Portre Değerler Anketi (PVQ)

Portre Değerler Anketi, 11 yaş düzeyine kadar uygulanabilen, bireylerin varsayımsal kişisel hedeflerini ve arzularını tanımlayan farklı değer tiplerine ait değerleri dolaylı olarak ölçen bir ankettir ( Demirutku ve Sümer, 2010).

Schwartz’ın 1992’de geliştirdiği Schwartz Değer Anketi’nin (SDA) sınırlılıklarını aşabilmek ve değer yönelimlerini daha etkin bir biçimde ölçebilmek için Schwartz ve diğerleri (2001) Portre Değerler Anketi’ni (PVQ) geliştirmişlerdir. Bu anketin Türkçeye uyarlaması ise Demirutku (2007) tarafından yapılmıştır. Uyarlama çalışması 194 erkek ve 185 kadın öğrenciden oluşan bir örneklem grubu ile yapılmış olup, analiz sonucunda Schwartz’ın on değer tipinin orijinal modele çok benzer biçimde çembersel bir konumlanma gösterdiği bulunmuştur. On değer tipi için hem iç tutarlık hem de uygulamadaki iç tutarlık katsayıları 0.58 ile 0.82, ikinci uygulamadaki iç tutarlık katsayıları 0.61 ile 0.84 ve ölçüm-tekrar ölçüm güvenirlikleri de 0.65 ile 0.82 arasında değişmiştir (Demirutku, 2007).

Portre Değerler Anketi her biri iki cümlelik olan 40 maddeden oluşup, altı dereceli likert tipi ölçek kullanılarak düzenlenmiştir. Her maddede Schwartz’ın on değer tipinden biri ile ilişkili hedefleri veya istekleri olan kurgusal bir kişi betimlenmiştir (Gedik, 2010). Örneğin maddeler arasında yer alan “Onun için zengin olmak çok önemlidir. Çok parası ve pahalı şeyleri olsun ister.” maddesi kişinin “Güç” değerine ilişkin duyduğu önem düzeyini ölçmeyi hedeflemektedir. Katılımcılardan “Bu kişi size ne kadar benziyor?” sorusu altında yer alan her bir maddedeki kişinin, kendilerine ne kadar benzediğini seçmeleri istenmektedir. Bunun içinde katılımcılar anketteki altı dereceli likert tipi ölçeği kullanarak, her madde için “1=Bana hiç benzemiyor”, “2=Bana benzemiyor”, “3=Bana çok az benziyor”, “4=Bana az benziyor”, “5=Bana benziyor” ve “6=Bana çok benziyor” şeklinde seçenekler arasından kendilerine uygun gördüğü kutucuğu işaretleyerek tercihlerini belirtmektedir. Schwartz’ın değer tipleri ve ilişkili oldukları maddeler aşağıda verilmiştir.

 Güç: 2, 17, 39  Başarı: 4, 13, 24, 32

 Yaşamdan Haz Alma: 10, 26, 37  Uyarılım: 6, 15, 30

 Evrensellik: 3, 8, 19, 23, 29, 40  İyilikseverlik: 12, 18, 27, 33  Geleneksellik: 9, 20, 25, 38  Uyma: 7, 16, 28, 36

 Güvenlik: 5, 14, 21, 31, 35

Ölçeği 5-6 yaş arasında çocukları olan anneler üzerinde kullanabilmek için, örneklem grubu ile benzer özellikler taşıyan toplam 90 anne üzerinde pilot uygulama yapılmıştır. Pilot uygulama sonucunda cronbach’s alpha güvenirlik değeri (.88) olarak bulunmuştur. Değer tipleri ile ilişkili maddelerin cronbach’s alpha güvenirlik katsayıları ise; Güç (.75), Başarı (.80), Yaşamdan Haz Alma (.68), Uyarılım (.74), Özyönelim (.70), Evrensellik (.75), İyilikseverlik (.72), Geleneksellik (.67), Uyma (.78), Güvenlik (.70) olarak elde edilmiştir.

Sonuç olarak, bulgular Portre Değerler Anketi’nin araştırmada kullanılabilecek güvenilir ve geçerli bir ölçüm aracı olduğunu gösterdiği için, ana çalışmada kullanılmasına karar verilmiştir.

Portre Değerler Anketi’nin Güvenirlik Sonuçlarına Ait Bulgular

Örneklem grubu son halini aldıktan sonra ana çalışmada annelere uygulanan ölçme araçlarının iç tutarlılığını ölçmek için güvenirlik analizleri yapılmıştır. Bunun içinde cronbach alpha katsayısı kullanılmıştır.

Alpha katsayısı, birime ait toplam skorun ölçekteki her bir soruya ait puanların toplanması ile elde edilen ölçeklerde, soruların benzerliğini ya da yakınlığını ortaya koyan bir katsayıdır. Alfa(α) katsayısına bağlı olarak ölçeğin güvenirliği aşağıdaki gibi yorumlanmaktadır:

• 0,00 ≤ α < 0,40 ise ölçek güvenilir değildir, • 0,40 ≤ α < 0,60 ise ölçek düşük güvenilirdir, • 0,60 ≤ α < 0,80 ise ölçek oldukça güvenilirdir,

• 0,80 ≤ α < l ,00 ise ölçek yüksek derecede güvenilirdir (Kalaycı, 2006).

Annelere uygulanan Portre Değerler Anketi’nin tüm maddelerinin güvenirlik analizi sonucuna göre cronbach alpha katsayısı 0.87 bulunmuştur. Buna göre ölçeğin yüksek derecede güvenilir olduğu ortaya çıkmıştır. Daha sonra da Portre Değerler Anketi’nde yer alan alt boyutlarında güvenirlik katsayıları incelenmiştir.

Portre Değerler Anketi’nin Evrensellik ve İyilikseverlik değerlerini kapsayan “Özaşkınlık” alt boyutu için cronbach alpha katsayısı 0.77 olarak bulunmuştur. Özaşkınlık alt boyutundaki tüm maddelerin korelasyon katsayısı sonuçları hesaplandığında, korelasyon katsayısı değerlerinin tüm maddelerde 0.38 ile 0.60 arasında değiştiği bulunmuştur. Madde korelasyon katsayısının 0.30 ve üstü olduğu durumlarda maddenin ayırt ediciliğinin yüksek olduğu belirtilmektedir. Buna göre Özaşkınlık alt boyutundaki tüm maddelerin ayırt ediciliğinin yüksek olduğu söylenebilir. Ayrıca Özaşkınlık alt boyutundaki tüm maddelerin alfa güvenirlik katsayı sonuçları incelendiğinde ise, alfa güvenirlik katsayısı değerlerinin tüm maddelerde 0.73 ile 0.76 arasında değiştiği ve +1’e oldukça yaklaştığı saptanmıştır.

Portre Değerler Anketi’nin Geleneksellik, Uyma ve Güvenlik değerlerini kapsayan “Muhafazacılık” alt boyutu için cronbach alpha katsayısı (.80) olarak bulunmuştur. Muhafazacılık alt boyutundaki tüm maddelerin korelasyon katsayısı sonuçları hesaplandığında, korelasyon katsayısı değerlerinin tüm maddelerde 0.37 ile 0.52 arasında değiştiği bulunmuştur. Bu sonuca göre Muhafazacılık alt boyutundaki tüm maddelerin ayırt ediciliğinin yüksek olduğu söylenebilir. Ayrıca bu alt boyuttaki tüm maddelerin alfa güvenirlik katsayı sonuçları incelendiğinde ise, alfa güvenirlik katsayısı değerlerinin tüm maddelerde 0.77 ile 0.78 arasında değiştiği görülmüştür.

Portre Değerler Anketi’nin Güç ve Başarı değerlerini kapsayan “Özgenişletim” alt boyutu için cronbach alpha katsayısı 0.76 olarak bulunmuştur. Özgenişletim alt boyutundaki tüm maddelerin korelasyon katsayısı sonuçları hesaplandığında, korelasyon katsayısı değerlerinin tüm maddelerde 0.40 ile 0.55 arasında değiştiği bulunmuştur. Bu sonuca göre Özgenişletim alt boyutundaki tüm maddelerin ayırt ediciliğinin yüksek olduğu söylenebilir. Ayrıca bu alt boyuttaki tüm maddelerin alfa güvenirlik katsayı sonuçları incelendiğinde ise, alfa güvenirlik katsayısı değerlerinin tüm maddelerde 0.72 ile 0.75 arasında değiştiği belirlenmiştir.

Portre Değerler Anketi’nin Yaşamdan Haz Alma, Uyarılım ve Özyönelim değerlerini kapsayan “Yeniliğe Açıklık” alt boyutu için cronbach alpha katsayısı 0.78 olarak bulunmuştur. Yeniliğe Açıklık alt boyutundaki tüm maddelerin korelasyon katsayısı sonuçları hesaplandığında, korelasyon katsayısı değerlerinin tüm maddelerde 0.32 ile 0.54 arasında değiştiği bulunmuştur. Bu sonuca göre Yeniliğe Açıklık alt boyutundaki tüm maddelerin ayırt ediciliğinin yüksek olduğu söylenebilir. Ayrıca bu alt boyuttaki tüm maddelerin alfa güvenirlik katsayı sonuçları incelendiğinde ise, alfa

güvenirlik katsayı değerlerinin tüm maddelerde 0.71 ile 0.74 arasında değiştiği görülmüştür.