Risk Sermayesine İlişkin Başlıca Kuruluşlar

ABD’de risk sermayesi yatırımlarının gelişimi ve KOBİ’lerin risk sermayesiyle desteklenmesine yönelik olarak ulusal, yerel ve bölgesel çapta çok sayıda kuruluş bulunmaktadır. 1980 öncesinde KOBİ’lere yönelik risk sermayesi faaliyetlerini ve fonlarını daha çok devletin yönlendirdiği ve desteklediği görülürken; 1980 sonrasında devletin rolü azalmış ve özel risk sermayesi şirketleri bu alanda çok daha aktif bir konuma gelmişlerdir. 2000’li yıllarda KOBİ’lerin risk sermayesi ile finansmanına yönelik olarak ulusal çapta faaliyet gösteren en önemli kuruluşlar; SBA, Ulusal Küçük İşletme Yatırım Şirketleri Birliği (National Association of Small Business Investment Companies, NASBIC) ve NVCA’dır.

3.1.6.1. Küçük İşletmeler İdaresi

SBA, KOBİ’lere uzun vadeli finansman imkanı sağlamak amacıyla 1953 yılında kurulmuş bir kamu kuruluşudur. Türkçe kaynaklarda Teşebbüsü Destekleme Ajansı adıyla da kullanılmaktadır.

SBA’nın KOBİ’lere yönelik risk sermayesi faaliyetleri, kurum bünyesinde organize edilmiş Küçük İşletme Yatırım Şirketleri (Small Business Investment Companies, SBIC) ve SBIC Programı aracılığı ile gerçekleştirilmektedir. 1958 yılında yürürlüğe giren “Küçük İşletme Yatırım Kanunu” ile kurulan SBIC’ler, KOBİ’lere başlangıç ve büyüme-genişleme aşamalarında risk sermayesi finansı sağlamak amacıyla kurulmuş olmalarına rağmen, günümüzde KOBİ’leri daha çok geç aşamalarda finanse etmektedirler60. Önceki yıllarda KOBİ’leri faizli kredi tahsisi

59 _{NVCA, “Venture Impact 2004 Venture Capital Benefits to the U.S. Economy”, s. 9.}

60 _{“Frequently Asked Questions”, Investment (SBIC), http://www.sba.gov/INV/faq.html (15 Ocak} 2007).

şeklinde finanse eden SBIC’ler, bu uygulamanın başarılı sonuçlar vermemesi üzerine KOBİ’leri risk sermayesi şeklinde de finanse etmeye başlamışlardır61. SBIC’ler 2000’li yıllar itibariyle KOBİ’lere kredi şeklinde kaynak sağlayabildikleri gibi, risk sermayesi olarak da kaynak sağlayabilmektedirler.

SBA, KOBİ’lere doğrudan yatırım yapmamakta, KOBİ’lere kredi ve risk sermayesi yoluyla yatırım yaparak kaynak sağlayan SBIC’leri ve faaliyetlerini düzenleyici bir konumda bulunmaktadır. SBA bünyesindeki SBIC’lerin KOBİ’lere yönelik olarak gerçekleştirdikleri risk sermayesi yatırımları genel hatlarıyla şu şekilde işlemektedir62:

1-SBIC’ler SBA tarafından tescil edilirler. SBA’nın izni doğrultusunda kurulan SBIC’ler, SBA’nın düzenlemeleri çerçevesinde faaliyetlerini sürdürürler. SBIC’ler en az 5 milyon USD’lik başlangıç sermayesi ile kurulurlar.

2-Finansal açıdan iyi durumda bulunan SBIC’ler, özel sermayelerinin %300’ü kadar devlet yardımı alabilirler. Ayrıca yatırım için kullanılabilecek toplam fonlarının en az %50’sini yatırım amaçlı veya risk sermayesi olarak kullanmış olmak şartıyla, özel sermayelerinin %400’ü kadar ek devlet yardımı alabilirler. SBIC’ler bu yardımlardan, SBA tarafından garanti edilmiş tahvillerini yatırımcılara satarak yararlanırlar.

3-KOBİ’ler, SBIC’ler tarafından hisse senedi alımı yolu ile finanse edilmektedirler. SBIC’ler, özel sermayeleri ve ek olarak SBA garantili tahvillerinin satışıyla elde ettikleri fonlar ile KOBİ’lerin hisse senetlerini alarak KOBİ’leri risk sermayesi şeklinde finanse etmektedirler.

SBA, federal hükümetten bağımsız bir kuruluş olarak 2000’li yıllarda da KOBİ’lerin finansmanına ve KOBİ’lerle ilgili faaliyetlerin düzenlenmesine yönelik çalışmalarını sürdürmektedir. Ancak SBA’nın ABD risk sermayesi sektörü içerisindeki öneminin yıllar geçtikçe azaldığı görülmektedir. Birçok SBIC’in çok büyük şirketler haline gelerek SBA’dan bağımsız özel risk sermayesi şirketlerine dönüşmesi, bu şirketlerin SBA yardımları olmadan da çok büyük kaynakları risk

61 _{Ali Küçükçolak, “Avrupa Birliği’nde KOBİ’lere Yönelik Destekler”, I. Avrasya Küçük ve Orta}

Ölçekli İşletmeler Kongresi, Ankara, 2001, s. 180.

62 _{Berna Çolpan, “Amerika Birleşik Devletleri’nde Devletin Küçük İşletmelere Yönelik Finansman} Destek Sistemleri”, Bilgi Bankası, 1999, http://www.kobinet.org.tr/hizmetler/bilgibankasi/finans/ SBA.rtf (14 Ocak 2007), s. 16.

sermayesi yatırımlarında kullanabilecek güce erişmeleri, sermaye kazancına uygulanan vergi oranlarının düşürülmesi ve emeklilik fonlarının risk sermayesi sektörüne yatırım yapmalarına izin verilmesi gibi risk sermayesi şirketlerinin fon bulma olanaklarını arttıran çeşitli yasal düzenlemelerin yapılması ve risk sermayesi şirketlerinin aralarında özel birlikler kurmaları, SBA’nın ABD risk sermayesi sektörü içerisindeki önemini ve etkinliğini azaltan en önemli nedenler olarak gözükmektedir. 3.1.6.2. Ulusal Küçük İşletme Yatırım Şirketleri Birliği

SBA’nın SBIC Programı’nı uygulamaya geçirmesini takiben, SBIC’leri temsil eden bir organizasyon olan NASBIC kurulmuştur. Dünyadaki en eski risk sermayesi yatırım şirketleri örgütü olan NASBIC, yaklaşık elli yıldır ABD’deki KOBİ’lerin artan sermaye ihtiyaçlarının karşılanmasına yönelik daha iyi hizmet edecek güçlü bir SBIC endüstrisinin kurulması, sürdürülmesi ve geliştirilmesi konularında hizmet eden ulusal bir SBIC birliğidir63. NASBIC, faaliyette bulunan SBIC’lerin büyük bir çoğunluğunu temsil etmekte ve SBIC’lerin KOBİ’lere daha başarılı bir şekilde düşük maliyetli uzun vadeli borç ve risk sermayesi şeklinde kaynak sağlamaları konusundaki yasal düzenlemelerin yapılması ve politikaların belirlenmesi çalışmalarına katılmaktadır64. Dolayısıyla NASBIC, SBIC’ler yararına çalışan bir temsilci konumundadır.

3.1.6.3. Ulusal Risk Sermayesi Birliği

NVCA, 1973 yılında kurulan ve 2007 yılı itibariyle 496 risk sermayesi şirketinin üye olduğu ulusal risk sermayesi birliğidir. NVCA, faaliyetlerini aşağıdaki misyonlar doğrultusunda yürütmektedir65:

-Yüksek büyüme hızı potansiyeli olan şirketlere yönelik yapılan risk sermayesi yatırımlarında kullanılan risk sermayesi havuzunun yönetilmesi.

-Risk sermayesinin ABD ekonomisindeki öneminin daha yaygın bir şekilde anlaşılmasına yardımcı olmak, ulusal risk sermayesi bilincini geliştirmek ve girişimci ve yenilikçi çalışmaları desteklemek.

63 _{Ana Sayfa, http://www.nasbic.org/ (20 Ocak 2007).}

64 _{“NASBIC: America’s Small Business Partners”, About NASBIC-Overview, http://www.nasbic.org/} about_overview.cfm (20 Ocak 2007).

-Kamu politikalarının belirlenmesi ve uygulanmasında risk sermayesi şirketlerini temsil etmek.

-Risk sermayesi şirketlerinin kaliteli mesleki çalışma standartlarının sürdürülmesini sağlamak.

-Risk sermayesi sektöründeki profesyonel gelişmelere sponsor olmak. -Güvenilir endüstriyel bilgileri sağlamak.

-Üyeler arasındaki etkileşimi kolaylaştırmak.

NVCA, üyelik temelinde çalışan bir organizasyondur. Üyelik kriterlerini yerine getiren risk sermayesi şirketleri NVCA üyesi olmaktadır. NVCA’nın üyelik kriterleri şunlardır66:

1-Üyeler (NVCA, üyelerini SBIC olarak nitelendirmektedir) aktif bir şekilde risk sermayesi yatırımı faaliyetlerinde bulunmalı ve üyelerin risk sermayesi fonları minimum 5 milyon USD olmalıdır.

2-Üyelerin çalışanları içerisinde, tam zamanlı şekilde istihdam edilmiş ve uzmanlık dalı risk sermayesi yatırımları olan en az bir tane yönetici personel bulunmalıdır.

3-Üyeler, sponsorluk anlaşmaları ve yaptıkları yatırımların öncesinde ve sonrasında profesyonel yöntemler kullanmak zorundadırlar.

4-Üyelerin faaliyetleri, ABD sınırları içerisinde bulunan bir ofisten yürütülmelidir.

5-Üyelerin yöneticileri, ABD vatandaşı veya ikamet adresi ABD olan yabancı uyruklu şahıslar olmak zorundadır.

6-Üyelerin yaptıkları işler, ABD’nin vergi sistemine ve kanunlarına tabi olmalıdır.

7-Yıllık üyeliklerin yenilenmesi, üyelik komitesinin üyeleri tekrar gözden geçirip üyeliklerini onaylamasına ve üyelerin yukarıdaki kriterlere uygunluklarını sürdürmelerine bağlıdır.

NVCA, ABD risk sermayesi sektörü içerisindeki konumu itibariyle, SBA’dan bağımsız olarak faaliyetlerini sürdüren risk sermayesi şirketlerinin ulusal bir birlik şeklinde örgütlenerek bir arada hareket ettikleri önemli bir kuruluş konumundadır.

66 _{“Membership Criteria&Application”, Membership&Services, https://www.nvca.org/become.html} (13 Ocak 2007).

NVCA’nın kuruluşunun, ABD genelindeki risk sermayesi bilincinin arttırılması ve ABD risk sermayesi sektörünün gelişimine yönelik önemli bir hamle olduğu söylenebilir.