Risklerin değerlendirilmesi

Risk değerlendirmesi iĢyerinde iĢ güvenliği uzmanı tarafından gerçekleĢtirilecektir. Risk değerlendirmesi yapılırken her kademedeki çalıĢanın iĢtiraki sağlanacak ve önemli önemsiz ayırt edilmeksizin tüm tehlikeler göz önünde bulundurulacaktır.

8.6.1.1. Fayans atölyesinde risk değerlendirmesi uygulaması

Fayans atölyesinde risk değerlendirmesi çalıĢması, ÇSGB ile MEB (Milli Eğitim Bakanlığı) arasında imzalanan bir protokol gereği, seçilen 2 meslek lisesinde gerçekleĢtirilen eğitim ve uygulama çalıĢmalarından birisidir. Protokolün sonucu olarak, gerçekleĢtirilen çalıĢmaların da içerisinde yer aldığı “Mesleki ve Teknik Eğitim Okulları ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Rehberi” isimli kitap yayınlanmıĢtır. Bu bölümde yer alan tüm tehlikeli durum fotoğrafları da bu uygulama çalıĢmaları esnasında fayans atölyesinde çekilmiĢ fotoğraflardır ve aynı kaynaktan alınmıĢtır.

Fayans Atölyesinde Risk Değerlendirmesi Uygulaması çalıĢmasından faydalanarak iĢyerindeki tüm tehlike kaynakları ve bunların yol açabileceği riskler belirlenecek ve 5X5 matris metoduna göre risklere müdahale etme sırası oluĢturulacaktır. Bu öncelik sırasına göre risklere kontrol tedbirleri uygulanacak ve riskler mümkünse tamamen ortadan kaldırılacak, tamamen kaldırılamıyorsa en azından kabul edilebilir risk seviyesine çekilecektir.

8.6.1.1.1. Tehlikeleri ve riskleri tanı

ġekil 8.3 3 Numaralı Tehlikeli Durum ġekil 8.4 4 Numaralı Tehlikeli Durum

ġekil 8.5 5 Numaralı Tehlikeli Durum ġekil 8.6 6 Numaralı Tehlikeli Durum

ġekil 8.7 7 Numaralı Tehlikeli Durum ġekil 8.8 8 Numaralı Tehlikeli Durum

ĠĢyerindeki tüm tehlike ve bunların yol açabileceği riskler belirlenecektir. ġekil 8.1, 8.2, 8.3, 8.4, 8.5, 8.6, 8.7 ve 8.8 de belirlenen tehlikeli durumların fotoğraflarına yer verilmiĢtir. Bu tehlikeli durumlar ve yol açabilecekleri riskler Çizelge 8.3‟te listelenmiĢtir. Mesela ġekil 8.2‟de tespit edilen tehlikeli durum çalıĢma ortamındaki tozdur ve bu tehlikeli durumun yol açabileceği risk ise toza maruziyet sonucu solunum yolu rahatsızlıklarının oluĢması olacaktır.

Çizelge 8.3 Tehlike ve Risklerin Listelenmesi (Kaynak: MEB-ÇSGB, 2011)

ĠĢyerindeki tehlike kaynakları ve bunların yol açabileceği riskler belirlenip Çizelge 8.3‟teki örneğine uygun olarak listelenecektir. Bir sonraki aĢamada, risklere müdahale ederken önemli risklere daha önce müdahale edebilmek için riskler kendi aralarında sıralanacaktır. Yani riskler kendi aralarında derecelendirilecektir. Bu derecelendirme 5X5 matris metoduna göre yapılacaktır.

TEHLĠKELER RĠSKLER

1

Atölyede çalıĢanlar kimyasalların ciltle temasını engelleyecek kiĢisel koruyucu donanım kullanmıyorlar

Uygun KKD kullanılmaması nedeniyle çimento ve benzeri yapıĢtırıcılardan kaynaklanacak cilt rahatsızlıkları

2 Yapılan iĢe bağlı olarak ortamda sürekli toz mevcut

Toza maruziyet sonucu solunum yolu rahatsızlıkları

3 Kenarı keskin olan fayanslarla çalıĢmak _{zorunda kalınıyor} Keskin kenarlı fayans madde ile yaralanma

4 Atölye içerisine malzemeler düzenli _{yerleĢtirilmemiĢ} Malzemelerin düzensiz istiflenmesi sonucu baĢ _{çarpması, takılma düĢme}

5 Zeminler yer yer ıslak Islak zeminde kayıp düĢme sonucu yaralanmalar gerçekleĢebilir.

6 Atölye asma katının korkuluk seviyesi düĢük. Asmakat korkuluk seviyesi düĢüklüğünden dolayı düĢerek yaralanma

7 Asmakata çıkıĢ merdiveninin son basamağı

fark edilemeyebilir. Basamaktaki kot farkı nedeniyle takılma-düĢme

8.6.1.1.2. Risklerin derecelendirilmesi (5 x 5 matris yöntemi ile)

Risk= Olasılık X ġiddet

5 X 5 Matris yöntemine göre her bir riskin gerçekleĢme olasılığına 1 den 5 e kadar bir sayısal değer verilir. Yine tüm riskler için 1 den 5 e kadar bir Ģiddet düzeyi belirlenir. Çizelge 8.4‟te olasılık ve Ģiddet belirleme kriterleri gösterilmiĢtir.

Çizelge 8.4 Olasılık ve Ģiddet değerlerini belirleme kriterleri (Kaynak: MEB-ÇSGB, 2011) GerçekleĢme Olasılığı Değer ġiddeti (Sonucu) Değer

Yılda bir 1 ĠĢ saati kaybı yok, ilk yardım _gerektiren 1 Üç ayda bir 2 ĠĢ günü kaybı yok, ilk yardım

gerektiren

2 Ayda bir 3 Hafif yaralanma, tedavi gerektirir 3 Haftada bir 4 Ölüm, ciddi yaralanma, meslek _hastalığı 4 Her gün 5 Birden çok ölüm veya sürekli iĢ _göremezlik 5

Her bir risk için olasılık ve Ģiddetleri bulduktan sonra sonuç ve olasılıklarla oluĢturulmuĢ 5 X 5 matristen, olasılık X Ģiddet değeri bulunarak risk skoru olarak kaydedilir.

RĠSK SKORU MATRĠSĠ

YÜKSEK YÜKSEK YÜKSEK YÜKSEK ORTA DÜġÜK

5 25 20 15 10 5

YÜKSEK YÜKSEK YÜKSEK ORTA ORTA DÜġÜK

4 20 16 12 8 4

ORTA YÜKSEK ORTA ORTA DÜġÜK DÜġÜK

3 15 12 9 6 3 DÜġÜK ORTA ORTA DÜġÜK DÜġÜK DÜġÜK 2 10 8 6 4 2 ÇOK HAFĠF DÜġÜK DÜġÜK DÜġÜK DÜġÜK DÜġÜK 1 5 4 3 2 1

ġekil 8.9‟da 5 X 5 matris üzerindeki renkler, riskin sayısal değerlerine göre öncelik durumlarını göstermektedir. Risk değeri kırmızı bölgede ise o risk kabul edilemez bir risktir. O halde öncelikli müdahale edilecekler kırmızı bölgelerdeki risklerdir.

Eğer risk değeri açık mavi bölgede ise bu risk göz önünde bulundurulması gereken bir risktir. Kırmızı bölgedeki risklere karĢı tedbirleri uyguladıktan hemen sonra bu bölgedeki risklere müdahale edilecektir.

Eğer ki risk değeri yeĢil bölgede ise kabul edilebilir seviyede demektir. Ancak kabul edilebilir seviye göz ardı edilebilir anlamı taĢımamaktadır. Daha öncelikli risklere müdahale ettikten sonra bu bölgedeki risklere müdahale edilmelidir anlamındadır. Zaten riskin sayısal olarak ifade edilmesinin sebebi bir öncelik sırası oluĢturup, büyük kazalara yol açabilecek riskler varken küçük risklerle zaman harcamamaktır.

Riskleri kendi içinde sıraladıktan sonra bir sonraki adımda risklere karĢı kontrol tedbirlerini oluĢtururuz.

8.6.1.1.3. Kontrol tedbirlerine karar verilmesi

Bu adımda dikkat edilmesi gereken ise, bir riski engellemek için alınacak tedbirin baĢka bir risk oluĢturmamasıdır. O yüzden tehlikeli madde ve prosesin mümkünse tehlikesiziyle değiĢtirilmesi öncelikle tercihtir. Bu mümkün değilse kullanılan araçların ve iĢyerinin yeniden tasarımı, bu gibi önleyici tedbirler de alınamıyorsa en azından tehlike kaynağının iĢyeri ortamından izolesi gerçekleĢtirilmelidir. Buna kaynak paravanıyla ve kaynakhanelerle kaynağın iĢyeri ortamından ayrılması örnek verilebilir. Tehlike izole edilince de eğer iĢ yapan kiĢinin riski engellenemiyorsa kiĢiye KKD verilmesi olarak alınacak tedbirler adımı açıklanabilir. Çizelge 8.5‟te oluĢturulan kontrol tedbirleri, tedbirlerin tamamlanma tarihleri ve sorumlu kiĢilere yer verilmiĢtir.

Bu adımdan sonraki adımlar ise kontrol tedbirlerini uygulama ve izleyip tekrar etme adımlarıdır. Bu adımlar da uygulandığı takdirde risk değerlendirme döngüsü tamamlanmıĢ olacaktır.

Çizelge 8.5. Kontrol tedbirleri oluĢturma (Kaynak: MEB-ÇSGB, 2011) KONTROL TEDBĠRLERĠNE KARAR VER

Sıra RĠSKLER _Düzeyi Risk KONTROL TEDBĠRLERĠ Tamaml. _Tarihi Sorumlu

1

Uygun KKD kullanılmaması nedeniyle çimento ve benzeri yapıĢtırıcılardan kaynaklanacak cilt rahatsızlıkları

6 Uygun KKD ler temin edilerek kullanımların sağlanmalı,

KKD eğitimi verilmeli 1 Ay

ĠSG Uzmanı ve Ġlgili Denetçi

2 Toza maruziyet sonucu solunum yolu _{rahatsızlıkları} 8

Toz ölçümü yapılmalı, değerlerin mevzuattaki sınırların üzerinde çıkması durumunda ortamda etkin

havalandırmanın yapılması sağlanmalı, mümkün olmayan hallerde veya yeterli olmadığı durumlarda çalıĢanlara solunum koruyucu donanım sağlanmalı.

1 Ay ĠSG Uzmanı ve _{Ġlgili Denetçi}

3 Keskin kenarlı fayans madde ile yaralanma 10 Kesilmeye karĢı dirençli, KKD yönetmeliğine uygun _{eldivenler kullanılmalı.} 1 Ay ĠSG Uzmanı ve _{Ġlgili Denetçi}

4 Malzemelerin düzensiz istiflenmesi sonucu

baĢ çarpması, takılma düĢme 10

Malzemelerin daha uygun istiflenmesi, yüksekte bulunan malzemelerin düĢmesini engellemek için panellerle önleme ve destek yapılması

1 Hafta Ġlgili Denetçi

5 Islak zeminde kayıp düĢme sonucu _{yaralanmalar gerçekleĢebilir.} 15 Islak zeminlerde kaymaya karĢı yerlere plastik ızgaralar _{konulmalı, dıĢarıdan atölye içine su sızması engellenmeli} 5 Gün ĠSG Uzmanı ve _{Ġlgili Denetçi}

6 Asmakat korkuluk seviyesi düĢüklüğünden _{dolayı düĢerek yaralanma} 12 Asmakat ve merdivende korkuluklar yükseltilmeli 2 Hafta ĠSG Uzmanı ve _{Ġlgili Denetçi}

7 Asmakat merdiveni en üst basamağı kot farkı _{nedeniyle takılma-düĢme} 12 Son basamağın her iki üst dıĢ kenarına daha rahat fark _{edilebilmesi için renkli bant} 5 Gün ĠSG Uzmanı ve _{Ġlgili Denetçi}

8 Kas-iskelet sistemi rahatsızlıkları 6

Dinlenme aralıkları iyi belirlenmeli, uygun tabure temin edilmeli, dize baskının hafifletilmesi için dizlik

verilmeli, çalıĢanlara ergonomi eğitimi verilmeli

1 Ay ĠSG Uzmanı ve Ġlgili Denetçi