Sayıltılar

Araştırma kapsamında gerçekleştirilen görüşmelerde, araştırmaya katılan öğrencilerin etkinliklerin uygulanırken gösterdikleri performansın gerçek olduğu varsayılmıştır.

1.9.2. Sınırlamalar Bu araştırma;

1. Bursa ili Nilüfer ilçesine bağlı ilköğretim okullarından biri olan Özel Tan İlkokulu dördüncü sınıfında okumakta olan 102 öğrenci arasından seçilmiş olan 18 öğrenci,

2. Araştırma kapsamında gerçekleştirilen görüşmelerde kullanılan 5 etkinlik ile sınırlıdır.

1.9.3. Tanımlar

Araştırmada kullanılan temel kavramların tanımları kapsamlı olarak Giriş Bölümü’nde açıklanmıştır. Bu tanımlar, okuyucunun özetle görebilmesi için aşağıdaki şekilde sunulmuştur.

Aktif Öğrenme:  Aktif öğrenme, öğrenenin öğrenme sürecinin sorumluluğunu taşıdığı, öğrenene öğrenme sürecinin çeşitli yönleri ile ilgili karar alma ve öz düzenleme yapma fırsatlarının verildiği ve karmaşık öğretimsel işlerle öğrenenin öğrenme sırasında zihinsel yeteneklerini kullanmaya zorlandığı bir öğrenme sürecidir (Açıkgöz, 2003).

Yapılandırmacı Öğrenme: Yapısalcı öğrenme, bireyin bilgi ve beceri kazanma sürecine bilinçli ve güçlü bir katılımla bireyin bilgisini kendinin oluşturmasıdır (Nelissen ve Tomic, 1998)

Gerçekçi Matematik Eğitimi: Bu yaklaşıma göre, matematik öğretimi, gerçek hayat problemleri ile başlamalı ve matematik yapma gereksinimi öğretimin ana ilkesi olmalıdır. Çocuk için matematik anlamlandırma ile başlamalıdır. Gerçek matematik yapmak için her yeni safhada anlamlandırmanın esas alınması gerekir (Gravemeijer, 1990; Nelissen ve Tomic, 1998).

Bilgi Oluşturma (Soyutlama): Soyutlama daha önce oluşturulmuş matematiksel bilgilerin dikey olarak yeniden düzenlenerek yeni bir matematiksel yapı oluşturulması aktivitesidir (Hershkowitz, Schwarz, Dreyfus 2001).

Pekiştirme: Pekiştirme, daha önce oluşturulmuş matematiksel bilginin öğrenciye daha tanıdık gelmesi sürecidir (Hershkowitz, Schwarz, Dreyfus, 2001). Pekiştirme ile öğrenci matematiksel yapının daha kolay farkına varmaktadır (Monaghan and Ozmantar, 2006).

Bağlam: Yapıyı ve insanoğlunun davranışlarının anlamını çerçeveleyen birbirine bağlı faktörlerin bir araya gelmesidir (Hershkowitz, Schwarz, Dreyfus, 2001).

Yapı: Matematiksel bir etkinlik sonucunda ortaya çıkan zihinsel çıktıdır. Epistemoloji: Bilgi kazanımının doğası ile ilgilenen felsefenin bir dalı. Epistemik Eylem: Bilginin oluşturulması ve kullanılması ile ilgili eylem.

1.10. KISALTMALAR

RBC: Tanıma-Kullanma-Oluşturma süreçleri GME: Gerçekçi Matematik Eğitimi

NCTM: Ulusal Matematik Öğretmenleri Konseyi MEB: Milli Eğitim Bakanlığı

BÖLÜM II

YÖNTEM

Bu araştırma, ilköğretim dördüncü sınıf öğrencilerinin Yapılandırmacı Öğrenme Kuramı’na ve Gerçekçi Matematik Eğitimi’ne uygun olarak tasarlanan öğretim etkinlikleri sırasındaki bilgi oluşturma süreçlerinin niteliğinin incelenmesini amaçlayan bir araştırmadır. Bu bölümde; araştırma modeli, araştırmaya katılan öğrenciler, örnek olay çalışması, veri toplama yöntemleri ve araçları, etkinlikler, bilginin oluşturulması sürecinde araştırmacının rolü, pilot uygulama, verilerin toplanması ve analizi, örnek olay çalışmasının geçerliği ve güvenirliği ile ilgili bilgiler aşağıda açıklanmaktadır. 2.1. ARAŞTIRMA MODELİ

Bu araştırmada Kesirler öğrenme alanına ait kavramların Yapılandırmacı Öğrenme ve Gerçekçi Matematik Eğitimi’ne göre bilgi oluşturma sürecinin nasıl meydana geldiği açıklanmaya çalışılmıştır. Araştırma, sürecin açıklanmasını derinlemesine incelemek amacıyla örnek olay çalışması yani durum çalışması olarak yürütülmüştür. Yin (1994), örnek olay çalışmasının doğasını: özellikle olay ve bağlam arasındaki sınırların açık olmadığı güncel olayları kendi gerçek bağlamında incelemektedir” şeklinde açıklar. Örnek olay çalışması çoklu kanıt kaynağına dayanmakta, veri toplamaya ve analiz etmeye dayalıdır. Araştırma bu durumu tanıtması ve açıklaması nedeniyle nitel bir araştırmadır.

Nitel araştırma, gözlem, görüşme ve doküman analizi gibi nitel veri toplama yöntemlerinin kullanıldığı, algıların ve olayların doğal ortamda gerçekçi ve bütüncül bir biçimde ortaya konmasına yönelik nitel bir sürecin izlendiği araştırmadır (Yıldırım, 1999). Nitel araştırma yöntemleri bütüncül ve derinlemesine analiz özellikleri nedeni ile eğitim araştırmalarında tercih edilmektedir (Işıkoğlu, 2005). Nitel araştırma, olayların

doğal ortamında incelenmesine olanak verir. Ayrıca sürece ve algılara ilişkin verilerin değerlendirilmesi araştırma süresince neler olup bittiği ve bu olanların araştırma grubunu nasıl etkilediğine ilişkindir. Algılara ilişkin veriler ise, araştırma grubuna dahil olan bireylerin süreç hakkında düşündüklerine ilişkindir (Yıldırım ve Şimşek, 2008). Bu araştırma, son yıllarda matematik eğitimini etkileyen Yapılandırmacılık ve Gerçekçi Matematik Eğitimi kuramlarına uygun tasarlanan etkinliklerin uygulamasında öğrencilerin oluşturdukları matematik bilgilerin anlamlılığının incelenmesi amaçlandığı için nitel araştırma yöntemlerinden örnek olay yöntemine uygundur.

Örnek olay yöntemi güncel bir olguyu kendi gerçek yaşamı içerisinde var olan, olgu ve içinde bulunduğu içerik arasındaki sınırların kesin hatlarıyla belirgin olmadığı ve birden fazla kanıt veya veri kaynağının mevcut olduğu durumlarda kullanılan deney

ve gözlemle elde edilen bir araştırma yöntemidir (Yin, 1994). Bununla birlikte örnek

olay incelemesi (durum çalışması), evrendeki belli bir ünitenin (birey, aile, okul, hastane, dernek vb.nin) derinliğine ve genişliğine, kendisini ve çevresi ile olan ilişkilerini belirleyerek, o ünite hakkında bir yargıya varmayı amaçlar (Karasar, 2005).

Durum çalışması nitel veya nicel olarak iki şekilde yürütülebilir. Nitel durum araştırmasın en temel özelliği birkaç durumu birden derinliğine araştırmaya olanak vermesidir. Durum çalışmaları açık veya kapalı bir araştırma desenine sahiptir. Desen; araştırma sorularını, verilerini ve sonuçta ulaşılan bulguları birbirine bağlayan mantıksal bir kurgudur (Yıldırım ve Şimşek, 2008). Durum çalışması desenlerinin dört türü mevcuttur; (1) bütüncül tek durum deseni (2) iç içe geçmiş tek durum deseni (3) bütüncül çoklu durum deseni (4) iç içe geçmiş çoklu durum deseni (Yin, 1994). Araştırmada bütüncül çoklu durum deseni kullanılmıştır. Bütüncül çoklu durum deseninde her bir durum kendi içinde bütüncül olarak ele alınır ve daha sonra durumlar karşılaştırılır (Yıldırım ve Şimşek, 2008). Yin (1994), örnek olay çalışmalarında çoklu durum deseni kullanımının dış geçerliği arttırdığını belirtmektedir. Araştırmada Yapılandırmacı Öğrenme Kuramı ve GME’ye uygun tasarlanan etkinliklerin uygulamaları kendi içlerinde ve birbirleriyle karşılaştırılacaktır. Ayrıca farklı matematik başarısına sahip ilköğretim dördüncü sınıf öğrencilerinin bilgi oluşturma süreçleri bireysel olarak incelenecek ve bu süreçlerde başarı durumları birbirleriyle karşılaştırılacaktır. Bu nedenlerle, araştırma deseni bütüncül çoklu durum olarak belirlenmiştir.

Araştırmada veri toplama tekniklerinden görüşme ve gözlem kullanılmıştır. Görüşme, örnek olay çalışmasında veri toplama amacıyla en yaygın olarak kullanılan yöntemlerden birisidir. Örnek olay çalışmasının doğasında sosyal bir olguyu anlamak olduğundan, görüşme ile kaynaktan durumu anlamayı ve açıklamayı sağlayacak bilgiler alınabilir. Görüşme birkaç şekilde gerçekleşebilir. Bunlardan biri odaklanmış görüşmedir (Yeşildere, 2006). Odaklanmış görüşme, görüşülen kişi ile bir saat gibi kısa sürede gerçekleşir. Görüşmede açık uçlu sorular kullanılır ve görüşme konuşma şeklinde gerçekleştirilir. Görüşme, örnek olay protokolünde yer alan soru grupları çerçevesinde oluşur (Yin,1994).

Özetle araştırmada örnek olay çalışması araştırma modelini oluşturmaktadır. Örnek olay çalışmasında görüşme ve gözlem veri toplama teknikleri kullanılmıştır. Araştırmanın deseni ise bütüncül çoklu durum desenidir.