Ön Proje (Fizibilite Etüdü)

Ön etüt aşamasında farklı boyutlar ele alınarak yapılan araştırmaların sonucunda toplanan detaylı bilgileri bir araya getirilerek ve/veya gerektiğinde daha boyutlu araştırmalar yaparak bir bütün haline getirilmesi aşamasıdır. Bu aşama esasen işletme kurma fikrine sahip ve bu işletmeye yatırım yapmayı düşünen diğer kişilere, beklentilere ulaşabilme olasılığı konusunda ve işletme kurma fikrinin getirecekleri ve maliyeti ile ilgili neler sağlayacağı hakkında uzman bir gurup tarafından verilir (Can ve diğ., 2001, s. 57). Bu aşamada ekonomik, teknik, finansal ve hukuki araştırmalar yapılır.

 Ekonomik Araştırma: Kurulacak işletmenin verimli, kârlı ve rasyonel olup

olmayacağı ekonomik açıdan analiz edilmelidir. Ekonomik etüt ile işletmenin ne üreteceği, ne kadar üreteceği, kime satacağı, muhtemel talebin saptanması, üretim kapasitesinin, maliyetlerin, satış fiyatının, dağıtım kanallarının ve diğer potansiyel rakip işletmelerin durumlarının belirlenerek işletmenin ekonomik yapısı belirlenmeye çalışılır (Demirci, 2008, s. 146–147).

 Finansal (Malî) Araştırma: Mali araştırmalar ile işletmelerin ne kadar kuruluş ve

işletme sermayesi ihtiyacının olacağını belirlenir. Buna yönelik yapılan incelemeler ile bir yandan yatırım maliyeti ile ilgili gerçekçi bilgiler ortaya konurken, aynı zamanda ihtiyaç duyulan mali fonların hangi kaynaklardan sağlanacağı konusunda açıklayıcı bilgilere de verilir. Mali araştırmalar, ilk planda, yatırım giderlerinin saptanmasında rol oynar. Bu nedenle aşağıda belirtilen gider kalemleri ve hesapları, özellikle ele alınmalı ve hesaplanmalıdır:

 tüm etüt ve proje giderleri,  arsa bedelleri,

 makine ve teçhizat giderleri,  inşaat ve kiralama giderleri,  taşıt ve diğer araç giderleri,  genel giderleri,

 patent ve lisans haklarını satın alma giderleri,  teknik bilgi transferi giderleri,

 yatırım mallarının yurt dışından getirilmesi için yapılabilecek giderler,  yabancı kaynaklardan finansman giderleri (Can ve diğ., 2001, s. 81–82). Ekonomik ve finansal yönden yapılacak çalışmalar esasen bu etkenlerin sürekli olarak bir değişim içerisinde olmasından dolayı sadece işletmenin kuruluş aşamasında değil işletme aşamasında da yapılması gerekli çalışmalardır. Suya dayalı bir rekreasyon işletmesinin

kuruluş aşamasında yapılacak ekonomik ve finansal araştırmalar ile, işletmenin faaliyet göstereceği piyasadaki rekabet durumu, verilecek hizmetlerin maliyeti ve bu hizmetleri vermek için gerek duyulacak personel, bot, kano, deniz motoru gibi donanımın satın alınması veya kiralanması ile oluşacak maliyetler ortaya konulmalıdır. Elbette yukarıda geçen maliyet kalemlerinin yanı sıra verilen hizmetlere yönelik talebin tahmin edilmesi ve işletmenin verebileceği hizmet kapasitesinin belirlenmesi işletmenin faaliyetlerini yürütebilmesi açısından önemlidir.

 Hukuki Araştırma: Bir işletmenin yapılabilirlik raporunda, yasal model

seçiminde de yer verilir. Bu aşamada şahıs veya sermaye işletmesi modellerinden birisi seçilir ve nasıl bir işletme kurulacağına karar verilir. Bu aşamada göz önünde bulundurulması gereken etkenler ise aşağıdaki gibidir (Demirci, 2008, s. 157– 158):

 Yönetsel Değerleme: İşletme kurma fikrine sahip kişinin hem sermaye hem de yönetim gücünde sahip olma isteği varsa tek kişi işletmesi seçilir.  Sermaye Gereksinmesi: Yönetsel değerlemenin yanı sıra, işletmenin

ihtiyaç duyacağı sermaye ve bu sermayenin hangi finansal kaynaklardan karşılanacağı işletme modelinin belirlenmesi için önemlidir. Yönetsel bağımsızlık sağlanmasında tek kişi işletmeleri avantajlı gibi görünse de, işletme hızla büyüyorsa işletme yeni finansal kaynaklara ihtiyaç duyacaktır. Bu durumda işveren komandit veya az ortaklı limitet şirket kurmak; eğer büyük yatırımlara girişmek istiyorsa en kolay sermaye sağlama yolu olan anonim şirket kurmak daha uygundur.

 Vergilendirme Farklılığı: Farklı statülerdeki işletmeler farklı vergilendirme sistemlerine tabiidirler. Bu durumda işletme modeli seçimine etki etmektedir. Örneğin; kolektif, komandit türü şirketler kurumlar vergisi ödemezler. Her ortak kendi payına düşen gelirinden kişisel olarak vergisini öder. Oysa sermaye işletmelerinde kurumlar vergisi kazanç miktarına bakılmaksızın sabit oranda (ülkemizde %40 civarında) ödenir.

 Mali Sorumluluğu Sınırlama: Yatırımcılar, alacaklılara karşı sadece işletmeye koydukları sermaye oranında yükümlülük altına girmeyi isterlerse, sermaye işletmelerini seçerler.

 Kredi Sağlama: Bankalar şahıs işletmelerini sorumluluklarının sınırsız olması nedeniyle tercih ederler. Diğer yandan devlet sermaye işletmelerinin kurulmasını özendirir ve bu tür işletmelere kredi kolaylığı sağlayabilir.

 Kuruluş Giderleri: Küçük ve tek kişi işletmelerinin kuruluşu oldukça kolay ve az masraflıdır. Öte yandan, anonim işletmelerin kuruluş için gerekli yasal zorunlulukları ve giderleri oldukça yüksektir.

 İşletmenin Yapısı: İşletmeler daha kuruluş aşamasında belirli bir yasal modeli zorunlu olarak seçmek zorundadır. Banka ve sigorta işletmeleri ülkemizde bir zorunluluk olarak anonim şirket biçiminde kurulurlar. Bazı sektörlerde bu zorunlu bir seçim iken bazı sektörlerde böyle bir zorlama yoktur.

Bu araştırmalar ile kurulması düşünülen işletmenin türünün belirlenmesini, kurulacak işletmenin teşvik ve desteklerden faydalanıp faydalanamayacağı ve suya dayalı rekreasyon ürünlerinin pazarlanabilmesi için gerekli olan faaliyet izinlerinin alınması için yapılması gerekenler ortaya konur.

Ülkemizde suya dayalı rekreasyon işletmelerinin suya dayalı rekreasyon hizmetleri alanına özel düzenlemeleri Deniz Turizmi Yönetmeliği (Resmi Gazete Tarihi/ Sayısı: 24.07.2009/ 27298) ve Turizm Amaçlı Sportif Faaliyet Yönetmeliği (Resmi Gazete Tarihi/ Numarası: 23/02/2011/ 27855) ile belirlenmiştir. Suya dayalı rekreasyon işletmeleri faaliyet göstermek istedikleri su alanlarında, sadece ilgili kurulların belirledikleri alanlarda ve gerekli giriş-çıkış alanlarını sağlamaları koşulları ile yürütebilirler. İşletmelerin suya dayalı rekreasyon hizmetleri verebilmesi için gerekli belgeler ile başvurarak Deniz Turizmi Aracı İşletme Belgesi ve Yeterlilik Belgesi almak zorundadırlar. İşletmeler ayrıca, çalıştıracakları personelin kullanacakları su araçlarını kullanmak için gerekli belgelere sahip olmaları konusunda ve T.C. vatandaşları dışında çalıştıracakları personel için ise gerekli çalışma izinlerini almakla yükümlüdürler. Bu yönetmelikler ileride ayrı bir başlık olarak ele alınacaktır.

Bütün bu yukarıda belirtilen hususların yanı sıra bir işletmenin kurulmasına karar verildikten sonra çeşitli yasal işlemlerin yerine getirilmesi ve ilgili kuruluşlardan izin alınması gerekmektedir. İşletmelerin yasal yapılarına göre bazı farlılıklar gösterse de, genel olarak yerine getirilmesi gereken yasal zorunluluklar aşağıdaki gibidir (Demirci, 2008, s. 158):

 Ticaret ve Sanayi Odasına üye olma,

 Çevre sağlığı yönünden gerekli izin ve işlemler,  Bölge Sanayi Müdürlüğüne başvuru,

 Bağlı olunan belediyeden izin alma,  Vergi Daire’sine kayıt,

 Teknik Araştırma: Kurulacak işletme ile ilgili araştırmalar, uzman teknik

elemanlarca yürütülmelidir. Mühendis, mimar ve diğer teknisyenlerden oluşan uzmanlar, projenin niteliğine göre, kuruluş ve konumluk yerin durumu, işletmenin ve üretim tesisinin, üretim açısından önemli makine ve teçhizat, bunların nitelikleri, uygulanabilecek üretim yönetimi ile ilgili araştırmalar yaparlar. Belirlenen üretim yönetimi, makine, işletme binasının yaygın veya toplu konumuna göre, işletmenin yerleşim planlarını hazırlar. Bu arada üretim faaliyetlerinin iş güvenliği açısından yapılması gereken güvenlik araştırmaları, doğal afetlere karşı koyma ve dayanıklılık hesapları da belirlenir. Tüm bu çalışmalar esnasında, teknik olmayan diğer çalışanların da görüşleri alınır (Can ve diğ., 2001, s. 81).

Suya dayalı rekreasyon hizmetleri verecek bir işletme teknik araştırma aşamasında, uzmanlardan oluşan bir ekibe hizmetin verileceği suyun kalitesi, akıntı ve yönü, dalga durumu, genel rüzgar durumu, hakim yönleri ve kuvveti gibi değişkenlerin saptanması ve bu doğa olaylarına uygun kuvvet ve dayanıklılıkta yapılar oluşturulmasına yönelik bir çalışma hazırlatmalıdır. Su sporları istasyonunun kurulacağı nokta, istasyonun yüksekliği ve su kaynağına yakınlığı veya uzaklığı, özelikle oldukça ağır olan motorlu botlar için gerekli olan rampa ve çekeklerin uygun noktalarda ve dayanıklılıkta inşa edilmesi önemlidir. Ayrıca motorlu donanımlar için akaryakıtın uygun koşullar altında depolanması ve gerekli elektik akımının belirlenerek uygun trafo ve sigortaların kullanılması da diğer teknik araştırma konularını oluşturur.