Politik istikrarsızlık kavramına ait göstergeler, araştırmacılara ve kurumlara göre değişiklik gösterebilmektedir. Çünkü politik istikrarsızlık kavramı üzerinde henüz genel
kabul görmüş bir tanım bulunmamaktadır. Tablo 7’de bazı politik istikrarsızlık göstergeleri ve bu göstergelerin tanımlarına veya hesaplanma biçimlerine yönelik bilgilere yer verilmiştir.
Tablo 7: Politik İstikrarsızlık Göstergeleri ve Tanımları
Gösterge Tanım Kaynak
Suikastler Politik olarak güdülenmiş cinayet veya yüksek konumdaki bir devlet memuru veya politikacı cinayeti
Banks (2005)
Kabine Değişimi Yıl içerisinde başbakanın değişmesi ve/veya kabinenin %50’sinin yeni bakanlar tarafından oluşması.
Banks (2005)
Darbeler Belirli bir yılda, üst düzey hükümet elitlerinin anayasaya aykırı veya zorunlu bir şekilde değişimlerinin sayısı ve/veya ülkenin yönetim yapısının etkin kontrolü.
Banks (2005)
Önemli hükümet krizleri
Bir devrimi amaçlayan isyan durumları haricinde, mevcut rejimin değişimine neden olabilecek hızla gelişen herhangi bir durum.
Banks (2005)
Gösteriler Hükümet politikalarına veya otoriteye karşı olduklarını dile getirmek ve göstermek amacıyla barışçıl nedenlerle en az 100 kişinin bir araya gelerek toplanması.
Banks (2005)
Yürütme Değişimi Yürütmenin etkin kontrolünün bir yıl içerisinde el değişim sayısı.
Banks (2005) Gerilla savaşı Bağımsız vatandaş grupları veya düzensiz ordular
tarafından gerçekleştirilen ve mevcut rejimi devirmeyi amaçlayan silahlı faaliyetler, sabotaj ve bombalamalar.
Banks (2005)
Önemli anayasal değişiklikler
Bir devletin anayasal yapısındaki temel
değişikliklerin sayısı ve hükümetin çeşitli şubelerinin ayrıcalıklarını önemli ölçüde değiştiren yeni
anayasanın kabul edildiği olağanüstü durumdur.
Banks (2005)
Seçim sayısı Belirli bir yılda bir ulusal meclisin alt yasama organları için yapılan seçimlerin sayısı.
Devrimler Üst düzey hükümet elitinde herhangi bir yasadışı veya zorla değişiklik, bu tür bir değişikliğe teşebbüs ya da merkezi hükümetten bağımsız olmaya yönelik başarılı veya başarısız bir silahlı isyan.
Banks (2005)
İsyanlar 100'den fazla vatandaşın dahil olduğu fiziksel güç kullanımını içeren herhangi bir şiddet gösterisi veya çatışması.
Banks (2005)
Tasfiyeler
Rejimin ya da muhalefetin içerisindeki siyasi muhalefetin cezalandırılması ya da infaz edilmesi suretiyle gerçekleştirilen sistematik baskıların (ya da tasfiyelerin) sayısı.
Banks (2005)
Kutuplaşma Yürütme Partisi ile meclisin dört ana partisi arasındaki maksimum kutuplaşma.
Beck vd. (2001) İktidar partisinin görevde kalma süresi
İktidar partisinin görevde kaldığı yıl sayısı. Beck vd. (2001) İç Savaş Bir devletin hükümeti ile iç muhalefet grupları
arasında bir dış müdahale olmaksızın ortaya çıkan çatışmalar neticesinde meydana gelen savaş sonucu ortaya çıkan ölümler.
Gleditsch vd (2002)
Rejim değişiklikleri Bir ülkede meydana gelen rejim değişikliği. Marshall ve Jagers (2002) Hükümet istikrarı Yönetişim, hükümetin ve iktidar partilerinin uyumu,
seçim yaklaşımı ve yasama meclisi gibi faktörlere bağlı olarak, hükümetin görevde kalma ve deklare ettiği programı yürütme yeteneği.
ICRG (2016)
Terorizm Fiili ve muhtemel terörizm riski (hükümete karşı olan kuvvetlerin siyasi bir hedefe ulaşmak için sivil veya devlet hedeflerine karşı şiddet eylemleri
gerçekleştirmesi). Terörizm ile iç savaş arasındaki temel fark, teröristlerin ulus devlet içinde toprak ve idare sahibi olmamasıdır.
ICRG (2016)
Sivil Savaş Fiili ve muhtemel sivil savaş riski (Toprakları tutan bir isyancı güç vardır. Bu grup, hükümetin güvenlik güçleriyle silahlı çatışma içinde olup, çatışma içerisindeki iki grup da aynı devletin vatandaşlarıdır).
Dış çatışma Ticari kısıtlamalar ve ambargolardan jeopolitik ihtilaflar, silahlı tehditler, sınır saldırıları, yabancı destekli isyan ve tam ölçekli savaşlar yoluyla yerleşik hükümete ve iç yatırıma yönelik riskler.
ICRG (2016)
Dini gerginlikler Bir ülkede dini anlaşmazlıklara dayanan gerginlik derecesi.
ICRG (2016)
Etnik gerginlikler Bir ülkede ırksal, ulusal veya dilsel anlaşmazlıklara dayanan gerginlik derecesi.
ICRG (2016)
Yolsuzluk
Siyasi sistem içindeki yolsuzluğun bir ölçüsü, iktidardaki konumların kullanılarak yatırımın kabiliyet yerine kayırma yoluyla gerçekleşmesi sonucu ekonomik ve mali ortamın bozulması;
devletin ve iş dünyasının verimliliğinin azaltılması ve böylece yabancı yatırımın tehdit edilmesine neden olan politik bir süreçtir.
ICRG (2016)
Politikada askeri kesimin ağırlığı
Ordunun siyasete karışmasının bir ölçüsüdür. Uzun vadede, bir askeri yönetim sistemi etkili hükümet işleyişini azaltacak, yozlaştıracak ve yabancı şirketler için huzursuz bir ortam yaratacaktır.
ICRG (2016)
Yasa ve düzen “Yasa” alt bileşeni, hukuk sisteminin gücünü ve tarafsızlığını değerlendirirken; “düzen” alt bileşeni, yasalara uyma durumunu ele alır.
ICRG (2016)
Demokratik hesap verilebilirlik
Sadece özgür ve adil seçimlerin olup olmadığı değil; hükümetin halkına ne kadar duyarlı olduğunun bir ölçüsüdür. Daha az duyarlı olan hükümetin düşme olasılığı daha yüksektir.
ICRG (2016)
Sosyo-ekonomik koşullar
Kamuoyunun bebek ölümleri ve sağlık
hizmetlerinden, konut ve faiz oranlarına kadar geniş bir yelpazeyi kapsayan hükümetin uyguladığı ekonomi politikalarına karşın memnuniyeti veyahut hoşnutsuzluğudur.
ICRG (2016)
Bürokratik kalite Bürokrasinin kurumsal gücü ve kalitesi, hükümetler değiştiğinde politika revizyonlarını en aza indirgeyen bir tampon niteliği taşımaktadır. Politik riskin düşük olduğu ülkelerde bürokrasi politik baskıdan bir dereceye kadar bağımsızdır.
Yatırım profili Hükümetin dört bileşen tarafından belirlenen iç yatırıma yönelik tutumunun bir ölçüsüdür. Bunlar: işlem, vergilendirme, ülkeye geri dönme ve işçilik maliyetleri riskleridir.
ICRG (2016)
POLİTİK RİSK
Hükümet istikrarı, sosyoekonomik koşullar, yatırım profili, iç çatışma, dış çatışma, yolsuzluk, politikada askeri kesimin ağırlığı, dini gerilimler, etnik gerilimler, yasa ve düzen, bürokratik kalite ve demokratik hesap verilebilirlik unsurlarının her biri için risk puanlarını değerlendirilerek, bir ülkenin politik istikrarını diğer ülkelerle karşılaştırılabilir bir şekilde değerlendirmek amacıyla oluşturulan endekstir.
ICRG (2016)
Kaynak: Bu tablo, Jongt-A-Pin (2008: 42) çalışmasından ve ICRG (2016) metodolojisinden yararlanılarak oluşturulmuştur.