Birinci Dünya Savaşı, 30 Ekim 1918'de Osmanlı Devleti ile İtilaf Devletleri arasında imzalanan Mondros Ateşkes Anlaşması ile sona ermiştir. Sonraki günlerde Filistin ve Suri- ye'den çekilebilen bir kısım hava birliği Konya'da, Irak cephesinden geri çekilen küçük bir hava birliği de Elâzığ'da toplanmıştı. Yeşilköy Meydanında da oldukça fazla sayıda uçak ve malzeme bulunuyordu.
Düşman işgalinin yarattığı karışıklık ve şaşkınlık günlerinde birlikler dağılmış ve hemen her şey sahipsiz kalmıştı. Havacılığın başında da ileriyi görerek uçakları ve teçhizatı derleyip toparlayacak bir kimse mevcut değildi.
İstanbul'a giren düşman hava kuvvetlerinden İngiliz ve Fransız birlikleri Ayastefanos Hava Meydanını ve tesislerini işgal ettiler. Türk havacılarını buradan çıkarttılar ve kendileri yerleştiler. Yeşilköy'den çıkartılan Türk havacıları, imkan nispetinde kurtarabildikleri uçak ve malzemelerini mavna ve kayıklarla Anadolu yakasına naklettiler. Bu uçak ve malzemeleri, şimdiki vapur iskelesinin hemen doğusunda, Idealtepe civarındaki düzlük sahaya ve depolara yerleştirdiler 396.
Birinci Dünya Savaşı süresince Türk Hava Kuvvetlerinin en vanterine giren uçak sayısı 300 civarındadır. 17 Kasım 1919 tarihli Hava Kuvvetleri Müfettişliği raporundaki bilgilere göre o tarihte elde mevcut uçak sayısı 45 olduğuna göre demek ki 4 yıllık savaş boyunca 255 civarında, yani envantere giren uçakların % 8 5'i kaybedilmiş olmaktadır. Bu rakama, savaş alanlarında düşen uçaklar ve ayrıca eğitim uçuşların da kazaya uğrayan ve uçakların karadan taşınması esnasında yollarda hasarlanıp kullanılmaz duruma gelen uçaklar da dahildir. Savaş boyunca büyük bir kısmı Alman pilotlar tarafından olmak üzere 217 düşman uçağı düşürülmüştür.
Osmanlı Devleti’nin Pilot kaybına gelince; kesin bir rakam tespit edilememiş olmakla beraber, harp boyunca şehit ve yaralı olarak kaybedilen pilot sayısı, uçuş
okulundan mezun olan toplam pilot sayısının yaklaşık % 75'i civarındadır397.
395 BDH Türk Hava Harekatı, s.209. 396 Sarp, s.115. 397 Sarp, s.99.
S O N U Ç
Ordusuz devlet olmaz ilkesinden hareketle, tarihin ilk çağlarından itibaren dünyada kara ve deniz kuvvetleri olmak üzere iki askeri kuvvet vardı. XX.yy.’ın başlarında bunlara üçüncü kuvvet olarak Hava Kuvvetleri katılmıştır. Bu, havacılıktaki gelişmelerin sonucunda olmuştur. Motorlu uçağın 1903 yılında havalandırılması ile 1912 yılları arasında havacılıktaki gelişmeler baş döndürücü hızda gerçekleşmiştir. Kısa zamanda dünyanın belli başlı ülkeleri uçağı, kendi ordularının hizmetine almıştır.
Bu dönemde, Türkiye’de yeniliğin öncüsü olan Türk Ordusu, havacılıktaki gelişmeleri yakından takip etmek ve kendi hava birliklerini kurmak üzere 1909 yılında harekete geçmiştir. Hava araç ve gereçlerinde meydana gelen gelişmelerle yakından takip edebilmek, uçak ve balon alımı yapmak ve balon/uçak müfrezelerini teşkil edebilmek amacıyla Havacılık Komisyonu, 1 Haziran 1911 tarihinde görev başlamıştır. Bu tarih, Türk Hava Kuvvetlerinin kuruluş tarihidir. Türk havacılığının temelini oluşturan ilk tesis, Ayastefanos’da (Yeşilköy) inşa edilen ilk uçak hangarı ile uçuş pistinden oluşmaktaydı. Fransa’dan satın alınan ve 1912’de İstanbul’a getirilen ilk uçak, eğitimlerini Avrupa’da tamamlayaraak ülkeye dönen ilk Türk pilotları Fesa ve Kenan bey’lere teslim edilince, ilk hava gücü oluşmuş oldu. İlk uçuş okulu da 3 Temmuz 1912’de açılmıştrır.
Türk Hava Kuvvetleri, kuruluş aşamasında iken Trablusgarp Savaşında verimli olamamıştır. İtalyanlar, uçaklardan attıkları küçük el bombaları ve keskin çivilerle Türk birliklerine kayıp verdirmeye çalışmıştır. Osmanlı Devleti, uçak tedarik etmesine rağmen bu bölgenin şartları nedeniyle Türk birliklerine hava desteği sağlayamamıştır.
Tayyarenin balona karşı olan üstünlüğü kesin olarak bu savaşta kabul edilmiştir. Bu savaşla birlikte İtalya tayyareyi askeri maksatlı olarak muharebe sahasında kullanan ilk devlet ünvanını almıştır. Osmanlı Ordusu, bu harpte ilk defa düşman tayyaresi düşüren ve pilotunu esir alan devlet olmuştur.
Balkan Savaşı’nın başlaması üzerine ülkeye dönen Türk havacıları, yönetim ve ikmal desteğindeki aksaklıklar yüzünden savaşın ilk devresinde başarılı olamadılar. Süreyya İlmen, Türkiye’de Tayyarecilik ve Balonculuk adlı kitabında “Balkan Harbinde, kim ne derse desin iş görecek kadar elimizde tayyarelerimiz ve tayyarecilerimiz vardı. Lakin harpte tayyarenin nasıl kullanılacağını bilen kumandan yoktu.” demektedir.
Savaşın başlangıcında, elde yeterli sayılabilecek kadar uçak bulunduğu halde, bunları uzun mesafelere uçuramayacak kadar deneyimsiz pilotlar ve bröve alamadan, acele ile İngiltere’den getirtilmiş öğrenci-pilotlarla harekata katılmak zorunda kalınmıştır. Buna ek olarak, tertiplenen ve harekata iştirak etmek üzere hazırlanan uçak müfrezeleri, uçağı ve havacılığı hiç bilmeyen kara ordusu komutanlarının sevk ve idaresi altına verilmiş ve bu yüzden, ilk aşamada 4 uçak kaybedilmiş ve bir pilotumuz da esir düşmüştür. Savaşın sonunda, Türk askeri havacılığı toplam 8 uçağını tahrip ve kırım sonucu kaybetmiş. Bu sayıya nakil sırasında Sırbistan’ın el koyduğu uçağı da eklersek bu sayı 9’a ulaşır. Uçakların hiçbirisi düşman tarafından düşürülememiştir. Havacı kaybımız yoktur. Sadece bir pilotumuz esir düşer. Bu savaşla birlikte pilotlarımızın deneyimleri ve özgüvenleri artmıştır. Balkan Savaşında uçağın bir harp silahı olarak çok etkin bir vasıta olduğu anlaşılmaya başlanmıştı. Ayrıca bu dönemde Yeşilköy’de bir de Deniz Tayyare Mektebi açılmıştır.
Balkan Savaşının bitip, Birinci Dünya Savaşının başlamakta olduğu bu günlere kadar geçen kısa dönem sırasında, başlangıçta olumsuz günler geçirilmiş, sonradan bir derlenip, toparlanma devresi başlatılmıştır. Başlangıçtaki olumsuzluklar, iki pilotumuzun ve uçağımızın İstanbul-Kahire seferi sırasında kaybedilmesidir. Başka bir olumsuzlukta Kurmay Albay Süreyya Bey’in havacılıktan uzaklaştırılmasıdır. Süreyya Bey, havacılığımızı kuran ve devamlı olarak onu geliştirmeye yönelik plan ve projeler yapan bir kişiydi. Hazırladığı havacılık teşkilatı, tayyare mektebinin geliştirilmesi projeleri yapılamamış, teşkilat başsız kalmış, mektep ise cılız bir tesis olarak süregelmiştir. Mektebin o zaman büyütülüp geliştirilmemiş oluşu, Birinci Dünya Savaşı sıralarında ve hatta Kurtuluş Savaşındaki Türk havacılığını büyük ölçüde etkilemiştir.
Bu dönemde Teşkilatı Havaiye Müfettişliğinin kurulması havacılığın geliştirilmesi yolunda atılan çok önemli bir adımdır. Böylece havacılığımız en sonunda bir teşkilata kavuşturulmuştur. Fransız kredisinin kullanılması ile uçak tedariki girişimleri, De Goys’un getirilmesi ve pilot eğitimlerinin bir düzene sokularak, yoğunlaştırılması ve Deniz Tayyare Mektebinin kuruluş çabaları da olumlu faaliyetlerdir. Fakat Birinci Dünya Savaşının çıkması, bu çalışmalar açısından zamansız olmuştur. Atılan adımların sonu getirilmemiştir. De Goys, ülkesine geri dönmek zorunda kalmış, siparişi yapılan uçaklar gelmemiştir. Bunlar yerine; hediye edilmiş ve el konmuş bulunan, düşük kapasiteli 2 kara ve 3 deniz uçağı ile yetinilmek zorunda kalınmıştır.
Osmanlı Devleti, Almanya’nın yanında Birinci Dünya Savaşı’na katılmıştır. Savaşa girdiği sırada Osmanlı Ordusunun elinde 20 uçak bulunmaktaydı. Daha önceleri Fransız
sistemine göre oluşturulan hava kuvvetleri, bu savaşta büyük ölçüde Alman komutanlarının yönetimine bırakıldı. Türk askeri havacılık teşkilatının modernleşmesi için bu sefer Alman Yzb.Serno görevlendirilmiştir. Bu dönemde havacılık işleri, Genel Karargah emrinde kurulan 13 ncü Sahra Seyri Havaiye Şubesine devredildi. Bu şubenin adı 1915 yılı Kasım ayında Umur-u Havaiye Şubesi olarak değiştirildi. Başına da Yzb.Serno getirilmiştir.
Savaş sırasınca cephe keşif ve bombardıman görevi yapan 18 bölüklük bir hava gücü meydana getirildi. Türk hava gücünden iki pilotun çölde İngiliz Ordusuna içme suyu temin eden su borularını tahrip edip geri dönmeleri o günün şartlarında mükememel bir hareketti. 1918 yılı Haziran ayında Almanya’dan tayyare ve diğer malzemelerin gelmesi, eğitim programlarının personel yetiştirme konusundaki gelişmeleri dolayısıyla Temmuz sonunda Umur-u Havaiye Müfettişliği, Kuvvay-i Havaiye Müfettişliği şeklinde değiştirilerek müstakil bir hava kuvveti hüviyeti kazandı. Müfettişliğe yine Bnb.Serno tayin edildi.
Almanlar, savaş yıllarında Osmanlı Devletine 300 civarında uçak vermişlerse de bu uçaklar, zamanın teknolojisine göre geri kalmış, Alman pilotların uçmaktan imtina ettiği uçaklarıdır. Bazı askeri tarihçilerin de ifade ettiği gibi savaşın son döneminde en önemli savaş uçağı olan Fokker tipi uçaklardan Osmanlı Devletine toplu olarak 50-100 civarında verilebilse zaman içinde Osmanlı pilot gücü eritilmesiydi, savaşın seyri farklı olabilirdi.
"Geleceğin en etkili silahı da, aracı da hiç kuşkunuz olmasın uçaklardır. Bir gün insanoğlu uçaksız da göklerde yürüyecek, gezegenlere gidecek, belki de aydan bize mesajlar yollayacaktır. Bu mucizenin tahakkuku için ikibin yılını beklemeye hacet kalmayacaktır. Gelişen teknoloji bize daha şimdiden bunu müjdeliyor. Bize düşen görev ise, Batı'dan bu konuda fazla geri kalmamayı temindir."
KAYNAKÇA
ARŞİV BELGELERİ
GENKUR. ATASE Arşivi, Barış Faaliyetleri, Klasör : 328, Dosya: 23/2319, Fihrist: 2 -7. GENKUR. ATASE Arşivi, Barış Faaliyetleri, Klasör: 328, Dosya: 23/2319, Fihrist: 2 -11. GENKUR. ATASE Arşivi, Barış Faaliyetleri, Klasör: 328, Dosya: 23/2319, Fihrist: 2-22. GENKUR. ATASE Arşivi, Barış Faaliyetleri, Klasör: 328, Dosya: 23/2319, Fihrist: 2 -19. GENKUR. ATASE Arşivi, Barış Faaliyetleri, Klasör: 328, Dosya: 23/2319, Fihrist: 2 -23. GENKUR. ATASE Arşivi, Barış Faaliyetleri, Klasör: 709, Dosya: 5/1, Fihrist: 5.
GENKUR. ATASE Arşivi, Osmanlı – İtalyan Harbi, Klasör: 48, Dosya: 30/229, Fihrist: 1 -2 GENKUR. ATASE Arşivi, Osmanlı – İtalyan Harbi, Klasör: 48, Dosya: 30/229, Fihrist: 1 -1. GENKUR. ATASE Arşivi, Osmanlı – İtalyan Harbi, Klasör: 48, Dosya: 30/229, Fihrist: 1-3. GENKUR. ATASE Arşivi, Birinci Dünya Harbi, Klasör: 1436, Dosya: 303, Fihrist: 5 -15. GENKUR. ATASE Arşivi, Birinci Dünya Harbi, Klasör: 192, Dosya: 632/815, Fihrist: 13-4. GENKUR. ATASE Arşivi, Birinci Dünya Harbi, Klasör: 49, Dosya: 150/228, Fihrist: 55-1.
TETKİK ESERLER
ANADOL, Cemal, Türk Havacılık Tarihi, Tekin yay., İstanbul 1990. ANDERTON, A.David, History of U.S. Air Force, New York 1989. ARIT, Fikret, Adlarını Göklere Yazdırdılar, Kanaat yay., İstanbul 1964.
ARMAOĞLU, Fahir, 19.Yüzyıl Siyasi Tarihi (1789-1914), TTK. Basımevi, Ankara 1999. AYDAR, Orhan , Uçan Süvariler, Ulus Basımevi, Ankara 1948.
BERKES, Niyazi, Türkiye’de Çağdaşlaşma, Bilgi yay., Ankara 1973.
ATASE, Birinci Dünya Harbi:Türk Hava Harekatı, Genkur. Basımevi, Ankara 1964, s.24. ATASE, Birinci Dünya Harbinde Türk Harbi:Deniz Harekatı, Genkur. Basımevi, Ankara
1976.
ATASE, Birinci Dünya Harbinde Türk Harbi:Kafkas Cephesi C.I, Genkur. Basımevi, Ankara 1993.
ATASE, TSK Tarihi C.III, Genkur Basımevi, Ankara 1970.
ATASE,Birinci Dünya Harbinde Türk Harbi:Sina-Filistin Cephesi, Genkur. Basımevi, Ankara 1986.
BORA, Tanıl, Yugoslavya Milliyetçiliğinin Provakasyonu, İstanbul 1991.
CANDAŞ, Erden, 1911’den 2000’lere Hava Kuvvetleri, Hv.K.K. Basımevi, Ankara,1993 ÇEKMECİGİL, Ömer, Deniz Havacılık Tarihi, Dz.K.K.lığı Basımevi, Ankara 1988. ERGÜDER, Gediz , Türk Hv. K. K.lığı Tarihi C.1, (1911 -1918), Hv.K.K.Basımevi,
Ankara 1981.
GREEN, Walter, Flying Colours, Salamander Books Ltd., Londra 1981. HİGHAM, Robin, Hava Gücü:Özlü Bir Tarih, ATASE yay., Ankara 1983.
HV.K.K., Türklerin Havacılığa Hizmetleri, Hv.Bas.ve Neş.Md.lüğü yay., Ankara 1982. İLMEN, Süreyya, Türkiye’de Tayyare ve Balonculuk Tarihi, Hilmi Kitapevi, İstanbul 1947. KANSU, Yavuz, ŞENSÖZ, Sermet- ÖZTUNA, Yılmaz, Havacılık Tarihinde Türkler I,
Hv.K.K. Basımevi, Ankara 1971.
KEYÜSK, Mazlum, Türk Havacılık Tarihi I, (1912-1914), Uçuş Okulları Basımevi, Eskişehir 1950.
KEYÜSK, Mazlum, Türk Havacılık Tarihi II,(1914-1916), Hava Basımevi, Eskişehir 1951. KURAL, Fethi, Kuruluş Yıllarında Türk Askeri Belgeleri 1909-1913, Hv. Bas. ve Neş.
Md.lüğü, Ankara 1974.
KURTCEPHE, İsrafil, Türk-İtalyan İlişkileri (1911-1916), TTK. Yay., Ankara 1995. KURTER, Ajun, Türk Hava Kuvvetleri Tarihi-1, Hv.K.K. Basımevi, Ankara 2002.
LUKACS, John, Yirminci Yüzyılın ve Modern Çağın Sonu, çev. Mehmet Harmancı,
İstanbul 1994.
NEDİM, Şükrü Mahmut, Filistin Cephesi (1914-1918), Gnkur. ATASE Basımevi, Ankara 1995.
ÖZDEMİR, Yaşar, Şehit Pilot Binbaşı Fazıl Bey, Hv. Bas. ve Neş. Md.lüğü, Ankara 1981. PETİT, Edmond, Histoire Mondiale De L’Avition, Editions Hachette, Paris 1967.
SARICA, Murat, Siyasal Tarih, Kerem Kitapevi, İstanbul 1983.
SARP, İrfan, Türk Hava Kuvvetlerinin Doğuş Yılları, Hv. Bas. ve Neş. Md.lüğü, Ankara 1986.
SIMONE, William M., Balkanlar, Çev.Sibel Özbudun, Doğuş yay., İstanbul 1987
STANFORD, J. Shaw, Ezel Kural SHAW, Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye C,II, E Yayınları, İstanbul 1982.
TANMAN, Sıtkı, Mazlum Keyüsk, Türk Havacılık Tarihi III, (1917-1918), Uçuş Okulları Basımevi, Eskişehir 1952.
TAŞAN, Halil, Hava Harp Tarihi I, Hava Harp Okulu Yay., İstanbul 1991
UÇAROL, Rıfat, Tarihi Gelişim İçinde Hava Harp Okulu, Hv. Harp Okulu Basımevi, İstanbul 1988.
UÇAROL, Rıfat, Siyasi Tarih II, Hava Harp Okulu Basımevi, İstanbul 1992. ÜÇOK, Coşkun, Siyasi Tarih (1789-1960), Papirüs yay., Ankara 1980.
VEREL, Oktay, İstikbal Göklerdedir, Gökler Bizimdir, C.I, Başarı yay., İstanbul 1985. YENE, Bill, History of U.S.Air Force, Hong Kong 1984.
ZEKİ PAŞA, Ahmet, Alem-i İslamda Tayyarecilik, İstanbul 1912.
MAKALELER
ANA BRİTANNİCA, C.5, Hürriyet yay., İstanbul 1994.
AYDAR, Orhan, “Deniz Tayyareciliğimizin İlk Günleri”, Havacılık ve Spor Dergisi, Sayı 367, Mayıs 1946, s.10-15.
---, “1914 Şubatında Uçuncu Tayyaremiz Ertuğrul Kahire Yollarına Nasıl Uğurlanmıştı?”, Havacılık ve Spor, Şubat 1945, Sayı 352, s.8-9.
---, “33 Yıl Önce Kahraman Fethi ve Nuri, İstanbul-Kahire Yolunda Torosları Nasıl Aştılar?”, Havacılık ve Spor, Ocak 1945, Sayı:351, s.10-11.
---, “33 Yıl Önce Türk Pilotları Kahire Yollarında Nasıl Muzaffer Oldular?”,
Havaacılık ve Spor, Nisan 1945, Sayı:354, s.16-17.
---, “Balkan Harbinde Düşman Üzerinde İlk Keşif Uçuşu Nasıl Yapılmıştı?”,
Havacılık ve Spor, Mayıs-Haziran 1950, Sayı:415, s.4-7.
ABDULLAH CEVDET, “Tayyare Donanması”, İçtihad, sayı 45, İstanbul 1327. FEHİM FİKRİ, “Yugoslavya’da Tayyarecilik”, Tayyare Dergisi, sayı 10, s.12-16.
GENKUR., “Türk Göklerinde İlk Türk Kadını Belkıs Süreyya Hanım”, Silahlı Kuvvetler
Dergisi, Sayı 374, Ekim 2002, Ankara 2002.
HOLZHAUSEN,Rudolf, “Birinci Dünya Harbinde Almanya’nın Türkiye’ye Sağladığı Hava Desteği, (Çev.Em.Tuğg.F.Çeliker), Askeri Tarih Bülteni, Ağustos 1982, Sayı:14. HV.K.K., “Çanakkale Savaşında Türk Harekatı”, Hava Kuvvetleri Dergisi, Sayı 343, Şubat
2003, Ankara, 2003
HV.K.K., “Hava Kuvvetlerinin 90. Altın Yılı”, Hava Kuvvetleri Dergisi, Sayı 338, Haziran 2001, Ankara 2001.
KARAKAYA, Tuba, ”Çanakkale Muharebeleri”, Askeri Tarih Bülteni, Sayı 36, Genkur. ATASE Basımevi, Ankara,1994
SELİM REŞİT, “Tayyareciliğimizin Tarihçesi”, Nevsal-i Milli, İstanbul 1330.
SEZGİN, Hasan, “İstanbul-Kahire Seferi”, Savunma ve Havacılık C.V, Möch Türkiye Yay., İstanbul,1991
SÜER, Hikmet, “Çanakkale Muharebeleri’nde Türk Pilotu”, Çanakkale Muharebeleri 75.Yıl
Armağanı, Gnkur. ATASE Basımevi, Ankara 1990.
Tayyare Cemiyeti Mecmuası, “Tayyarecilik ve Kadınlarımız”, Ahmet İhsan Matbaası, İstanbul, 10 Teşrinievvel 1341, s. 8-14.
Tayyare Cemiyeti Mecmuası, “Tayyare Şehitlerimiz”, Ahmet İhsan Matbaası, İstanbul, 10 Şubat 1926, s. 16-22.
UÇAROL, Rıfat, “Türk Havacılığını Güçlendirme Kampanyası İlk Defa 1912 Yılında Nasıl Başlamıştı?”, Havacılık Dergisi, Sayı 24, Ankara 1975, s.5-12.
E K L E R
EK-1 : Ordu Komutanlıklarınca ikişer zabitin seçilmesi hakkındaki emir.
EK-2 : Pilot adaylarının imtihana gelmeleri hakkındaki emir.
EK-3 : Pilot adaylarının aldıkları notları gösterir belge.
EK-4 : Yüzbaşı Kenan Efendinin pilot olmağa elverişli sağlık raporu.
EK-5 : Yzb.Fesa’nın sağlık muayenesinin icrası.
EK-6 : Yzb.Refik ve Mlz.Nuri Efendi’lerin pilotluk diplomaları hakkındaki yazı.
EK-7 : Pilot temini hakkında Paris’e gönderilen telgraf.
EK-8 : Tayyere fiatı hakkında Berlin’e gönderilen telgraf.
EK-9 : Pilot temini hakkında Paris’e gönderilen telgraf.
Ek-10 : Düşman uçaklarıyla havadan muhabere ve Türk uçaklarının tanınmaması
hakkındaki yazı.
Ek-11 : Arıburnu ile Kabatepe arasında düşen düşman uçağının akibeti hakkında yazı.
Ek-12 : Şile sahilinde karaya oturan Rus tayyare vapuru ve yükü hakkındaki yazı.
Ek-13 : Ayastefanos Tayyare Mektebi Teşkilatını gösterir çizelge.
Ek-14 : Osmanlı hava birliklerinde görev yapan Türk pilotlarının listesi.
Ek-15 : İstanbul-Kahire Hava Seferi Uçuş Güzergahını gösteren harita.
Ek-16 - 23 : Muhtelif resimler.
AYASTEFANOS TAYYARE MEKTEBİ TEŞKİLATI (1912)
Uçak Okulu Kadrosu Tamirhane Araç ve Gereç Deposu Okul Maiyet Müfrezesi Uçak Bölüğü Kadrosu Araba ve At Sayısı
Kadro Rütbe Miktar Kadro Rütbe Miktar Kadro Rütbe Miktar Kadro Rütbe Miktar Kadro Rütbe Miktar Tipi Miktar
Müdür Bnb/Albay 1 Müdür Yzb. 1 Depo
Memuru Ütğm./Yzb. 1 Muhafız Komutanı Yzb. 1 Bölük Komutanı Kd.Yzb. 1 Tek atlı araba 4 Müdür
Yardımcısı Yüzbaşı 1 Öğretmen Ütğm. 1
Yardımcı
Memur Astsubay 1
Muhafız
Memuru Tğm. 2 Pilot Tğm./Yzb. 4
İki atlı
araba 1
Tabur
Katibi 1 Çavuş 1 Er 40 Tabip Yzb. 1
Dört atlı
araba 2
Öğretmen Ütğm/Yzb. 4 Ressam 1 Onbaşı 4 Eczacı Tğm. 1 Altı atlı
araba 1
Makinacı
Öğretmen Ütğm./Kd.Yzb. 6 Amele 16 Çavuş 2 Bçvş. 1 Koşum atı 40
Doktor Op.Bnb. 1 Hademe 13 Bçvş.
Yardımcısı 1
Çavuş
Bineği 4
Doktor
Yardımcısı Yzb. 1 Aşçı 1 Çavuş 4
Borazan
Bineği 1
Eczacı 1 Otomobilci 6 Onbaşı 4 Subay
Bineği 7
Hastabakıcı Onb. 1 Geri
Hizmet Eri Er 2
Sıhhıye
Onbaşısı 1
Hastabakıcı Er 3 Marangoz Onb. 1
İdare
Memuru Bçvş. 1
Geri
Hizmet Eri 1
Yazıcı Çvş. 1 Saraç Onb. 1
Yazıcı Onb. 1 Demirci Onb. 1
Aşçı 1 Borazancı 1 Makineci Asker 30 Arabacı Er 24 Arabacı Onb. 4 Arabacı Çvş. 2