Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklıklarına İlişkin Esaslar Tebliği

Türkiye risk sermayesi sektörü, yasal düzenlemeler ve sermaye piyasaları açısından yatırım ortaklıkları odaklı bir yapıya sahiptir. Risk sermayesi faaliyetlerinde bulunan bu ortaklıklara ilişkin yasal düzenlemeler, Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tarafından yayınlanan SPK Tebliğleri ile yapılmaktadır. Konuyla ilgili yapılan ilk düzenlemelerde, bu ortaklıklar için “risk sermayesi yatırım

ortaklıkları(RSYO)” ifadesi kullanılmış, ancak daha sonra yayınlanan tebliğ ile ifade “girişim sermayesi yatırım ortaklıkları(GSYO)”na dönüştürülmüştür. Dolayısıyla risk sermayesi, “girişim sermayesi” olarak ifade edilmiştir.

Risk sermayesi kavramı hukuk sitemimize, 24.04.1992 tarih ve 3794 sayılı Kanun’la değişik, 28.07.1981 tarih ve 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu ile girmiş ve Kanun’un 22. maddesi uyarınca; risk sermayesi yatırım fonları, RSYO’lar ve risk sermayesi yönetim şirketlerinin denetlenmesi yetkisi SPK’ya verilmiştir87. Daha sonra bu yetki doğrultusunda, RSYO’ların kuruluşlarına, faaliyet ilke ve kurallarına, hisse senetlerini halka arzına ilişkin ilk düzenleme, SPK’nın 06.07.1993 tarih ve 21629 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Seri: VIII, No: 21 sayılı RSYO’lara İlişkin Esaslar Tebliği ile gerçekleştirilmiştir88. 1998 yılında konuyla ilgili çeşitli değişiklikler yapılmış ve aynı isimli bir başka tebliğ yayınlanarak eski tebliğ yürürlükten kaldırılmıştır. Bu tebliğ de GSYO’lara İlişkin Esaslar Tebliği ile yürürlükten kaldırılmış ve konuya ilişkin son düzenleme yapılmıştır.

20.03.2003 tarih, 25054 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Seri:6, No: 15 sayılı GSYO’lara İlişkin Esaslar Tebliği’nin ana hatları şu şekildedir89:

Amaç ve Kapsam: Bu Tebliğ’in amacı, GSYO’ların kurucularına ve kuruluş usullerine, hisse senetlerinin Kurul kaydına alınması ve halka arzına, yönetimine ve yöneticilerinde aranacak niteliklere, faaliyet konuları ve portföy sınırlamaları ile kamuyu aydınlatma yükümlülüklerine ilişkin esasları düzenlemektir.

Tanımlar: Tebliğ’de;

-GSYO; kayıtlı sermayeli olarak kurulan ve çıkarılmış sermayelerini esas olarak girişim sermayesi yatırımlarına yönelten ve kanunda RSYO olarak ifade edilen ortaklıklar,

-Girişim şirketi; Türkiye’de kurulmuş veya kurulacak olan, gelişme potansiyeli taşıyan ve kaynak ihtiyacı olan şirketler,

-Lider sermayedar ise; ortaklık hisse senetlerinin halka arz edilmesi sonrasındaki pay edinimleri hariç olmak üzere, ortaklıkta tek başına veya bir araya gelmek suretiyle sermayenin asgari %25’i oranında pay sahibi olan ortaklar (ayrıntılı bilgi için bkz. GSYO’lara İlişkin Esaslar Tebliği md.3,5,6), olarak tanımlanmış,

87 _{Kürşat Tuncel, Risk Sermayesi Finansman Modeli Dünya Uygulamalarının Analizi ve Türkiye} İçin Özgün Bir Model Önerisi, Ankara: SPK Yayınları, 2000, s. 129.

88 _{Ekrem Çanakçı, Yatırım Ortaklıkları 1996, Ankara: SPK Yayınları, 1997, s. 8.}

89 _{“Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklıklarına İlişkin Esaslar Tebliği”, Tebliğler, 2003,} http://www.spk.gov.tr/teblig/files/SeriVI_No15.pdf (5 Ocak 2007), ss. 1-11.

-“Kanun” ifadesi ile, 28.07.1981 tarihli 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu kastedilmiştir.

Kurucuların Nitelikleri: Ortaklıklarda;

a-Kurucular ile sermayedeki doğrudan veya dolaylı pay sahipliği %10 veya daha fazla olan gerçek veya tüzel kişilerin muaccel vergi ve prim borcu bulunmaması, b-Sermayede %10 veya daha fazla paya sahip olacak kurucuların, gerekli kaynağı kendi ticari, sınai ve sair yasal faaliyetleri sonucunda her türlü muvazaadan ari olarak sağlamaları,

c-Gerçek kişi ortakların;

1-Kendileri veya sınırsız sorumlu ortak oldukları kuruluşlar hakkında iflas kararı verilmemiş veya konkordato ilan edilmemiş olması,

2-07.09.2000 tarihli ve 24163 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Seri:V, No:46 sayılı Aracılık Faaliyetleri ve Aracı Kuruluşlara İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ’in 9. maddesinin 1.fıkrasının (d) bendinde belirtilen şartları taşıması, şarttır.

Kuruluş Şartları: Ortaklıklar ani usülde kurulabilecekleri gibi, faaliyet konuları farklı olan şirketler, esas sözleşmelerini Kanun ve Tebliğ hükümlerine uygun olarak değiştirerek GSYO’ya dönüşebilirler. Ortaklıklar;

a- Ani usülde kurulacak ise,

-Kayıtlı sermayeli anonim şirket şeklinde kurulması, başlangıç sermayesinin 5 milyon YTL’den az olmaması, hisse senetlerinin nakit karşılığı çıkarılması, ticaret ünvanında “GSYO” ibaresinin bulunması, esas sözleşmesinin Türk Ticaret Kanunu(TTK), Kanun ve bu Tebliğ hükümlerine göre düzenlenmesi, ortaklıkta %10’dan fazla paya sahip tüzel kişi ortakların yönetim kurulu üyelerinin belirlenen şartları taşıması (kurucuların nitelikleri), portföy işletmeciliği faaliyetinde bulunmak üzere Kurula başvurması ve mevcut ortaklardan en az birisinin lider sermayedar olması,

b- Dönüşecek ise,

-Kayıtlı sermaye sistemi içinde yer alması veya bu amaçla Kurula başvurmuş olması, başlangıç veya ödenmiş sermayesinin 5 milyon YTL’den az olmaması, ticaret ünvanını “GSYO” ibaresini içerecek şekilde değiştirmek üzere Kurula başvuruda bulunması, esas sözleşmesinin TTK, Kanun ve bu Tebliğ hükümlerine göre düzenlenmesi için Kurula başvurmuş olması, ortaklıkta %10’dan fazla paya sahip tüzel kişi ortakların yönetim kurulu üyelerinin belirlenen şartları taşıması, portföy işletmeciliği faaliyetinde bulunmak üzere Kurula başvurması ve mevcut ortaklardan en az birisinin lider sermayedar olması, şarttır.

Faaliyet Kapsamı: Ortaklıklar, girişim şirketlerine yatırım yapabilir, girişim şirketlerinin yönetimlerine katılabilir, bu şirketlere danışmanlık hizmeti verebilir, bu şirketlerin ihraç ettiği boçlanma senetlerini satın alabilir, portföylerini çeşitlendirmek amacıyla ikinci el piyasalarda işlem gören sermaye piyasası araçlarına yatırım yapabilir, bir yıldan kısa vadeli olanlar için öz sermayelerinin yarısını, bir yıl ve daha uzun vadeli olanlar için öz sermayelerinin iki katını aşmamak kaydıyla borçlanabilirler.

Yatırım Sınırlamaları: Ortaklıklar;

a-Ortaklık sermayesinin ya da tüm oy haklarının %10’dan fazlasına sahip olan ortakların, yönetim kurulu üyelerinin ve genel müdürün ayrı ayrı ya da birlikte sermayelerinin ya da tüm oy haklarının %10’undan fazlasına sahip oldukları şirketlere yatırım yapamazlar,

b-Girişim sermayesi yatırımları dışında kalan ve ikincil piyasalarda işlem gören menkul kıymetlere yatırım yapabilirler, ancak bu bent kapsamında yapılan yatırımlar toplamı portföy değerinin %50’sini aşamaz, herhangi bir girişim şirketine yatırım yapılmasını takip eden onuncu yılın sonundan itibaren söz konusu şirkete yapılan yatırımların tamamı bu bent kapsamında değerlendirilir,

c-(b) bendi kapsamında tek bir şirketin ihraç etmiş olduğu menkul kıymetlere portföy değerinin %10’undan fazlasını yatıramazlar,

d-(b) bendi kapsamındaki tek bir şirketin sermayesi veya oy haklarının %5’inden fazlasına sahip olamazlar,

e-Döviz, faiz ve piyasa riskleri gibi risklere karşı korunmak amacıyla, esas sözleşmede ve izahnamede hüküm bulunmak ve Kurulca uygun görülmek koşuluyla, yatırım amacına uygun portföy yönetim teknikleri ile para ve sermaye piyasası araçlarını kullanabilirler, bu amaçla Kurulca belirlenecek esaslar çerçevesinde opsiyon sözleşmeleri, forward, finansal vadeli işlemler ve vadeli işlemlere dayalı opsiyon işlemlerine taraf olabilirler.

Girişim Sermayesi Yatırımı: Ortaklıkların, girişim şirketlerine yapacağı girişim sermayesi yatırımları taraflar arasında imzalanacak bir sözleşme çerçevesinde yapılır. Söz konusu sözleşmede girişim şirketinin yönetimi hususu başta olmak üzere ortaklığın ve girişim şirketinin hak ve yükümlülüklerine yer verilmesi zorunludur. Ortaklıklar, girişim şirketlerine ortak olabilir ve girişim şirketlerinin ihraç ettiği borçlanma senetlerini satın alabilirler. Ortaklıklar, diğer GSYO’ların ihraç ettiği sermaye piyasası araçlarına da yatırım yapabilirler. Ayrıca şu sözleşmeler de girişim sermayesi yatırımı olarak değerlendirilirler:

-Ortaklıkların sahip oldukları girişim şirketlerinin hisse senetlerinin, yatırım yapılan girişim şirketlerinin ortaklarına veya çalışanlarına satış opsiyonu veren sözleşmeler,

-Girişim şirketi ortaklarına veya çalışanlarına şirketlerinin hisse senetlerini alım opsiyonu veren sözleşmeler,

-Ortaklıklara girişimci şirketlerin hisse senetlerini alım opsiyonu veren opsiyon sözleşmeleri,

-Ortaklıkların sahip oldukları girişim şirketlerinin hisse senetlerinin, yatırım yapılan girişim şirketlerinin ortaklarına veya çalışanlarına satışına ilişkin vadeli işlem sözleşmeleri,

-Girişim şirketi ortaklarının veya çalışanlarının, şirketlerinin hisse senetlerini ortaklıklara satışına ilişkin vadeli işlem sözleşmeleri ve,

-Doğrudan ortaklıkların yatırım faaliyetlerine ilişkin diğer opsiyon ve vadeli işlem sözleşmeleri.