanlık görevine başlayamamaktadırlar. Diyanet İşleri Başkanlığı’na bağlı AİRB personeli için de aynı ya da benzeri bir sistem mutlaka uygulanmalıdır. Belli seminerleri almamış veya eğitimden geçirilmemiş personel kesinlikle AİRB’lere görevli olarak atanmamalıdır.
3- Diyanet İşleri Başkanlığı’nın il müftülükleri bünyesinde açtığı AİRB’ler bu konuda atılmış önemli bir adımdır. Ancak bu bürolarda sadece din görevlilerinin bulunması yeterli değildir. Bu bürolarda hukukî yönden yardımcı olacak avukat ve psikolojik yönden yardımcı olabilecek psikolog bulunması veya büronun ilgili kişilerle işbirliği içinde olması sağlıklı hizmet verebilmesine çok önemlidir.
4- Büro çalışanlarının diğer işleri üstleniyor olması performanslarını olumsuz yönde etkilemektedir. Bu sebeple AİRB’ler için özel bir birim kurulup, bu bürolarda görev yapacak personele ayrıca kadro tahsis edilmelidir.
5- Özellikle din psikolojisi anabilim dalında yüksek lisans ve gerekirse doktora yaparak uzmanlaşmış kişilerin bürolarda istihdam edilmesi sağlanmalıdır.
6- Dinî danışmanlık alanında istihdam edilmek üzere İlahiyat fakültelerinde “Dinî Danışmanlık” bölümlerinin açılması ve bu bölümlerdeki öğrencilerin özel olarak yetiştirilmesi gerekmektedir.
7- Hastanelerdeki din hizmetlerinin kalitesinin arttırılması için hastanelerde “Dinî Danışman” kadrolarının açılması ve bu kadrolara Din Psikolojisi alanında doktora yapmış görevlilerin yerleştirilmesi sağlanmalıdır.
8- Psikoloji alanında büro görevlilerine ciddi düzeyde seminerler verilerek psikolojik danışma ve rehberlik ilkelerinin uygulanması sağlanmalıdır.
9- 2007, 2008 ve 2009 yılları AİRB raporlarına göre danışılan konuların büyük bir çoğunluğu fıkıh konularından oluşmaktadır. Büro çalışanları diğer alanlar yanında özellikle fıkıh konularında eğitime tabi tutulmalıdır.
10- Büro personelinin seçiminde görevlinin bilgi alt yapısına, tecrübesine ve olumlu kişisel iletişim becerilerine dikkat edilmelidir. Nöbet usulü yapılan hizmete son verilerek bu alanda uzman ve devamlı görev yapacak personel ile büro faaliyetleri sürdürülmelidir.
11- Nikâh ve talakla ilgili Din İşleri Yüksek Kurulu uzmanlarınca büro görevlilerine seminerler verilmelidir.
12- Aile kurumunun önemi ve ailelerdeki huzursuzluklar göz önüne alınırsa evlilik sırasındaki problemler ve mutlu yuvalar için evlenecek ve halen evli olan çiftlere evlilik seminerleri düzenlenmeli ve çiftler bilgilendirilmelidir.
13- Boşanma sürecine giren çiftlerin evliliklerini kurtarmaları veya sağlıklı bir boşanma gerçekleştirebilmeleri için halkın kolayca ulaşabileceği merkezlerde ücretsiz aile danışmanları bulunmalıdır.
14- Bürolara yöneltilen sorulara farklı büro görevlileri tarafından farklı cevaplar verilmektedir. Bürolara en çok danışılan konular üzerine herkesin ortak bir fikre varmasını sağlayacak kitapçıklar basılıp, bürolara dağıtılmalıdır.
15- Bürolar, özellikle sık ziyaret edilen dinî mekânlar civarında açılmalı ve tanıtımları iyi yapılmalıdır.
16- Büroların fizîki şartlarına dikkat edilerek, danışanların daha samimi bir ortamda hizmet alabilmeleri sağlanmalıdır.
17- Danışanlara küçük hediyeler ve gerekli görülen yayınların verilebilmesi için bürolara ödenek temin edilmelidir.
18- Müftülükler, bürolara yeterli ilgiyi göstermeleri hususunda teşvik edilmelidir. 19- Aile bürolarındaki personelinin kendini geliştirmesi ve bürolara danışanların da
yararlanabilmesi için başkanlık; özellikle aile, dinî danışmanlık ve ergen psikolojisi konularında yayınlar neşretmelidir.
20- AİRB’ler özellikle hanımların rahatça gidip dertlerini anlatabilecekleri mekânlar haline getirilmesi.
21- Büro personeli, belli aralıklarla halkın ihtiyaç duyduğu konularda konferans, panel vb. etkinlikler düzenlemelidir.
22- Bürolarda görevli personel, karteks doldurma işlemleri hususunda bilgilendirilmelidir.
23- Erkek büro görevlilerinin sayıları arttırılmalıdır.
Araştırmamızda dinî danışmanlık bağlamında AİRB faaliyetleri ele alınmıştır. Gelecekte yapılacak araştırmalarda konu daha genelleştirilerek, dinî danışmanlık bağlamında AİRB’ler daha geniş bir şekilde araştırılabilir.
KAYNAKÇA
1- Allport, Gordon W. (2004). Birey ve Dinî (Çev: Bilal Sambur). Ankara: Elis Yay.
2- Altaş, Nurullah (2000). “Dinî Danışmanlığın Teorik Temelleri”. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C. XLI.
3- Altunışık, Remzi, Coşkun, Recai, Bayraktaroğlu, Serkan ve Yıldırım, Engin (2005). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri SPSS Uygulamalı (4. Baskı). Sakarya: Sakarya Kitabevi.
4- Aşıkoğlu, Nevzat Y. ( 2008). “Din Hizmetlerinin Sunumunda Alternatif Yöntem: Dinî Danışmanlık”. Din Hizmetleri Sempozyumu. C.2. Ankara: DİB Yay.
5- Arslan, Zuhal (2006). Fetva Sorularına Yansıyan Kadın Problemleri (Konya-
İstanbul Örneği). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü. Konya.
6- Ateş, Abdurrahman (2001). “Kur’an’ın Aile İçi Şiddet Sorununa Bakışı”.
Mehir Aile Dergisi. Konya: Mehir Vakfı Yay.
7- Ay, Mehmet Emin (2009). Ailede ve Okulda İdeal Din Eğitimi. (6. Baskı). İstanbul: Beyza Kitap.
8- Aydın, M. Akif (2004). İlmihal. C. 2. Ankara: DİB. Yay.
9- Bahadır, Abdülkerim (2001). “Ergenlik Döneminde Din ve Ahlak Gelişimi”.
Mehir Aile Dergisi. Konya: Mehir Vakfı Yay.
10- __________________ (2008). “Psiko-Sosyal Bir Olgu Olarak Aile İçi Çatışmalar, İletişim Sorunları, Kültürel Yabancılaşma ve Çözüm Önerileri”.
Aile Yapımız ve Sorunları Sempozyumu. 5-6 Nisan. Konya: Çınar Yay.
11- Bakırcıoğlu, Rasim (2000). Rehberlik ve Psikolojik Danışma. Ankara: Anı Yay.
12- Baldık, Ömer (2008). “Aile İçi Çatışma ve Şiddet”.
http://www.zaferdergisi.com/article/?makale=1558. 14.02.2008.
13- Başar, Serpil (2008). “DİB’in Yürüttüğü Cami Dışı Din Hizmetleri Kapsamında Hastanelerde Din Hizmeti İhtiyacı”. Din Hizmetleri Sempozyumu.
14- ____________ (2009). “Hastanelerde Din Hizmetleri” (Bildiri). IV. Din
Şurası III. Komisyon Tebliğleri, Ankara.
15- Baymur, Feriha (1994). Genel Psikoloji. (11. Baskı). İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
16- Carrel, Alexis (1976). İnsan Denen Meçhul. İstanbul: Baha Ofset.
17- Cox, James L. (2004). Kutsalı İfade Etmek (Din Fenomenolojsi’ne Giriş). (Çev: Fuat Aydın). İstanbul: İz Yay.
18- Cüceloğlu, Doğan (1996). İnsan ve Davranışı. (6. Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
19- ______________ (2005). İçimizdeki Çocuk. (36. Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
20- DİB. Aile İrşat ve Rehberlik Büroları Çalışma Yönergesi (2010). 25, 19 Mart 2010
21- Diyanet İşleri Başkanlığı Kuruluş ve Görevleri Kanunu (1965). T.C. Resmî Gazete, 633, 22 Mayıs 1965.
22- Dodson, Fitzhugh (1976). Çocuk Yaşken Eğilir. (Çev: S. Cılızoğlu). İstanbul. 23- DPT (1992). Türk Aile Yapısı Araştırması. Ankara.
24- Düzgüner, Sevde (2008). Dine Psikolojik Yaklaşımda Değişimin Dinamikleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
25- Ersanlı, Kurtman (2001). Aile İçi Problemler ve Çözüm Yolları. Samsun. 26- Frankl, E. Victor (2007). İnsanın Anlam Arayışı. (Çev: S. Budak). Ankara:
Öteki Yay.
27- Güler, Nuran, Tel, Hatice ve Tuncay, Fatma Özkan (2005). Kadının Aile İçinde Yaşanan Şiddete Bakışı. C. Ü. Tıp Fakültesi Dergisi 27 (2), 51–56.
28- Gündüz, Tuba Kevser (2009). Dinî Danışmanlık Faaliyetleri Bağlamında
Aile İrşat ve Rehberlik Bürosu Faaliyetleri (Konya Örneği). Yayınlanmamış
Yüksek Lisans Semineri. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya. 29- Güneş, Sadık (2008). V. Aile Şurası “Aile Destek Hizmetleri” Komisyon
30- Güney, Nurşen (2009). “Aile Büroları” (Bildiri). IV. Din Şurası III.
Komisyon Tebliğleri, Ankara
31- Holm, Nils G. (2004). Din Psikolojisine Giriş. (Çev: Abdülkerim Bahadır). İstanbul: İnsan Yay.
32- Hökelekli, Hayati (1998). Din Psikolojisi, Ankara: TDV Yay.
33- Kepçeoğlu, Muharrem (1985). Psikolojik Danışma ve Rehberlik. Ankara. 34- Kutub, Muhammed (1992). İnsan Psikolojisi Üzerine Etüdler. İstanbul: İşaret
Yay.
35- Kuzgun, Yıldız (1991). Rehberlik ve Psikolojik Danışma. (2. Baskı). Ankara: ÖSYM Yay.
36- _____________ (1972). “Kendini Gerçekleştirme”. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C. X.
37- Mehmedoğlu, Ali Ulvi (2004). Kişilik ve Din. İstanbul: Dem Yay. 38- Meriç, Nevin (2004). Gündelik Hayat ve Fetvalar. İstanbul: Pınar Yay.
39- Ok, Üzeyir (1997). Dinsel Danışmanlığın Teorik Çatısı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. 40- _________, (2008). “Din Hizmetlerinin Sunumunda Alternatif Yöntem: Dinî
Danışmanlık”. Din Hizmetleri Sempozyumu. C.2. Ankara: DİB Yay.
41- Okumuş, Ejder (2008). “Olağanüstü zamanlarda Din Hizmetleri”. Din
Hizmetleri Sempozyumu. C.1. Ankara: DİB Yay.
42- Omran, Abdel Rahim (1997). İslam Kültüründe Aile Planlaması. (2. Baskı). Ankara: DİB Yay.
43- Özdoğan, Öznur (2009). “Hastalıklara Manevî- Psikolojik Yaklaşım” (Bildiri). IV. Din Şûrası III. Komisyon Tebliğleri, Ankara.
44- Pazarlı, Osman, (1982). Din Psikolojisi (3. Basım). İstanbul: Remzi Kitabevi. 45- Peker, Hüseyin (1993). Din Psikolojisi. Samsun: Sönmez Yay.
46- ____________ (2009). “Dinî Danışmanlık Bağlamında Aile Danışmanlığı ve Rehberliği (Samsun ve Aydın İle İrşat ve Rehberlik Büroları Örneği)” (Bildiri).
IV. Din Şûrası III. Komisyon Tebliğleri. Ankara.
47- Sağır, Funda Güdücü (2009). “Ailede Gizli Yara ‘Ensest’” S.4. Psiko Hayat Dergisi. İstanbul: Gen. Yay.
48- Seyyar, Ali (2009). “Toplumun Himayeye Muhtaç Kesimleri ve Diyanet” (Bildiri). IV. Din Şurası III. Komisyon Tebliğleri, Ankara.
49- Simav, Esra (2009). Erzurum ve Bursa İl Müftülüklerine Sorulan Sorular
Işığında Türkiye’nin Aile Hayatının Sosyolojik Analizi, Yayınlanmamış Yüksek
Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
50- Şahin, Adem (2007). Ergenlerde Dindarlık ve Benlik. Konya: Adal Ofset. 51- Şentürk, Habil (1997). Din Psikolojisi. İstanbul: Esra Yay.
52- Şimşek, Jale (2005) Hanım Hanıma Fetvalar. İstanbul: Nesil Yay.
53- Tan, Hasan (1992a). Psikolojik Danışma ve Rehberlik. İstanbul: MEB Yay. 54- _________ (1992b). Psikolojik Yardım İlişkileri. İstanbul: MEB Yay. 55- Tan, Oğuz (2010). Takıntılar. (8. Baskı). İstanbul: Timaş Yay.
56- Tosun, Cemal (1992). “Almanya’da Türk İslam Kültür Merkezleri: Camiler”
C.6.S.3. İslami Araştırmalar Dergisi.
57- Uysal, Veysel (1996). Din Psikolojisi Açısından Dinî Tutum ve Davranış ve
Şahsiyet Özellikleri, İstanbul: MÜİFV Yay.
58- Vahip, Işıl ve Doğanavşargil, Özge (2006). Aile İçi Fiziksel Şiddet ve Kadın Hastalarımız. Türk Psikiyatri Dergisi 2006; 17(2), 107-114.
59- Vatandaş, Celaleddin, Aydın, Mustafa, Tekin, Mustafa, Can, Burhaneddin, Arabacı, Caner ve Çıtlak Osman (2010). Türkiye’de Aile (Aile’nin Yapısal
Özellikleri, İşlevleri ve Değişimi). İstanbul: Sekam Yay.
60- Vergote, A. (1978). “Çocukta Din”. (Çev: E. Fırat). AÜFİD XXII. Ankara. 61- Yaman, Ahmet (2009). “Aile Büroları: Arka Plan, Mevcut Durum, Sorunlar
ve Öneriler” (Bildiri). IV. Din Şurası III. Komisyon Tebliğleri. Ankara. 62- Yavuz, Kerim (1994). “Din” C.9. TDV İslam Ansiklopedisi. İstanbul.
63- Yavuzer, Haluk (2003). Çocuk Psikolojisi. (24. Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
64- Yeşilyaprak, Binnur (2000). Eğitimde Rehberlik Hizmetleri (9. Baskı) Ankara: Nobel Yay.
65- Yücel, İrfan (1994). “Diyanet İşleri Başkanlığı” C.9. TDV İslam Ansiklopedisi. İstanbul.
A D D M Ö D İlk O Li Li Y B İlg İş A H al ön şa Te E- A Adı Soyadı: oğum Yeri: oğum Tarih Medeni Duru ğrenim Dur erece köğretim rtaöğretim ise isans Yüksek Lisan ecerileri: gi Alanları: ş Deneyimi: Aldığı Ödülle Hakkımda bi lmak için nerebileceği ahıslar: el: -Posta: Adres S Tub : Burs hî: 10.0 umu: Evli rumu Oku Gaz İlko İneg İneg SÜİ ns SÜİ Psik 3 yı Kur er: ilgi im Doç Doç Araş 0 50 tksa Ürg Apa SELÇU Sosyal Bilim ba Kevser ŞA sa/ İnegöl 04.1984 i ulun Adı zipaşa okulu göl İHL göl AİHL İF İDÖB İF koloji, Dinî ldır Diyane rsu Öğreticil ç. Dr. Adem ç. Dr. Abdül ş. Gör. Sevd 06 559 21 32 ahin@hotma üp Caddesi artmanı No: T.C. UK ÜNİVE mler Enstitü Özgeçm AHİN Program 5 yıl 3 yıl 4 yıl 4 yıl 3 yıl Danışmanlı t İşleri Başk liği yapmak m ŞAHİN lkerim BAH de DÜZGÜ 2 ail.com Esentepe M 48/ 7 RSİTESİ üsü Müdürlü miş m Y B B B K K ık kanlığı’na b ktayım. HADIR ÜNER Mahallesi N üğü Yer Bursa Bursa Bursa Konya Konya bağlı kurum Nevkur Blok Merkez / Yıl 1995 1998 2003 2007 2010 mlarda Kur’a kları Muşka NEVŞEHİR an ara R