AB Üyesi Ülkelerin Risk Sermayesi Politikaları

AB’de risk sermayesine ilişkin önemli gelişmeler, tüm Avrupa’da olduğu gibi 1980 sonrasında yaşanmıştır. 1980 sonrasında üye ülkelerin kendi düzenlemeleri ve AB’nin ortak programlarıyla Avrupa risk sermayesi yatırımları olumlu yönde önemli bir ivme kazanmıştır. AB’nin KOBİ’lere yönelik olarak uyguladığı girişimcilik ve risk sermayesi programları dışında, AB ülkelerinin kabul ettiği ortak bir risk sermayesi mevzuatı bulunmamaktadır70. Bu nedenle birlik üyesi ülkeler, kendi politikaları doğrultusunda risk sermayesine yönelik çeşitli düzenlemeler ve uygulamalar yapmaktadırlar.

3.2.2.1.1.İngiltere

İngiltere yalnızca Avrupa’da değil, tüm dünya ülkeleri içerisinde de en gelişmiş risk sermayesi ülkelerinden birisidir. 2004 yılında tutar açısından ABD’nin ardından dünyada en fazla risk sermayesi yatırımı yapılan ikinci ülke konumunda olan İlgiltere, bu konumunu uzun yıllara da yaymış bir ülkedir71.

İngiltere’de risk sermayesine yönelik ilk gelişmeler; İngiltere’deki ilk risk sermayesi şirketi olan, ancak 1980 yılına kadar faaliyette bulunmayan 3I Şirketinin(3I Corporation) 1945 yılında ve Ulusal Araştırma ve Geliştirme

70 _{H.Aydın Okuyan ve M.M.Tuncer Çalışkan, “AB’ne Uyum Sürecinde Türkiye’de ve AB} Ülkelerinde Risk Sermayesi: Risk Sermayesinin Gelişiminin Önündeki Engeller ve Çözüm Önerileri”,

VII. Ulusal Finans Sempozyumu Bildiriler, İstanbul, 2003. s. 72.

71 _{PricewaterhouseCoopers, “Global Private Equity Report 2005”, Other Reports & Resources /} European & Global Reports, 2005, http://www.pwcmoneytree.com/exhibits/GPE_Report_2005.pdf (22 Aralık 2006), s. 10.

Şirketinin(The National Research and Development Corporation) de KOBİ’lere teknik destek ve risk sermayesi cinsinden sermaye sağlanması amacıyla 1946 yılında kurulmasıdır72. Bu gelişmelerin dışında, 1980 sonrasında İngiltere’de risk sermayesine ilişkin çeşitli düzenlemeler yapılmıştır. Bu düzenlemeler şu şekilde özetlenebilir73:

-Küçük ve yeni şirketler piyasası olarak bilinen kot dışı menkul kıymetler piyasasına küçük şirketlerin girişi kolaylaştırılmıştır.

-Risk sermayesi sektörünün geliştirilmesi için devlet, sermaye kazançlarının bir kısmı için vergi muafiyeti sağlamıştır. Ayrıca risk sermayesi için fon oluşturulması ve tasarrufların bu fonlara aktarılmasının sağlanması amacıyla hükümet tarafından çeşitli düzenlemeler yapılmıştır.

-1981 yılında 5 yıldan küçük işletmelerin kote edilmemiş hisselerini alan yatırımcılara vergi indirimi sağlayan İş Başlangıç Projesi (Business Start-Up Scheme) yürürlüğe girmiştir. 1982 yılında 5 yıllık şart kaldırılmış, 1983 yılında ise programın adı İş Büyüme Projesi(Business Expansion Scheme) olarak değiştirilmiştir. 1986 yılında söz konusu yatırımlar için kişi başına yıllık 40 bin sterline kadar vergi muafiyeti getirilmiştir.

3.2.2.1.2. Fransa

Fransa, risk sermayesi yatırımları bakımından Avrupa’nın ve dünyanın önde gelen ülkelerinden birisidir. Fransa’da risk sermayesiyle ilgili gelişmeler, 1967 yılında Ulusal Geliştirme ve Araştırma Ajansının(Agence Nationale de Valorisation de la Recherche-ANVAR) KOBİ’lere destek olmak amacıyla kurulması ile başlamış ve daha sonraki yıllarda yapılan düzenlemelerle devam etmiştir74. Fransa’da risk sermayesi yatırımlarını teşvik etmek ve geliştirmek için yapılan düzenlemeler şunlardır75:

-Risk sermayesi şirketlerine %50 oranında vergi indirimi sağlanmıştır. Ayrıca bu şirketlere, 6 yıl içerisinde sermayelerinin en az %80’ini yeni girişimlere yatırma, sermayelerinin %20’sinden fazlasını bir işletmeye yatırmama ve ortak oldukları

72 _{Kuğu, a.g.m., ss. 141-153.} 73 _{Okuyan, a.g.m., s. 12.} 74 _{Kuğu, a.g.m., ss.141-153.}

işletmelerin hisse senetlerinin %33’ünü üç yılda bir değiştirme zorunluluğu getirilmiştir.

-Hükümet, özel risk sermayesi şirketlerini vergi, ucuz kredi, hızlı amortisman gibi teşvik tedbirleriyle özendirirken, risk sermayesi şirketi gibi çalışan kamu kuruluşları ve fonlar oluşturmaktadır.

-Şirketlerin borsaya kote olmaları kolaylaştırılmıştır. 3.2.2.1.3. Almanya

Almanya, risk sermayesi gelişmelerine oldukça geç olarak iştirak etmiş bir ülkedir76. Öyleki Almanya’da yapılan risk sermayesi yatırımlarının toplam tutarları, çoğu zaman Almanya’nın dünyadaki ekonomik konumuna paralellik göstermemekte ve Fransa, Japonya, İtalya, İspanya ve Hollanda gibi ülkeler, risk sermayesi yatırım tutarlarında ve risk sermayesi fon büyüklüklerinde Almanya’yı geride bırakabilmektedirler. Örneğin; 1996 yılında risk sermayesi fon büyüklükleri İngiltere’de 3.7, Hollanda’da 1.4, Fransa’da 1.1 milyar ve İtalya’da 727 milyon € iken, bu tutar Almanya’da sadece 340 milyon € olarak gerçekleşmiştir77. Ancak bu durumun 1990’ların sonu ve 2000’li yılların başı itibariyle değiştiği ve Almanya’da risk sermayesi yatırımlarının arttığı görülmektedir.

Almanya’da risk sermayesiyle ilgili yapılan, ancak başarısızlıkla sonuçlanan ilk girişim, büyük çapta bir risk sermayesi şirketi olan Wagnis Finanzierungs- Gesellschaft(WGS)’ın 28 Alman bankasının katılımıyla 1978 yılında kurulmasıdır. Ancak bu girişim, WGS’nin kendi parasını riske atan bir risk sermayesi şirketi olmayan bir kamu iktisadi teşebbüsü(KİT) oluşu, WGS’nin yönetim kurulunda işin uzmanı olan risk sermayesi yatırım şirketi yöneticilerinin yerine bürokratların ve klasik bankacıların olması, yatırım kriterlerinin risk sermayesi ilkeleri ile ilgisinin bulunmaması ve küçük işletmeleri kredi şeklinde finanse etmesi nedenleriyle başarısızlıkla sonuçlanmıştır78.

Bu başarısızlıktan sonra Almanya’da risk sermayesi modelinin ilkelerine daha uygun olan düzenlemeler yapılmıştır. Bu doğrultuda yüksek teknoloji içeren

76 _{Çiller, a.g.e., s. 134.}

77 _{EVCA, “Europe Private Equity Update”, PE Investor/Investment Benchmarks Study, 1997,} http://www.evca.com/pdf/Performance96.pdf (22 Aralık 2006), s.2.

sektörlere yönelik olarak faaliyette bulunan küçük işletmeleri desteklemek amacıyla, risk sermayesi şirketlerince seçilmiş ve desteklenen projelerin %90’ı ve geliştirme masraflarının %75’i devlet fonlarından karşılanmış ve girişimcilerin bankalara olan borçlarının %50 ve %80 arasındaki kısmı devlet garantisi altına alınmıştır79.

Bu düzenlemelerin dışında, Almanya’da risk sermayesi yatırımlarına yönelik olarak yürütülen faaliyetler eyaletlerden eyaletlere farklılık göstermekte ve devlet, özel bankaları risk sermayesi konusunda desteklemektedir.