Radyatör seçimi için öneriler

1) Yüksek tavanlı yapılarda, merdiven bo luklarında, dublex yapılardaki dikey ba lantı bo luklarında ı ınım (radyasyon) oranı fazla olan ve yüksek radyatörler kullanılmalıdır. Bu gibi yerlerde radyatör tarafından konveksiyonla yayılan ısı üst kısımlarda toplanır ve alt katlar göreceli olarak so uk kalır. Halbuki alt katlarda yerle tirilen radyatörlerdeki radyasyonla ısı yayılım oranı yüksek olursa bu farklılık büyük ölçüde kompanze edilir. Düz yüzeyli ve ince radyatörlerde radyasyon oranı yüksektir. Bu açıdan derinli i az (ince) ve yüksekli i fazla ridem tipi döküm radyatörler ve panel radyatörler en avantajlı tiplerdir. Alüminyum radyatörler ise tam tersine konvektör gibi çalı ırlar ve radyasyon oranları en dü ük tiplerdir.

2) Radyatörler genellikle pencere altlarına yerle tirilir özellikle iyi yalıtılmı yapılarda ısı kaybı daha az oldu undan büyük ısı gücü olan ve derili i fazla olan radyatör tipleri seçildi inde dilim sayısı az olacaktır. Hem görünü açısından, hem radyasyon oranının dü üklü ü açısından dezavantajlı bir durum ortaya çıkar. Bu gibi durumlarda örne in panel radyatör kullanılıyorsa PKKP tipleri tercih edilmelidir. Dilimli döküm ve çelik radyatörler kullanılıyorsa en ince tipler tercih edilmelidir. Seçilen radyatör pencere altına yayılmalıdır.

3) Ni içerisine yerle tirilecek radyatörlerin yüksekli i, parapet yüksekli inden en az 15 cm olmalıdır. Radyatör yerden yakla ık 7 cm kaldırılır. Böylece radyatör üstü ile parapet arasında en az 8 cm mertebesinde bir bo luk kalması sa lanmı olur.

4) yerleri, okul, hastane gibi yerlerde toz tutmayan ve kolay temizlenen tip radyatörler seçilmelidir.

5) Pencere altına ni bırakılmamı yapılarda derinli i az olan(ince ) tipteki radyatörler seçilmelidir. Radyatörün geni li inin fazla olması, kayıp alan olu turur.

6) Pencere altları bulunmayan veya radyatör yerle tirmeye uygun olmayan yerlerde, duvar önüne yerle tirilecek radyatörler, yüksekli i fazla olan tiplerden seçilmelidir.

7) Yüksek yapılarda, hiç olmazsa statik basıncın fazla oldu u alt katlarda basınca dayanıklı tip radyatörler kullanılmalıdır.

8) Sistemde elektro kimyasal çift olu umu, kombi cihaz kullanılan sistemlerde çelik radyatör kullanımında ortaya çıkabilmektedir. Böyle bir durumda ya radyatörlerin ya da kombi cihazının de i tirilmesi tavsiye edilir.(Galvanik korozyon)

9) Farklı su geçi direncine sahip radyatörler aynı devrede birlikte kullanılmamalıdır. Bu gibi hallerde su dola ımında aksamalar ortaya çıkar. Örne in; Alurad radyatörlerde, döküm veya çelik radyatörler aynı devrede olmamalıdır. Veya konvektör fan-coil ısıtıcılarla radyatörler aynı devreden beslenmemeli, aksi halde direnç dengelenmesine dikkat edilmelidir. Do ru çözüm ayrı zon ve zon pompaları kullanılmasıdır.

10) Radyatörler gruplanırken 30 dilimden fazlasının bir arada gruplanması pratik de ildir.Yanlı bir alı kanlık uzun radyatörlere ters ba lantı yapmaktır. Radyatör 50 dilimli de olsa kapasite de i meyece i için ters ba lantıya gerek yoktur. (Anonim 2007)

3.7.2.5 Radyatörlerin Yerle tirilmesi

1) Isı kaybeden yüzlerde toplam ısı kaybı 450 W/m² de erini a ıyorsa bu yüzey mutlaka atlan ısıtılmalıdır. Bu açıdan en kritik olan yüzeyler pencerelerdir.örne in; stanbul için 1,5 m yüksekli ini a an tek camlı pencerelerde bu kontrol yapılmalıdır. Böylece pencerelerin altına mutlaka radyatör yerle tirilmelidir. Zaten teknik ve mimari açıdan radyatörlerin yerle tirilebilece i en uygun yerler pencere altındaki duvar önleridir.Pencere altında mevcut olan duvar yüksekli ine(parapet yüksekli i) uygun bir radyatör seçilir.Radyatör derinli ine ba lı olarak radyatörün altında 5-12 cm, üstünde ise 3-10 cm bo luk bırakılmalıdır.(max.de erlerinin kullanılması önerilir) ekilde 48 standart radyatörün yerle imi görülmektedir.

2) Büyük salonlarda birden fazla pencere varsa, radyatörler her pencere altına da ıtılmalıdır. Mimari nedenlerle pencereler dö emeye kadar

iniyorsa, radyatörler kısa tiplerden seçilir ve pencere ile aralarında mümkün oldu unca büyük bir açıklık bırakılır.

3) E er pencere altına ve dı duvar önüne radyatör yerle tirmek teknik açıdan mümkün olamıyorsa bu durumda radyatör içi duvara yerle tirilir.

Radyatör yerle tirilecek duvar, ısı kaybı en yüksek olan dı duvara paralel olan duvardır. ç duvar önüne yerle tirilecek radyatörler uzun ve ince tiplerden seçilerek radyasyon etkisinden mümkün mertebede yararlanılır.

4) Banyo ve mutfak gibi hacimlerde bazen zorunlu olarak radyatörü yükse e asmak gerekir. Bu gibi hallerde konveksiyon akımları, zayıfladı ından radyatör ısı gücünün hesaplanandan %10 daha fazla seçilmesi ö ütlenir.

5) Standartlara göre klasik döküm radyatörler dö emeden en az 70mm.

Yukarı ve duvardan en az 40mm açı a olmak üzere yerle tirilir. Ancak pratikte döküm radyatörleri ve dilimli çelik radyatörleri duvara 10mm.

Kadar yakla tırmak olasıdır. Panel radyatörler ile Alurad radyatörler ise özel konsol ve kasaları ile duvardan yakla ık 50mm.açı a monte edilirler.

Radyatörlerin kapladıkları yer dü ünülürken radyatör derinli i ve duvardan açılı ının toplamı dü ünülmelidir.

6) Dı duvar önüne yerle tirilen radyatörlerin arkasındaki duvar yönetmelik uyarınca en az 3cm.cam yönü veya e de eri malzeme ile izole edilmelidir. zole edilen bölge radyatör projeksiyon alanını her taraftan en az 15cm ta malıdır. Böylece %3 mertebesinde bir tasarruf sa lamak olasıdır.

7) Radyatörlerin üzerine raf konulması veya önün pano ile kapatılması gibi durumlarda ısı verimleri dü er. Bu gibi uygulamalar konveksiyon akımlarını bozar ve ı ınımı engeller. Uygulamanın durumuna göre ısıl, güçteki dü ü %3-7 mertebesindedir. Bazı a ırı durumlarda bu dü ü ler

%15 mertebelerine ula abilmektedir. (Anonim 2007)

3.7.2.6 Radyatörlerin Ba lanması

Radyatörler alttan duvar gömülü konsollar üzerine oturulur ve üstten de kelepçelerle tespit edilir. 15 dilime kadar 2 konsol 1 kelepçe, 25 dilime kadar 3 konsol 1 kelepçe ve 45 dilime kadar 4 konsol 2 kelepçe kullanılmalıdır.

Radyatör grubuna tek kelepçe kullanılacaksa giri borusunun aksi kö esinde olmalıdır. Yeterli parapet yüksekli i varsa radyatör konsolları üst kolektöre konulabilir. Panel radyatörler ve ALURAD radyatörler özel konsollara ba lanır.

Radyatörlerin tesisata ba lanması kural olarak aynı taraflıdır. Su giri i üsten, çıkı ı ise alttan yapılır. Radyatörlerin su giri ine radyatör vanası, çıkı ına ise radyatör dönü vanası monte edilmelidir. Radyatör vanalarının reglaj özelli i vardır. Di er taraftaki uçlar kör tapa ile kapalıdır. Gerekli olan gruplarda üstteki kör tapaya pürjör takılır. Ba lantı borularına gidi te ısıtıcıya do ru, dönü te kolona do ru%1 oranında e im verilmelidir. Ba lantı borusu uzunlu u 250mm den az 1500 mm den fazla olmamalı ve ısıtıcıya yakın bir yerden kelepçelenmelidir. Ba lantının ters taraflı radyatör ısıl verimini etkilemez.

Genellikle 30 dilimin üzerinde ters taraflı ba lantı önerilirse de 80 dilime kadar ba lantı eklinin etkisi olmadı ı literatürde belirtilmektedir. Ancak alttan giri yapılacak olursa ısıl güç %5-10 dü me meydana gelir.

Radyatörlerin norm ısıl güçleri 10 dilimli bir grup için ölçülür ve ifade edilir.

Gruptaki dilim sayısı azaldıkça dilim ba ına verim artar. Bu artı %15 e kadar ula abilir. Tam tersine gruptaki dilim sayısı arttıkça dilim ba ına ısıl güç %4 e varan oranlarda azalabilir. (Anonim 2007)