Satış Amaçlı Elde Tutulan Duran Varlıkların

diğer duran varlık ise satış amaçlı elde tutulan duran varlıklardır. Bu gruba ilişkin açıklamalar 5 no'lu TFRS'de açıklanmaktadır. Standarda göre bu grupta yer alan duran varlıkların değerlemesi standardın tanımı ve kapsamından sonra aşağıda açıklanmıştır.

2.1.5.2.1 Satış Amaçlı Elde Tutulan Duran Varlıkların Tanımı ve Kapsamı

Bu standarda konu olan "satış amaçlı elde tutulan duran varlıklar" ile "durdurulan faaliyetler" kapsamına giren varlıkları (IFRS 5 kapsamına girenleri) diğer duran varlıklardan ayırt etmek ve bu standart kapsamında değerlemek ve raporlama amacıyla bunların özelliklerini tespit etmek gerekmektedir (Örten v.d, 2011:759). Bu TFRS'nin ölçüm esasları, aşağıda belirtilen standartların kapsadığı varlıklara tek başlarına veya elden çıkarılacak varlık grubunun bir parçası olarak uygulanmaz(TFRS5.5):

 Ertelenmiş vergi varlıkları (TMS 12 Gelir Vergileri).

 Çalışanlara sağlanan faydalar sonucunda edinilen varlıklar (TMS 19 Çalışanlara Sağlanan Faydalar).

102

 "TMS 39 Finansal Araçlar: Muhasebeleştirme ve Ölçme" kapsamındaki finansal varlıklar.

 "TMS 40 Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller" Standardındaki gerçeğe uygun değer yöntemi doğrultusunda muhasebeleştirilen duran varlıklar.

 "TMS 41 Tarımsal Faaliyetler" Standardı doğrultusunda gerçeğe uygun değerinden tahmini pazaryeri maliyetinin düşülmesi suretiyle ölçülen duran varlıklar.

 "TFRS 4 Sigorta Sözleşmeleri" Standardında tanımlanan, sigorta poliçeleri üzerindeki sözleşmeden doğan haklar.

Bir duran varlığın defter değerinin sürdürülmekte olan kullanımdan ziyade satış işlemi vasıtası ile geri kazanılacak olması durumunda işletme söz konusu duran varlığı satış amaçlı olarak sınıflandırır. Bu durumun geçerli olabilmesi için varlığın derhal satılabilecek nitelikte olması ve satış olasılığının yüksek olması gerekir. Ayrıca satış işleminin 1 yıl içinde tamamlanacağının beklenmesi gerekmektedir (Gökçen v.d, 2006: 46).

2.1.5.2.2 Satış Amaçlı Elde Tutulan Duran Varlıkların TMS’ye Göre Değerlemesi

Standarda göre satış amaçlı elde tutulan varlık, 'kullanımdan ziyade satmak için elde tutulan, derhal satılabilecek durumda veya satış olasılığı yüksek olan varlık' tır.(TFRS 5, paragraf 6) Bu varlıklar defter değerleri ile, satış için katlanılacak maliyetler düşülmüş gerçeğe uygun değerlerinden düşük olanı ile ölçülür ve söz konusu varlıklar üzerinden amortisman ayırma işlemi durdurularak, bilançoda ayrı olarak sunulur.

Başlangıçta veya daha sonra, bir varlığın değerinin satış maliyetinin gerçeğe uygun değerden düşülerek elde edilen değerine kadar azaltılması durumunda, değer düşüklüğü zararı finansal tablolara yansıtılır (TFRS 5, paragraf 20). Birikmiş değer düşüklüğü zararlarını aşmamak koşuluyla işletme, satış maliyetinin gerçeğe uygun değerinden düşülerek bulunan değerinde sonradan meydana gelecek herhangi bir artışı kazanç olarak muhasebeleştirir (TFRS 5, paragraf 21). İşletme satış amaçlı elde tutulan varlık olarak sınıflandırılan bir duran varlığı (veya elden çıkarılacak duran

103

varlık grubunu) defter değeri ile satış maliyeti düşülmüş gerçeğe uygun değerinden düşük olanı ile ölçer(TFRS5.15).

Örnek: Bir yıl içerisinde satışı düşünülen binanın kayıtlı değeri 200.000 TL, birikmiş amortismanı 10.000 TL ve gerçeğe uygun değeri 150.000 TL'dir. (Gökçen v.d, 2006: 47-48).

İstenen: TMS’ye göre gerekli muhasebe kaydını yapınız?

Çözüm: Binanın satış amaçlı düşünülmesi nedeniyle x.x.x

154Satış Amaçlı Duran Varlıklar Hesabı 257 Birikmiş Amortismanlar Hesabı

659 Diğer Olağan Gider ve Zararlar Hesabı

150.000 10.000 40.000

252Binalar Hesabı 200.000

Binanın satış amaçlı

düşünülmesi nedeniyle _{……/….../……}

Yukarıda görüldüğü gibi binanın gerçeğe uygun değeri defter değerinden düşük olduğu için değerlemede gerçeğe uygun değeri esas alınmıştır. Eğer gerçeğe uygun değeri defter değerinden yüksek olsaydı değerlemede defter değeri esas alınacaktı. Buna göre binanın gerçeğe uygun değerinin 250.000 TL olduğunu varsaydığımızda standarda uygun olarak yapılması gereken kayıt aşağıdaki gibi olmaktadır.

x.x.x

154Satış Amaçlı Duran varlıklar Hesabı

257 Birikmiş Amortismanlar Hesabı 190.000 10.000

252Binalar Hesabı _200.000

Binanın satış amacıyla düşünülmesi nedeniyle

/….../……

Satışı söz konusu olan varlık aslında duran varlık niteliğinde olmasına rağmen bu kayıtla 1 yıl içinde satılacağı öngörüldüğünden dönen varlıklar

104

arasına alınmakta ve hem de net defter değeri ile gerçeğe uygun değerinden düşük olanı ile değerlenmiş olmaktadır.

Aynı duran varlık 1 yıl içinde gerçeğe uygun değerinden yani 250.000 TL ye nakit olarak satıldığında standarda uygun olarak aşağıdaki gibi kaydedilmelidir.

x.x.x

100Kasa Hesabı 250.000

154Satış Amaçlı Duran varlıklar Hesabı

649 Diğer Olağan Gelir ve Karlar Hesabı

190.000 60.000

Binanın satış amaçlı

düşünülmesi nedeniyle ……/….../……

Böylece finansal tabloların gerçeğe uygun bilgi vermesi sağlanırken aynı zamanda ihtiyatlılık ilkesi gereğince de muhtemel gider ve zararlar kaydedilirken, muhtemel gelir ve karlarda gerçekleşme anına kadar herhangi bir kayıt yapılmamaktadır (Gökçen v.d, 2006: 48). Satışın bir yıldan uzun süre içerisinde gerçekleşmesi durumunda, işletme satış maliyetini bugünkü değerinden ölçer. Satış maliyetinin bugünkü değerinde, zamanın geçmesinden kaynaklanan bir artış, finansman maliyeti olarak kâr veya zarar içerisinde gösterilir (TFRS 5.17). Satış amaçlı olarak sınıflandırılmış ancak daha sonra satış amaçlı olarak sınıflandırılma koşullarını karşılamayan varlıkların satış amaçlı olarak sınıflandırılmalarına son verilir (TFRS 5.26).

İşletme, satış amaçlı elde tutulan olarak sınıflandırılmasına son verilen bir duran varlığı (veya satış amaçlı elde tutulan olarak sınıflandırılan elden çıkarılacak bir varlık grubuna dahil edilmesine son verilen bir duran varlığı) (TFRS5.27);

 Satış amacıyla elde tutulan olarak sınıflandırılmasından önceki ve varlığın (veya elden çıkarılacak varlık grubunun) satış amacıyla elde tutulan olarak sınıflandırılmamış olması durumunda ortaya çıkan amortisman, itfa veya yeniden

105

değerleme ile ilgili düzeltmeler göz önüne alınarak belirlenen defter değeri ve

 Sonradan satılmamasına karar verildiği gündeki geri kazanılabilir tutarından düşük olanı ile ölçer.

2.1.5.2.3 Satış Amaçlı Duran Varlıkların VUK’a Göre Değerlemesi Satış amaçlı duran varlıklar, standarda özel bir duran varlıktır ve VUK'da ayrıca yer almamaktadır. Mevcut muhasebe sisteminde bu tür varlıklar duran varlığın satışı olarak işlenmektedir.