606 Sinop, 26 Temmuz 1934. 607 Sinop, 25 ĠkinciteĢrin 1937. 608 Sinop, 18 Mart 1942.
609 Vali Salih Kılıç‟ın eĢi olmalıdır. 610
16 Kasım 1949 tarihli Sinop Gazetesinde, Yardımsevenler Derneği‟nin son günlerdeki faaliyetlerinin dikkat çektiği haber verildi. Dernek üyeleri, 1949 yılının kasım ayında, kıĢ mevsimi dolayısıyla ev ev gezerek yardım topladılar.611 8 ġubat
1950‟de ise derneğin fakir halka kömür dağıtmaya baĢladığı duyuruldu.612
BaĢbakanlık Devlet ArĢivi‟nde bulunan 7 Nisan 1942 tarihli Bakanlar Kurulu Kararında, aralarında Sinop‟un da bulunduğu beĢ ilde Cemiyetler Kanunu‟na göre kurulmuĢ olan toplam ondört kulüpten bazılarının kapatılmasına, bazılarının ise birleĢtirilmesi kabul edildi.613 Ancak sözkonusu belgenin eki arĢivde
bulunamadığında Sinop‟taki hangi kulübün ya da kulüplerin kapatıldığı ya da birleĢtirildiği bilgisine ulaĢamadım. Bu tarihlerde yayınlanan Sinop Gazetesinde de konu ile ilgili bir bilgi bulunmamaktadır.
16 ġubat 1944 tarihli Sinop Gazetesindeki bir haberden,614 kentte, Halkevi
BaĢkanı Necip Yalçınkaya baĢkanlığında pazar günü ava gittiklerinden sözedilen bir “Avcılar Kulübü” olduğu anlaĢılmaktadır.
Ġkinci Dünya SavaĢı‟nın ekonomik etkilerinin olanca ağırlığıyla hissedildiği 1942 yılında, Vilâyet merkezinde, Vali ile bazı memurların giriĢimleriyle “Memurlar
Biriktirme ve Yardım Sandığı” kuruldu ve baĢkanlığına Defterdar Salih KuĢkucu
seçildi.615 Bu sandığın faaliyetlerine devam edip etmediğini öğrenememekle birlikte,
1949 yılı baĢında memurların kurduğu bir kooperatife dair arĢiv belgesine ulaĢtım. “Sinop Devlet Memurları Ġstihlâk Kooperatifi” kurmak için yapılan baĢvuru 12 Ocak 1949 tarihli Bakanlar Kurulu toplantısında görüĢülerek; “Satın alacağı istihlâk
maddelerini ortaklarına dağıtmak ve ortakların ihtiyaçlarını karĢılayacak baĢka teĢebbüslerde bulunmak amaciyle merkezi Sinop olmak üzere, 30 yıl süre en az bin Türk lirası sermaye ile kurulmasına baĢlanan” kooperatife kuruluĢ izni verildi.616
611 Sinop, 16 Kasım 1949. 612 Sinop, 8 ġubat 1950. 613
BCA, Fon Kodu: 30..18.1.2/Yer No: 98.27..9.
614 Sinop, 16 ġubat 1944.
615 Sinop, 27 Mayıs 1942. Bu sandığın faaliyetlerinden “Sinop‟ta Ġkinci Dünya SavaĢı Yılları” baĢlıklı
bölümde bahsetim.
616
16 Kasım 1949 tarihli Sinop Gazetesinde kurulduğu duyurulan617 “Sinop
Balık Avcıları Ġstihsal, Kredi, ĠĢletme ve SatıĢ Kooperatifi” ise Bakanlar Kurulu‟nun
26 Aralık 1949 tarihli kararıyla resmiyet kazandı.618
CHP Genel Sekreterliği‟nin 1 Aralık 1943 tarihli yazısına cevaben, CHP Sinop Vilâyet Ġdare Heyeti tarafından gönderilen 8 Ocak 1944 tarih ve 885 sayılı yazı ile Vilâyetteki “kurumlar hakkında istenilen malumatı havi cetveller hazırlanarak
takdim kılınmıĢtır.” Yazı eki cetvellerde Sinop merkezde kurulu beĢ cemiyet ile
ilçelerdeki cemiyetler hakkında bilgi verilmektedir.619 Bu cemiyetlerden dördünün
(Kızılay, Çocuk Esirgeme Kurumu, Türk Hava Kurumu, Ekonomi ve Arttırma Kurumu) ulusal cemiyetlerin Ģubeleri olduğu, Kızılay dıĢındaki dört cemiyetin ise bizzat TBMM ya da Cumhuriyet Hükümetlerince kurulan parti-devletin kurumları olduğu görülmektedir. Temmuz 1941‟de kurulan Sinop Yardımsevenler Cemiyeti ise muhtemelen Nisan 1941‟de Sinop‟ta göreve baĢlayan Valinin eĢi tarafından kuruldu. Bu tarihlerde Sinop‟ta faaliyet gösteren herhangi bir spor kulübünün adı çizelgede geçmezken, Ayancık kazasında 1931‟de kurulmuĢ bir “Spor Kulübü” olduğu görülmektedir.
9 Kasım 1949 tarihli Sinop Gazetesinde Sinop‟ta “Verem SavaĢ Derneği” kurulmasına karar verildiği ve çalıĢmaların baĢladığı haber verildi.620 Derneğin
tüzüğü 15 ġubat 1950 tarihli Sinop Gazetesinde yayınlandı.621
Sinop‟ta tüccarların öncülüğünde bir Ģehir kulübü kurularak 14 Eylül 1950„de faaliyete geçti. ĠĢletmeciliği Faik BektaĢ‟a verilen kulüp gazino, lokanta ve mütalaa salonundan oluĢuyordu.622
617 Sinop, 16 Kasım 1949. 618
BCA, Fon Kodu: 30..18.1.2/Yer No: 121.92..18.
619
BCA, Fon Kodu: 490..1.0.0/Yer No: 595.56..6.
620 Sinop, 9 Kasım 1949. 621 Sinop, 15 ġubat 1950. 622 Sinop, 13 ġubat 1950.
3.1.4. Spor Etkinlikleri
1932‟de Halkevi‟nin kurulmasıyla Spor ġubesi çatısı altında gerçekleĢtirilen spor etkinlikleri futbol ve su sporları ağırlıklıdır. 1930‟ların baĢında, çok uzun ömürlü olmadığı anlaĢılan bir spor cemiyeti, 1937‟de kurulan ancak 1944‟de adı geçmeyen bir spor kulübü, kentte tespit edebildiğim sportif kurumlar. Bunlar arasında en uzun ömürlü ve aktif olanı Halkevi Spor Ģubesidir. Futbol dıĢında, ilkbahar ve sonbahar at yarıĢları, kır koĢuları gibi sportif etkinlikler yapıldı. Bu spor dalları arasında kentin coğrafi konumuyla örtüĢen su sporlarının da önemli bir yer tuttuğu anlaĢılmaktadır. Ayrıca 1932 yılında kentte bir “Spor Cemiyeti” vardı.
Sinop‟taki sportif etkinliklerin yetersizliği karĢısında Ekim 1937‟de parti- devletin bir giriĢimi olduğu görülmektedir. 7 ve 14 Ekim tarihli Sinop Gazetesinde yayınlanan ilanlarla konunun önemine dikkat çekilerek, futbol, voleybol, basketbol, atletizm ve deniz sporları alanında faaliyet gösterecek bir spor kulübü oluĢturulmaya çalıĢıldı:
“Sinoplu VatandaĢlar
Sporcu ArkadaĢlara
Ġspor bir milletin kuvvetli olması için en baĢda gelen unsurlardan biridir.
Memleketin her tarafında gün geçtikçe yerleĢen bu kanaat, devletin bu iĢe verdiği ehemmiyet, her gün Spor için yapılan hereketler bunun bu günü için bir memleket iĢi olduğunu belirtmektedir.
Sinobun bu husustaki noksanlığı göz görünecek kadar büyüktür. Bu noksanlığı gidermek için yapılacak iĢ Sinopda bir Spor kulübü açmak ve buraya Sporun bir memleket iĢi olduğunu takdir eden her vatandaĢın girmek zaruretini hissetmesile baĢarılacaktır.
Çocuklarımızın Sıhhatli, Gürbüz, Güzel seciyyeli olmasını isteyen her arkadaĢ Spor kulübüne kayit olunmalıdır.
Spor kulübü;
1- Futbol, Voleybol, Basketbol, Atletizm, Denizcilik Ģubelerini havi olacaktır.
2- Bu Ģubelerde bifeil çalıĢacak gençlerin kayıt iĢlerine baĢlanmıĢtır.
3- Her gün sat 16 dan 17 ye kadar Parti Sekreterlik kalemine müracaat
ediniz.”623
Spor kulübünün Veteriner Cemal Yüksek baĢkanlığında çalıĢmalarına baĢladığı ve açılıĢ töreninin 30 Ekim 1937 tarihinde yapılacağı duyuruldu.624
YaklaĢık onbuçuk ay sonra Cemal Yüksek kulüp baĢkanlığından istifa etti, yerine encümen üyesi Mehmet Orçun seçildi.625
Kentte canlı bir spor yaĢamı olmadığı gibi spor tesislerinin de bulunduğu söylenemez. Futbol karĢılaĢmaları, sahildeki parkın arkasında bulunan toprak sahada yapılırdı. 1934 yılında eski mezarlığa yapılması düĢünülen stadyum 1937‟de Recep Zühtü‟nün arsası civarına kaydırıldı. Stadyum için proje çizilmekle birlikte uygulanmadı. 1930‟lu yılların ortalarındaki yüzme havuzu yaptırma giriĢimi de sonuçlanmadı. Bu konuyla ilgili yazıĢmalar ve stadyum projesi BaĢbakanlık Cumhuriyet ArĢivi‟nde bulunmaktadır.626
Beden Terbiyesi tarafından 1942 yılında kentte bir kayıkhane ve bir yüzme havuzu yapılmasına karar verildi.627 Kayıkhanenin ihalesinin 4.300 Lira bedelle
yapıldığı belirtildi.628 Yedi kayık kapasiteli kayıkhanenin inĢaatının devam ettiği 2
Eylül tarihli gazetede duyuruldu.629 “Deniz kenarında Ģehir parkının yanındaki boĢ
arsada” tenis sahası yapımına da baĢlandı.630
Sinoplu gençlerin Sinop Ġdman Yurdu ya da Halkevi Spor Ģubesi çatısı altında sürdürdükleri spor etkinliklerinden biri olan futbol, genellikle Gerze, Ayancık gibi ilçelerden ya da Bafra gibi komĢu illerin ilçelerinden gelen takımlarla yapılan dostluk maçlarına yönelikti. Bu takımlar Sinop‟a geldiği gibi, Sinop gençleri de maç yapmak için komĢu ilçelere gittiler. Bu karĢılaĢmaların dostça geçtiği, konuk takımların iskelelerde karĢılanarak ağırlandığı ve maçtan sonra uğurlandığı gazete haberlerinden anlaĢılmaktadır. Bu karĢılaĢmalarda gençlerin bir araya gelmesi ve kaynaĢması gibi amaçların ön planda olduğu, rekabetin düĢünülmediğinin anlaĢıldığı gazete haberlerinden biri de, maçın skorunun bile verilmemiĢ olması ilginçtir: Mayıs 1942‟de bir pazar sabahı deniz yolu ile Sinop‟a gelen Gerzespor gençleri Sinop takımı tarafından iskelede karĢılanarak Halkevi‟nde misafir edildi. Öğleden sonra
624 Sinop, 29 BirinciteĢrin 1937. 625 Sinop, 15 Eylül 1938. 626
BCA, Fon Kodu: 490..1.0.0/Yer No: 1112.62..1.
627 Sinop, 29 Nisan 1942. 628 Sinop, 17 Haziran 1942. 629 Sinop, 2 Eylül 1942. 630 Sinop, 27 Mayıs 1942.
maç yapıldı ve konuklar Gerze‟ye uğurlandı. Haberde maçın sonucu ile ilgili bir bilgi yoktur.631
1940‟lı yıllarda Sinop‟ta kır koĢuları düzenlendi. 15 ġubat 1942 pazar günü oniki gencin katılımıyla yapılan iki kilometrelik kır koĢusunu Mehmet Körük 4 dakika 50 saniyede koĢarak birincilikle bitirdi.632 Mart 1942‟de Beden Terbiyesi bölge
mükellefleri ile ortaokul atletleri arasında 4000 m‟lik “Büyük Ġnönü Kır KoĢusu” yapıldı. Halkevi Bandosunun da katıldığı bir törenle baĢlayan koĢuyu Beden Terbiyesi‟nden Kemal Tuncer birinci olarak bitirdi.633
Ġkinci Dünya SavaĢı yıllarında askerlik yaĢındaki kiĢilere ve sporculara muharebe atıĢ talimleri de yaptırıldı. Kır koĢusunun düzenlendiği 15 ġubat 1942 pazar 1338 (M. 1922) ve 1339 (M. 1923) doğumlulara muharebe atıĢları yaptırıldı.634
Aynı yılın haziran ayı sonunda, Beden Terbiyesi gençlerinin her Pazar günü yapılacak atıĢ dersleri baĢladı.635
Sinop‟ta deniz sporları da çok revaçtaydı. II. MeĢrutiyet‟in son kutlamasının yapıldığı 1934 yılının 23 Temmuzunda yapılan deniz sporları, Sinop Gazetesine Ģu haberle yansıdı:
“Sinopta Deniz Sporları Faaliyeti
23 Temmuz Milli Bayramına tesadüf eden Pazartesi günü saat on beĢte Halkevinin spor kolu tarafından ġehir bağçası önünde deniz sporları yapılmıĢtır.
Sahilden itibaren bir mil uzaklıkta demirlenen sandalı dolaĢup rıhtıma avdet etmek üzere tertip edilen birinci yarıĢa iĢtirak eden iki çifte kürekli Kiklerden Sahil sıhhiye dairesine ait Kik birinci gelerek sekiz lira ve üç çifte kürekli kayık yarıĢlarından Gerzeli Ali yazıcının Kiki birinci gelerek 12 lira, dört çifte kürekli yarıĢa koĢulan KancabaĢlardan Sinoplu Musanın KancabaĢı birinci gelerek 15 lira ve beĢer çifte kürekli KancabaĢlardan yarıĢa iĢtirak eden üç KancabaĢtan Sipahizadelere ait KancabaĢ birinci gelerek 20 lira mükafatla bir koç hediye edilmiĢtir.
Kayık yarıĢmalarını mütakiben yapılan Yüzme sür’at yarıĢında Sinoplu Rasih efendi birinci gelerek 2 buçuk lira mükafat almıĢ ve çok cazip eğlenceli olarak yapılan yağlı direk müsabakasında Gerzeli Ahmet Efendi müsabakayı kazanarak 2 buçuk lira mükafat verilmiĢ ve bu suretle deniz sporları çok eğlenceli olarak geç vakıta kadar devam etmiĢtir.”636