Skopos Kuramı: Tartışma ve Değerlendirme

Skopos Kuramıyla ilgili literatüre baktığımızda, yüksek lisans ve doktora çalışmalarında takip edilebilecek belli yöntemsel belirlemeler ve konular göze çarpmaktadır. Bunlardan bazıları şu şekildedir: erek metinde ana başlık ve alt başlıkların incelenmesi, kültüre özgü unsurların tespiti, başka dillerden yararlanılmış sözcük kalıplarının ele alınması, isimler, deyim ve ifadeler, argo sözcük kullanımı, kaynak metin başlıklarının incelenmesi, ad aktarmalarının ve ünlemlerin ele alınması vs. Sıralamış olduğumuz bu türden uygulamaya yönelik konuların, çalışmalarda işlenmesi için metne dayalı yönteme başvurularak iki şekilde bir yol izlendiği görülmüştür. Birincisi, sıraladığımız hususların kaynak ve hedef metin açısından karşılaştırılarak ele alınmasıdır. Diğeri ise, bu hususların öncelikle kaynak metinde tespiti, daha sonra hedef metinde tespit edilmesiyle her iki metnin belirlenen unsurlarının karşılaştırılarak incelenmesidir. Yapılan bu tür incelemeler çeviri düzleminde eleştirel bir çözümleme şeklinde karşımıza çıkar. Elbette bu çözümleme Skopos kuramına dayandırılarak yapılmaktadır.9

Yukarıda bahsettiğimiz uygulama konularını, belli bir metot izleyerek ele alan çalışmalar bulunmakta ve metne dayalı yöntem sayesinde betimsel incelemeler/uygulamalar yapılabildiği gözlemlenmiştir. Söz konusu çalışmalar mevcut çalışmamız için elbette ışık tutmuştur. Ancak metne dayalı yöntemle birlikte Skopos kuramına ilişkin izlediğimiz metot farklılık arz etmektedir. Bu farklılığa ilişkin açıklamalara ve neden alternatif farklı bir metot izlemiş olduğumuza dair nedenlere burada yer vermeyi uygun görüyoruz.

9

Bahsettiğimiz yönteme dayanarak yapılan birçok akademik çalışmadan söz etmemiz mümkündür. Burada bir yüksek lisans çalışmasını örnek verebiliriz: Şeyda Eraslan (2005), Critical analysis of translation of Salman Rushdie’s “Midnight’s Children” in the framework of H. J. Vermeer’s Skopos theory.

Mevcut çalışmamızda, Skopos kuramını genel bir bakış açısıyla ele alıp, Vermeer’in kurama yönelik söylemlerine, diğer araştırmacıların tasvirlerine yer vererek önce kuramı açıklama yoluna gittik. Savlar ve karşı savları, Vermeer’in bunlara getirmiş olduğu yaklaşımlarla ele almaya çalıştık.

Skopos kuramının oluşturulmasında dikkatimizi çeken en önemli hususlar, Vermeer’in kurama yönelik belirlediği prensipler olmuştur. Prensiplerde yer alan, hedef metnin onun skoposuna yönelik tayin edildiği, kültür ve hedef metin ilişkisi, hedef ve kaynak metnin aynı işleve sahip olma zorunluluğunun bulunmaması, hedef metnin kendi içinde ve kaynak metinle tutarlı olması hususları ile bunların hiyerarşik bir yapıda ele alınmasının şart koşulması, bizi alternatif bir bakış açısına yönlendirmede öncelikle etkili olmuştur. Kuramın ana prensiplerinden yola çıkarak, aslında olmazsa olmaz koşullarını metne dayalı yöntemle incelemeye çalışmanın, ne ölçüde güvenilir çıkarımlarda bulunabilmemizi sağlayacağının merakından doğan bir yöntemsel inceleme yolu tasarlamaya çalıştık. Sadece belli başlı hususlar belirleyip, bunları kaynak ve hedef metin bağlamında ele almaktansa, kuramın özünü oluşturan hususlardan yola çıkarak, bir takım sorular meydana getirmeyi yeğledik. Amacımız bu sorulara kaynak ve çeviri metin bağlamında yanıtlar aramaktı. Bu sayede metne dayalı yönteme bağlı kalarak, uygulama alanında Skopos kuramı çerçevesinde nereye kadar gidilebileceği, her iki metinlerde de oluşturduğumuz sorulara ne ölçüde cevap aranabileceğini incelemeye çalıştık.

Skopos kuramına yönelik uygulama bölümünde, sadece tasarladığımız soruların cevaplarını aramaya yönelik tespitlerde bulunmayıp, bir önceki bölümde geniş çapta ele aldığımız Eşdeğerlik yaklaşımı için oluşturduğumuz Eşdeğerlik piramidinin de Skopos kuramı kapsamında ne ölçüde işlevsel olabileceğine de değinmeye çalıştık. Kuram bağlamında, çevirmenin amacına, metnin skoposuna yönelik bir işlevselliğin çeviri işleminde var olduğunu göz önünde bulundurduğumuzda, çevirmenin Eşdeğerlikleri tercih etme konusunda belli bir taslağa sokulamayacağını gördük. Bir başka ifadeyle çevirmen, skoposa ve işleve uygun Eşdeğerliklerden yararlanabilmektedir. Bu durumda çevirmen Eşdeğerlik piramidinden ancak işlevsel Eşdeğerlikler bağlamında faydalanabilmektedir.

Piramidin kendi içindeki hiyerarşik düzeni ve sistemi dışında, metnin skoposuna ve işlevine yönelik koşullar, Eşdeğerliklerin tercih edilme sebebini oluşturmaktadır. Bunun nedenlerini örnekler üzerinde açıklamaya çalışarak, Skopos kuramında Eşdeğerliğin yerini tespit etmeye, ne ölçüde etkili olduğunu göstermeye çalıştık. Böylece Eşdeğerlik ve Skopos kuramı arasında nasıl bir ilişkinin var olabileceğine de çalışmamızda yer vermeye çalıştık.

İzlediğimiz metotla bir çalışma yaparak, Çeviribilim alanına alternatif bir inceleme yöntemi kazandırabileceğini düşünüyoruz. Bizden önceki çalışmaların önemi elbette yadsınamaz. Ancak bizim amacımız Skopos kuramının metne dayalı betimsel bir yöntemle ne ölçüde incelenebilir/uygulanabilir olduğunu tespit edebilmek, bunun yanı sıra, bu alana alternatif bir bakış açısı kazandırabilmektir. İzlediğimiz metotla birlikte birtakım riskleri göze aldığımızı da belirtmek isteriz. Bu risklerden biri, belirlediğimiz sorulara, sadece metinlere bağlı kalarak hiç cevap alınamaması ihtimalidir. Çalışmamızın örnekler üzerinde inceleme kısmında, belirlediğimiz sorulara kısmen cevap bulabileceğimizi gördük. Lakin Skopos kuramının çeviri metinler üzerinde, mevcut sorulara cevap aranabilmesinde uygulanabilir olduğunun da tespitinde bulunduk. Tüm soruların cevaplarının ise ancak metne dayalı yöntemi destekleyecek bir alan çalışması sayesinde bulunabileceği çıkarımına vardık. Bu türden alternatif bir yol izlememiz, kuramın özüne yönelik prensiplerin metinlerde tespit edilip edilemeyeceğinin, bir bakıma kuramın uygulanabilir olup olmadığının ortaya konabilmesi, hedeflerimiz arasında yer almaktaydı. Nihayetinde belirdiğimiz sorulara dayanarak, kuramın salt metne dayalı bir betimsel yöntemle kısmen uygulanabilir olduğu sonucuna ulaşabilmekteyiz.

SONUÇ

Çalışmanın birinci bölümde öncelikle belli bir sınırlandırmaya ve gruplandırmaya bağlı kalmadan Eşdeğerlik yaklaşımının genel tasviri ve çeviribilimsel tanımlamaları ile sınıflandırmaları, benzer ve farklı yönleri ortaya konularak kuramsal bağlamda incelenmiştir. Teorik kısım olarak nitelendirdiğimiz bu bölümde, Eşdeğerlik tartışılmış ve bilim insanlarının görüşleri birbiriyle karşılaştırılarak birtakım çıkarımlara ulaşılmıştır. Eşdeğerlik, sorun teşkil eden bir unsur olarak görülmemiş, aksine Çeviribilimde karşı karşıya gelinen sorunlara bir çözüm niteliğinde sunulmaya çalışılmıştır. Eşdeğerliğe dair bilim insanlarınca getirilmiş olan yaklaşımlar, amaçlandığı doğrultuda benzer ve farklı yönleri ele alınarak tartışılmıştır. Yöntemsel alan için alternatif bir taslak olarak planlanan Eşdeğerlik piramidi, Werner Koller’in Eşdeğerlik sınıflandırması temel alınarak belli bir sistem dâhilinde oluşturulmuştur. Bu sayede kuramsal olarak incelenen ve çeviri eserler üzerinde sadece durum tespitine elverişli olan Eşdeğerlik yaklaşımı, oluşturmuş olduğumuz Eşdeğerlik piramidi ve buna bağlı geliştirilen yöntemsel yaklaşım ile uygulama sahasına taşınmıştır. Eşdeğerlik piramidinin işlevselliği ve çeviride uygulanabilirliği, Bertolt Brecht’in Türkçe çevirilerinden aktarılan örnekler üzerinde tartışılmıştır. Bu incelemenin neticesinde Eşdeğerlik piramidinin işlevselliği ve uygulamadaki yeterliliği gösterilmeye çalışılmıştır. Piramit üzerindeki Eşdeğerlik türlerine bağlı olarak izlenmiş olan bu yol sayesinde, çeviri bir metnin orijinali ile nesnel bir biçimde karşılaştırılması sağlanabilmiştir. Ayrıca yapılan çeviri karşılaştırmasından yola çıkarak çeviri eleştirisinde de bulunulmuştur. Eşdeğerlik piramidinin bir diğer işlevi ise, mevcut çevirilere, gerek görüldüğü takdirde, alternatif aktarımlar sunulabilmesine imkân tanımasıdır. Bu imkânla kastedilen, piramidin üzerinde yer alan Eşdeğerlik türlerinden hareketle aktarımlar yapılabileceğidir. Bu bağlamda örnek aktarımlar önerilmiştir.

Kuramsal alanda bir hayli tartışılmış olan Eşdeğerliğin uygulama sahasına taşınması, Çeviribilim açısından bir atılım olarak görülmeyebilir. Ancak alternatif

olarak farklı bir yaklaşımın sunulmuş olduğu da yadsınamaz. Bu nedenle Eşdeğerlik piramidinin Çeviribilim ve çeviri çalışmaları için önemli bir rol üstleneceği düşüncesine sahibiz. Brecht’in çevirilerinden örnekler üzerinde Eşdeğerlik piramidi ile getirdiğimiz taslağın incelenmesi ve uygulanması sonucunda, geliştirilen bu taslağın uygulanabilir, incelenebilir, çeviri metinlerde yeterliğin ve uygunluğun tespitinde yararlanılabilir, çeviri çalışmalarında ise başvurulabilir olduğu sonucuna varılmıştır. Nitekim bu tespit, örneklerle yapılan incelemede varılan sonuçlarla ortaya konulabilmiştir. Çalışmada oluşturulmuş olan taslak için genel kapsamlı bir sınıflandırma tercih edilmiş olup, yeni bir sınıflandırma çabasına gidilmemiştir. Mevcut olan Koller’in sınıflandırması bu bağlamda yeterli görülmüştür. Bu sınıflandırmanın sunmamış olduğu yöntemsel yaklaşım ve buna dair tespitler, bu çalışma sayesinde tarafımızdan geliştirilmeye çalışılmıştır. Çeviribilim alanında Eşdeğerlik, yeterlik ve uygunluk gibi kavramlarla ilgili çeviri metinler üzerinde yapılan tartışmalara, bu yöntemsel taslak sayesinde farklı bir bakış açısı kazandırılabilmiştir.

Eşdeğerliğe ilişkin yapılmış olan uygulama bölümünde belirlenen taslak ile incelemede tercih etmiş olduğumuz metne dayalı ve betimsel yöntemin, hedeflediğimiz çıkarımlara ulaşmakta yeterli olduğu görülmüştür. Ancak daha derin incelemeler ve tespitler için mevcut taslağın geliştirilmesi, metne dayalı ve betimsel yöntemin yanında diğer inceleme yöntemlerine de başvurulması mümkün görülebilir. Bunun araştırılması ayrı bir çalışma konusu olabilir. Bizim ortaya koymuş olduğumuz bu çalışmada, çeviri metinler üzerinde yapılan inceleme için en uygun görülen metne dayalı ve betimsel yöntem hedeflenen sonuçları almada yeterli olmuştur. Elde edilen verilere dayanarak varılan sonuçlara, çeviri metinlerden alınan örneklerin incelenmesiyle ulaşılmıştır. Bu çalışmanın Eşdeğerlik bölümünde yürütülen inceleme için, karşılaştırmalı, uygulamalı, eleştirel ve yöntemsel bir inceleme niteliğinde olmasına dikkat edilmiştir. Çünkü çeviri metinlerin Eşdeğerlik bağlamında incelenebilmesi için, öncelikle uygun bir yöntemden yararlanılması gerekmektedir. Sadece taslağın belirlenmesi yeterli değildir. Bu taslağı destekleyecek bir sistemin ve bu sistemde uygulanabilecek bir inceleme yönteminin de belirlenmesi ya da var olan bir yöntemin kullanılması gerekir. Bu aşamada sistem belirlemiş

olduğumuz Eşdeğerlik piramidinde geçerli olan prensipler çerçevesinde oluşturulmuştur. Bu sistem var olan metne dayalı yöntemle çeviri eserlerde incelemeye tabi tutulmuştur. Bu aşamadan sonra birtakım çıkarımlara ulaşabilmek için, bir orijinal metin ve bu metnin en az iki farklı çevirmenden aktarılmış olan çevirilerinin birbirleriyle karşılaştırılması gerekir. Bir diğer deyişle karşılaştırmalı bir inceleme yürütmek en sağlıklısıdır. Çalışmamızda bu aşama göz önünde bulundurularak, çevirilerden örnekler birbirleriyle kıyaslanarak incelenmiştir.

Mevcut çalışmanın ikinci bölümünde ele alınan Skopos kuramı, öncelikle kuramsal açıdan tartışılmış, bilim insanlarından aktarılan görüşler ele alınmıştır. Bununla birlikte Vermeer’in kurama dair tespitlerine yer verilmiştir. Skopos kuramı, Eşdeğerlik yaklaşımında söz konusu olduğu gibi, olması gerekeni değil zaten çevirinin doğasında var olanı incelemektedir. Bu bağlamda Skopos kuramı için seçilmiş örnek metinlerde zaten var olduğu öne sürülen ilkelerin tespitine gidilmeye çalışılmıştır.

Tespite ulaşabilmek için yapılan incelemede, Skopos kuramına dair belirlemiş olduğumuz yöntemsel yaklaşımdan ve bu yaklaşım sonucunda çeviri metinlerde cevap aranması gereken sorulardan yararlanılmıştır. Çeviri işleminde Skopos kuramı bağlamında ele alıp incelenen aşama, çevirinin ortaya konuş hali, çeviri ürün aşamasıdır. Çeviri metinlerden çıkarımlar elde edilebilmesi için metne dayalı yönteme bağlı, betimsel ve mukayeseli bir incelemeye gidilmiştir. Yapılan inceleme sonucunda Skopos kuramının tüm ilkelerinin çeviri metinlerde kesin bir dille tespit edilmesi tam manasıyla mümkün olamamıştır. Bu yüzden metne dayalı çıkarımlarda bulunulmuştur. Bu çıkarımlar sadece metne dayalı tespitlerle elde edildiğinden, kesin kaidelere dayalı sonuçlar olarak görülemez. Bu bağlamda Skopos kuramının tüm ilkelerinin çeviri metinler üzerinde tespitinin sağlanması sadece metne dayalı yöntemle mümkün olmamıştır. Ancak bu inceleme yöntemi ve belirlemiş olduğumuz yöntemsel yaklaşımlar, çeviri metinler üzerinde Skopos kuramının incelenebilir, ona dair ilkelerin aranabilir olduğu sonucuna varılmıştır. Çalışmada bu bölüme yer verilmesindeki amaca yönelik tespitlere büyük ölçüde ulaşılabilmiştir.

Eşdeğerlik ve Skoposun aynı çalışma içersinde incelemesinin nedenleri vardır. Bunlardan birisi Skopos kuramının yöntemsel analizi ile Eşdeğerlik yaklaşımında çeviri metinlerin analiz edilmesi arasındaki farkın ortaya konulmasını sağlamaktır. Elde edilen verilerle, çeviri eserlerin farklı yaklaşım ya da kuramlara tabi tutularak incelenmesi sonucunda, farklı verilere ulaşıldığı ve farklı yönde çıkarımlar elde edildiği görülmüştür. Eşdeğerlik, çeviri metinler içerisinden alıntılanan bölümler üzerinde incelemeye daha uygun bir yaklaşımken, Skopos kuramı, çeviri metinlerle birlikte, çevirmen ve çeviri işleminin incelenmesiyle bir takım çıkarımlara ulaşmada daha elverişli görülmüştür. Bu bağlamda Skopos kuramı için metinden seçilen örnekler daha sınırlı tutulmuştur. Bir diğer tespit ise, Skopos kuramı bağlamında çevirilerin incelenmesinde, Eşdeğerlik piramidiyle belirlenen sistemin çevirmeni sınırlandıramamasıdır. Çevirmen metnin skoposuna uygun olarak herhangi bir eşdeğer tercih edebilir. Bir bakıma çevirinin amacına ve işlevine yönelik eşdeğerler arasında tercih yapabilmektedir. Bu durumda işlevsel, anlatımsal ya da biçimsel Eşdeğerlik türlerine ne ölçüde başvurulmuş olduğu tartışılmalıdır. Çevirmenin tercih ettiği eşdeğerler Skopos kuramı bağlamında yeterli görülse de çeviri Eşdeğerliği açısından uygun olarak kabul edilmeyebilir. Bu noktada Skopos kuramının ve yöntemsel Eşdeğerlik yaklaşımının (Eşdeğerlik piramidi) birbiriyle çelişebildiğini, inceleme sonucu elde ettiğimiz tespitlere dayanarak, söyleyebiliriz. Bir çeviri metin Skopos kuramının prensiplerini içermede yeterli görülebilirken, Eşdeğerlik açısından yetersiz görülebilmektedir. Ancak her iki durumda da yeterli görülebilen bir çeviri elde etmek imkânsız değildir, ama zor bir iştir. Çünkü Skopos kuramında çevirmenin özgürlüğü ve almaya çalıştığı riskler, çeviri Eşdeğerliğinin sağlanmasında çevirmenin sahip olduğu özgürlüklere ve almaya çalıştığı risklere oranla daha fazladır.

Eşdeğerlik kavramının muallâkta kalan bir kavram olduğunu çalışmamızın başında dile getirmiştik. Bu nitelikteki bir kavramın Çeviribilimde oluşturmuş olduğu yaklaşımlar da tartışmalıdır. Dolayısıyla Çeviribilimde ne türden bir Eşdeğerliğin sağlanabileceği ve sunmuş olduğumuz Eşdeğerlik piramidiyle Eşdeğerlik sağlanmasında ne denli kesin sonuçlara ulaşılabileceği muallâktır. Eşdeğerlik yaklaşımına getirdiğimiz taslağın uygulanabilir olması kesinlik arz

edebileceği anlamına gelmemelidir. Çünkü bir çeviri eyleminde Eşdeğerlikler adına söylemler her zaman değişkenlik içerebilir.

Sonuç itibari ile bu çalışmada için amaçlanan hususlara büyük ölçüde ulaşılabildiğini söyleyebiliriz. Eşdeğerlik yaklaşımı için başvurulabilir ve uygulanabilir alternatif bir taslak belirlenmişken, Skopos kuramının çeviri eserler üzerinde eleştirel bağlamda incelenebilir olduğu örneklerden elde edilen çıkarımlarla büyük ölçüde ispatlanmaya çalışılmıştır. Çalışmamızın oluşum aşamasında, bu çalışma için önemli bir yer tutacağını öngördüğümüz Eşdeğerlik piramidi alternatif bir taslak olarak bu alana kazandırılmaya çalışılmış, Skopos kuramına ilişkin prensipler farklı bakış açısıyla ele alınarak yine bu kuramın alternatif bir yolla ne ölçüde uygulanabilir olduğu tartışılmıştır.

KAYNAKÇA

Aksoy, N. Berrin. (2002). GeçmiĢten Günümüze Yazın Çevirisi. Ankara: İmge Kitapevi Yay.

Aktaş, Tahsin. (1995). “Çeviri İşlemi ve Eşdeğerlik”. G.Ü. Gazi Eğitim

Dergisi. Yeni Dönem, S.3.

Aktaş, Tahsin. (1996). Çeviri ĠĢlemine Genel Bir BakıĢ. Ankara: Orsen Mat.

Albrecht, Jörn. (1998). Literarische Übersetzung. Geschichte, Theorie,

kulturelle Wirkung, Darmstadt.

Alexieva, Bistra. (1993). A Cognitive Approach to Translation Equivalence.

Translation as a Social Action. (yay. haz. ve çev. Palma Zleteva), Londra and

New York: Routledge.

Apel, Friedmar. (2003a). Literarische Übersetzung. 2. Aufl. , Weimar: J. B. Metzler Verlag.

Apel, Friedmar. (2003b). Literarische Übersetzung. Stuttgart: J. B. Metzler Verlag.

Baker, Mona. (1992). In Other Words: A Coursebook on Translation. Routledge

Bassnett, Susan. (1991). Translation Studies. (Revised ed.). London and New York: Routledge

Bassnett, Susan. (2002). Translation Studies. (Third Edition), London and New York: Routledge.

Boztaş, İsmail. (1993). “Çeviri, Çevimen, Dilbilim İlişkisi, Çeviride Eşdeğerlik ve Kayıplar”. H.Ü. Edebiyat Fakültesi Dergisi. Cilt 10, Sayı 2, Ankara.

Brecht, Bertolt. (1999). Mutter Courage Und Ihre Kinder. Tübingen: Suhrkamp.

Brecht, Bertolt. (1990). Gesammelte Werke. (Band 13), Frankfurt am Main: Suhrkamp Verlag.

Brecht, Bertolt. (2004). Geschichten Vom Herrn Keuner. (her. v. Erdmut Wizisla), Frakfurt a.M.: Suhrkamp Verlag.

Brecht, Bertolt. (1994). Bay Keuner‟den Öyküler. (çev. İkram Saraç), Ankara: İlke.

Brecht, Bertolt. (1994). Bay Keuner‟in Öyküleri. (çev. Ahmet Cemal), İstanbul: Mitos.

Brecht, Bertolt. (1994). Üç KuruĢluk Roman. (çev. Sema Özkaya), İstanbul: Oda Yay.

Brecht, Bertolt. (2011). BeĢ Paralık Roman. (çev. Sevgi Soysal), İstanbul: İletişim.

Brecht, Bertolt. (1967). Cesaret Ana Ve Çocukları. (çev. İ. Sait Damgacı ve Muammer Sencer), Sıralar mat.

Brecht, Bertolt. (1999). Cesaret Ana Ve Çocukları. (çev. Ayşe Selen), İstanbul: Mitos Boyut Yay.

Burçoğlu, Nedret Kuran. (2010). Çeviriye Bilimsel YaklaĢımlar. İstanbul: Multilingual.

Burfeind-Wahrig, Renate. (2011). Wahrig Deutsches Wörterbuch. München: Brockhaus.

Catford, John, C. (1965). A Linguistic Theory of Translation. Londra: Oxford University.

Dizdar, Dilek. (2004/1). “Hans J. Vermeer ile Söyleşi”. Varlık Dergisi. İstanbul: Varlık yayınları a.ş.

Doğan, Gürkan. (1995). Çeviride Doğallık ve Bağıntı, Çeviribilim 1. (yay. haz. Işın Bengü-Öner), Bursa: A.Ü. Tömer Bursa Şubesi

Eco, Umberto. (2009). Quasi dasselbe mit anderen Worten. (çev. Deutscher Taschenbuch Verlag), München: Dtv.

Giuseppe, Palumbo. (2009). Key Terms in Translation Studies. Continuum International Publishing.

Gladrow, Wolfgang. (1990). Die Spezifik des Äquivalenzbegriffs der konfrontativen Linguistik. Zeitschrift für Slawistik. Sayı: 35.

Göktürk, Akşit (1980). “Dilbilimsel Çeviri Kuramı”. Türk Dili Aylık Dil ve

Yazın Dergisi, Ankara: MEB.

Göktürk, Akşit (1986). Çeviri: Dillerin Dili. İstanbul: Çağdaş Yay. , Çağdaş Gazete, Dergi, Kitap Basın ve Yayın Anonim Şirketi, Can Matbaa.

Göktürk, Akşit (2010). Çeviri: Dillerin Dili. İstanbul: YKY.

Halverson, Sandra, L. (1997). The Concept of Equivalence in Translation

Studies: Much Ado About Something. Target 9 (2)

Hebenstreit, G. (2008). Die Terminologie(n) translationswissenschaftlicher

Theorien. (Band 4), Würzburg: Ergon Verlag.

Higashino, Y. (2001). Cultural equivalence: its effectiveness and complications

-Has “white gloves” achieved the equivalent effect of “shiro tabi”

http://www.soc.nii.ac.jp/jais/kaishi2001/pdf/06-higashinofinal.pdf, Erişim Tarihi: 21.02.2012.

İlkhan, İbrahim (1989). “Die Rolle der Übersetzung in der Sprachdidaktik”.

Ankaraner Beiträge zur Germanistik: „Deutschdidaktik, Germanistik, Kultureller Austausch‟. Ankara.

Jakobson, Roman. (1959). On Linguistic Aspect of Translation. On

Translation, Cambridge: MA. Harward Üniversity Press.

Jäger, Gert. (1968). “Elemente einer Theorie und Technik des Übersetzens. Grundfragen der Übersetzungswissenschaft”. Beihefte zur Zeitschrift

Fremdsprachen, 2., 35-52.

Kıran, Zeynel ve Kıran, Ayşe. (2010). Dilbilimine GiriĢ. Ankara: Seçkin Yayıncılık.

Kocaman, Ahmet. (1992). Dilbilim AraĢtırmaları. Ankara: Hitit yay.

Köksal, Dinçay. (2008). Çeviri Eğitimi-Kuram ve Uygulama. Ankara: Nobel.

Koller, Werner. (1987). Einführung in die Übersetzuungswissenschaft. Heidelberg: Quelle & Meyer.

Koller, Werner. (2011). Einführung in die Übersetzungswissenschaft. (8. Auflage). Tübingen: A. Francke Verlag.

Kurt, Rein. (1983). Einführung in die Kontrastive Linguistik. Darmstad.

Munday, Jeremy. (2001). Introducing Translation Studies, Theories and

Applications. London and NewYork: Routledge.

Newmark, Peter. (1988). A Textbook of Translation. Hertfordshire: Prentice Hall International.

Nida, Eugene A. (1964). “Toward a Science of Translation. With Special Reference to Principles and Procedures Involved in Bible Translating”. Leiden.

Nord, Christiane. (2009). Textanalyse und Übersetzen. (4. Aufl.),Tübingen: Julius Groos Verlag.

Öner, Işın-Bengü ve İnce, Ülker. (1995). “Çeviri Eğitiminde Kaynak Metni Yorumlamaya ve Çeviri Metni Oluşturmaya Yönelik Yöntem Arayışları”.

GeniĢ Bir BakıĢ Açısı, içinde: Çeviribilim 1. (yay. haz. Işın-Bengü Öner),

Ankara: Tömer Çeviri Dergisi Yayını.

Pym, Anthony. (2010). Exploring Translation Theories. London and New York: Routledge.

Pym, Anthony. (2012). “What happened to Equivalence?”. http://usuaris.tinet.cat/apym/on-line/powerpoint.html, Erişim Tarihi: 23.09.2012.

Reiss, Katharina, Vermeer Hans J. (1984). Grundlegung einer allgemeier

Translationstheorie. Tübingen: Max Niemeyer.

Ricoeur, Paul. (2008). Çeviri Üzerine, (2006).(Çev. S. Ö. Kasar). İstanbul: Yapı Kredi Yay

Rıfat, Mehmet. (2003). “Göstergebilim Açısından Çeviri Etkinliği. Çeviri Kuramı ve Çeviri Kuramının Kuramı”. Çeviri Seçkisi 1. İstanbul: Dünya Yay.

Steuerwald, Karl. (1998). Almanca Türkçe Sözlük. İstanbul: ABC.

Stolze, Radegundis. (2011). Übersetzungstheorien. (6. Aufl.), Tübingen: Narr Verlag.

Suçin, Mehmet Hakkı. (2007). Öteki Dilde Var Olmak. İstanbul: Multilingual.

Thome, Gisela. (2012). Übersetzen als Interlinguales und Interkulturelles

Sprachhandeln. Berlin: Frank & Timme.

Taraman, Soheir. (1996). “Al-hal und Az-zarf in arabischer-deutscher Koran- Übersetzung (Sure 19: Maryam)-Eine Problemskizze zur Übersetzbarkeit ihrer

ästhetischern Gestaltung (al-gars)”. Kairoer Germanistische Studien. (yay. haz. Nadia Metwally ve Aleya Ezzat Ayad), (9. Baskı), Kairo.

Toury, Gideon. (1980). In Search of a Theory of Translation. Tel Aviv: Tel