Sokak Çocuklarının Sorunları

1983 yılında çıkan 2828 sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanununun 3. maddesinde sokak çocukları korunmaya muhtaç çocuklar kapsamında ele

305 _{Wattenbegr, E., Fumea, C. (2002). A briefing paper on the Minnesota child welfare system:} responding to the needs of children unable to live at home. Center for Urban and Regional Affairs (University of Minnesota).

306 _{Balcı, Tekin, “YetiĢtirme Yurdu ile Ailesi Yanında Kalan Öğrencilerin KiĢisel ve Sosyal Uyum} Düzeylerinin Okul BaĢarılarına Etkisi”, (BasılmamıĢ Yüksek Lisans Tezi), Ondokuz Mayıs Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun 1999, s.50-55.

307

Jersild, Arthur, Çocuk Psikolojisi, (Çeviren Gülseren Günce), A.Ü. Eğitim Fakültesi Yayınları No:79. Ankara 1979.

308 _{Kut, Sema, "Türkiye‟de Korunmaya Muhtaç Çocuklar, 1990‟larda Çocuk Politikaları Kongresi,} 1990,s.135-147.

alınmaktadır.309 Sokak çocukları korunmaya muhtaç çocuklar içerisinde durumu en vahim olan kesimi oluĢturmaktadır. Diğer korunmaya muhtaç çocukların bakımı yeterli veya yetersiz bir nebze de olsa kurum veya kiĢiler tarafından karĢılanıyor, kısmen de olsa denetim altında yetiĢtiriliyorlar. Sokak çocukları ise tamamen denetimsiz ve her türlü ihtiyaçlarının temininden mahrum olarak büyümektedirler.

Sokak çocuğu, bir yetiĢkinin korumasından, yol göstericiliğinden yoksun olan,

sokağı gerçek evi haline getirmiĢ olan çocuktur.310

UNĠCEF‟in 1980 yılında yaptığı tanıma göre ise; “Sokak çocukları, gerçek evleri, ailelerinin yanı olmaktan çok sokak olan, sorumlu yetiĢkinlerden herhangi bir koruma, denetleme ve yönlendirme almayan çocuklardır.” Bu tanımlara göre ailesi olmayan, evden kaçan, evden atılan ya da terk edilen, aile denetimi yetersiz olduğu için, sokakta gündüz ve gece baĢıboĢ dolaĢan

çocuklar bu kategoriye girmektedirler.311

Sokak çocuklarının % 90‟ını erkek çocukları,

% 10‟unu kız çocukları oluĢturmaktadır.312

Sokak çocuğu sorununun temel problemlerini aile içi Ģiddet, parçalanmıĢ aile, kalabalık aile, sosyal ve ekonomik sorunlar, cinsel istismar, aile tarafından zorla çalıĢtırılma, sevgi ve ilgi yetersizliği, sorunlu ebeveyn, göç, eğitimsizlik, macera

düĢkünlüğü Ģeklinde sıralayabiliriz.313

Sokak çocukları aslında aile yapısında meydana gelen bozulmanın bir neticesidir. Yapılan bir anket çalıĢmasına göre sokak çocuklarının % 30‟u üvey anneye,

% 54‟ü üvey babaya sahiptir.314

Aile içerisinde mutlu bir ortama sahip olamamak, anne baba arasındaki geçimsizlik ve çocukların anne baba tarafından istenmemeleri

çocukların aile çevresinden uzaklaĢmasına sebep olmaktadır.315

Genellikle çocuğun aileden ayrılması savaĢ, düĢük yoğunluklu çatıĢma veya sel, deprem gibi bir afet değil ise büyük oranda aile içi Ģiddet ve geçimsizlik problemidir. Bazen de ekonomik sorunlar sebep olabilir. Sokak çocuklarının büyük çoğunluğunun aileleri kendilerini istismar ettikleri için veya yoksulluk sebebiyle evden ayrılmıĢlardır. Çocuk dayak yemiĢ veya Ģiddet görmüĢse yani istismara maruz kalmıĢsa kurtuluĢu

309

SHÇEK Kanunu, Kanun no:2828, 27.05.1983-18059 Sayılı Resmi Gazete. 310

SHÇEK, “Sokakta YaĢayan ve ÇalıĢtırılan Çocuklar Raporu”, Ankara, 2002.

311 _{Zeytinoğlu, Sezen, “ÇalıĢan Çocuklar ve Sokak Çocukları”, Türkiye‟de Çocuğun Durumu, DPT,} Ankara 1989, s.243.

312 _{SHÇEK, 2002, 4.} 313

Orhan, Serdar, “Sokak Çocuklarının Sosyal Rehabilitasyonu”, (YayınlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi), Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü 2003, s.29-47.

314 _{Yılmaz, Sibel, “Sokak Çocukları”, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bil. Enst., Ankara 1998, s.87.} 315 _{Yavuzer, a. g. e., s.186.}

sokağa kaçmakta bulmaktadır. Sokakta da suçla tanıĢmakta, çeteler halinde yaĢayan çocukların arasına karıĢmak zorunda kalmaktadır. Çünkü çocuğun sokakta tek baĢına yaĢaması mümkün değildir. Ancak çetelere katılmakla birlikte suça da bulaĢmak

zorunda kalmaktadır. Bunu da yine çetelerde edineceği kötü alıĢkanlıklar takip eder.316

AraĢtırma sonuçlarında sokak çocuklarının sigara kullanma oranı % 100 çıkmıĢtır.

Madde kullanımı % 91‟dir.317

Sokak çocukları, sokakta Ģiddete karĢı durabilmek, dayak yediklerinde acı hissetmemek, soğuğa dayanabilmek, yaĢadıkları zorluklara karĢı bedensel ve duygusal anlamda güçlü olabilmek, kendilerini cesur hissedebilmek, halüsinasyon görüp güzel Ģeyler hayal edebilmek ve utanma duygularını yok ettiğinden rahatlıkla dilenebilmek için uçucu maddelere ihtiyaç duyarlar. Bu maddelerin yarattığı etkiyi uzatabilmek için

de gittikçe dozunu arttırarak kullanırlar. Bu da madde bağımlılığına yol açar.318

Madde bağımlılığı zihinsel iĢlevlerde yetersizlik, günlük hayatta karĢılaĢılan sorunların üstesinden gelememe, olumsuz savunmalar, geçici ve gerçek dıĢı çözümler üretmek, toplumda geçerli olan inanç ve değerlere karĢı çıkma ve küçümseme, çevreye uyum sağlamak için çaba harcamama, aile fertleri ile iletiĢimsizlik, sorumluluktan kaçma, devamlı sıkıntı, kaygı, korku hisleriyle yaĢama, grup baskısından etkilenme, çete oluĢturma, sosyal münasebetler kuramama, davranıĢlarda bir denetim kurulamadığı için nefsani arzuların düĢünce ve davranıĢlara hâkim olması, denetimsiz coĢkular ve

otokontrol düzeyinin düĢük olması gibi durumlara sebep olmaktadır.319

Sokakta kalan ve madde kullanan çocukların zekâ durumlarını incelemek isteyen Burkovik yaptığı çalıĢmasında, SHÇEK‟a bağlı Ġstanbul ilindeki Rehabilitasyon Merkezlerinde kalan sokak çocuklarının zekâ skorlarını incelemiĢtir. Bu çalıĢmasında rehabilitasyon merkezlerinde kalan sokak çocuklarının zeka seviyeleri, kendileri ile yaĢıt aile yanında kalan çocuklardan önemli derecede düĢük çıkmıĢtır. Aile ortamında olmayıp, yeterli uyarandan yoksun olan çocukların üstelik uçucu madde kullanmaları

zekâ kapasitelerinde bir düĢüĢe neden olmaktadır.320

Ayrıca uzak olmaları sebebiyle

316 _{Polat, Oğuz, Ġstanbul Sokak Çocukları Rehabilitasyon Modeli Sempozyumu 6-7 Mart 2007 Ġstanbul,} Ġstanbul Darulaceze Müdürlüğü, s.33,18.

317 _{Yılmaz, a. g. e., s.100-101.} 318

http://www.adiyamanram.com/makaleveyazilar/sokakcocuklari.asp.15.12.2011. 319 _{Kasatura, Ġlkay, Gençlik ve Bağımlılık, Evrim Yayınevi, Ġstanbul 1998, s.125.}

320 _{Burkovik, H.Yıldız, “Sokakta YaĢayan ve Evden KaçmıĢ Çocukların WISC-R Test sonuçlarının} Değerlendirilmesi” Adli Tıp Ens., Ġstanbul 2000, s.19.

temel eğitimlerini de alamamaktadırlar. Bu da çocukların zekâ geliĢimlerinin geri

kalmasına sebep olmaktadır.321

Sokakta yaĢayan çocuklar kazandıkları parayı saklayacakları güvenli bir yerleri

olmadığından genellikle günü gününe harcar, günübirlik yaĢarlar.322

Aldatılmamak ve hayatlarını sürdürebilmek için sürekli dikkatli ve tedirgin olmak zorundadırlar. Aileleri ve toplum tarafından yüzüstü bırakıldıklarını düĢündüklerinden bütün yetiĢkinlere Ģüphe ile bakarlar. Aileleri ve sosyal sistemin onları korumadığı, onlarla ilgilenmediğini

düĢündükleri için de hiç kimseye ve hiçbir Ģeye borçlu olmadıkları hissiyle yaĢarlar.323

Yanlarında kendilerini tanıtıcı belge veya kimlik taĢımazlar. Bu onlar için bir risktir.324

Çünkü herhangi bir olay meydana geldiğinde kimliksiz olmaları sebebiyle polis tarafından gözaltına alınabilmekte ve bazen kötü muameleye maruz kalabilmektedirler. Bu çocuklar açısından diğer bir tehlike ise halkın önyargısıdır. Halkın sokak çocuklarına karĢı olumsuz düĢünce ve davranıĢları olabilmektedir.

Sokak çocukları, sokakta pek çok tehlike ile karĢı karĢıyadır. Bunlar; fiziksel cinsel istismar, Ģiddet, suç iĢlemeye zorlama, yaralanma, kaçırılma, öldürülme, kronik tehlikeli bulaĢıcı hastalılar, kazalar, fuhuĢ, madde bağımlılığı, organların çalınma riski, eğitimsiz kalma, hijyenik olmayan koĢullar, yetersiz beslenme, ağır iklim koĢulları, organize suç örgütleri, tehlikeli hayvanlar ve böcekler, alkolikler, pornografi, fiziksel ve

psikolojik geliĢim bozukluğudur.325

3.2. Sorunların Çözümünde Din Eğitiminin Rolü