Plastik Kartlar ve Kredi Kartlar

Kartlar kendi içinde kuralları bulunan çağdaş bir ödeme sistemi aracıdır. Kredi kartı sisteminin temelini teşkil eden kredi kartı, kartı çıkaran kuruluş tarafından kart

sahibine verilen, sisteme katılan tüm üye işyerlerinden belirli bir limit dahilinde mal ve hizmet alımı yapma olanağı sağlayan ve üzerinde kartı çıkaran kurumun logosu ve ismi bulunan standart, plastik bir karttır.

Banka kartlarının kaydi para yaratan, küçük tasarrufların bankalarda toplayan, müşterilerin üzerinde nakit para taşımadan doğabilecek riskleri azaltan ve gerektiğinde para yerine kullanılabilecek, belli şifre ile güvence altına alınmış kartlardır.

Bunun için banka nezdinde para bulundurmaya da gerek yoktur. Kart sahibi, kullandığı kredi ise faiz ödemekte ve kısmi ödeme yapma olanağına sahip olmaktadır. Eğer vadesiz hesabında para varsa buradan da faizsiz kullanım olanağı vardır. Bu kartların çeşitleri kullanılan bankaya, limite göre ve ülke içinde/dışında kullanılmasına göre değişiklik göstermektedir. Bu kartlarla nakit avans çekilebilmekte, bu nakit avanslar bankanın kendi şubeleriyle birlikte anlaşmalı bankalardan da çekilebilmektedir. Aynı şekilde kredi kartı ödemeleri de yapılabilmektedir. Kartın çeşidine göre anlaşmalı tüm firmalardan alışveriş yapılabilmektedir. Plastik kartlar; kredi kartları veya debit kartları vb. seklinde olabilmektedir (Muratoğlu, 1998;:21).

Dünyadaki ilk kredi kartının 1894 tarihinde ABD'de Hot Credit Teller şirketi tarafından kullanıma sunulduğu görülmektedir. 1930-1940 yılları arasında ABD'de basta Sears, Macy's ve Goldwaters gibi büyük mağazalar olmak üzere pek çok kuruluş müşterilerine kredi kartı işlevine sahip kartlar dağıtılmaya başlanmıştır (Borrowsky, 1994; 54). İkinci Dünya Savasını takip eden 1950'li yıllarda Diners Club, American Express ve Carte Bianche isimli isletmeler ön yüzlerinde kabarık harflere sahip imza ve slip çekme yöntemiyle borçlandırma esasına dayalı ilk modern kredi kartlarını piyasaya sunmuşlardır. Daha sonra 1960'dan itibaren Bank of America' nın piyasaya çıkardığı ve VISA ismini alan kredi kartı ABD'de piyasaya hakim olmaya başlamıştır. Bu tarihten itibaren bu ülkenin sınırlanın asan kredi kartlarının kullanımı 1966 yılında İngiltere'de Barclay's Bank'ın Avrupa'da ilk kredi kartını çıkarmasına yol açmıştır (Borowsky. 1994:60). Eurocard ve Mastercard isletmeleri 1991 yılında ilk borçlanma kartı olan Maestro'yu farklı bir ürün olarak piyasaya sürmüşlerdir. Bu tarihten itibaren özellikle farklı bankaların ATM'lerinin ortak kullanımını sağlamak amacıyla, Electron ve Plus gibi borçlanma kartlarının; kredi kartları ve banka kartları ile birleştirilmesine yönelik ürünler hazırlanmıştır (Yereli, 2002: 43).

Türkiye’de kredi kartlarının ilk temsilcisi 1963-1964’lü yıllarda “Le Diners Club” ve Carte Blanche” olmuştur. 1968 yılında Koç grubuna bağlı Diners Club Kredi

102

Kartları ve Turizm A.Ş. tarafından ele alınmış ve piyasaya ilk kredi kartı sunulmuştur.

Elektronik bankacılığın önemli araçlarından biri olan kredi kartları her geçen gün Dünya’da ve Türkiye’de hızlı gelişimini sürdürmektedir. Bankalar Arası Kart Merkezinin 2012 yılı ilk altı ay rakamlarına göre Türkiye’deki kredi kartı sayısının 53 milyon adete ulaştığını ve toplam banka kartı sayısının 87 milyon adede ulaştığı bilgisini kamuoyuyla paylaşmıştır. Bu da Türkiye’de ergen kişi başına 1,9 adet kart düştüğünü göstermektedir. 2012 yılı ilk yarısında kredi kartı kullanım hacminin 318 milyar TL olduğunu, kart başına 1.173 TL lik alışveriş yapıldığını bu alışveriş kart başına 10 adet alışveriş işlemine denk geldiğine, alışveriş başına ise ortalama 119 TL olduğu anlaşılmaktadır (www.webrazzi.com).

Dünya’da ve Türkiye’de kullanılan en yaygın kart türlerini şu şekilde açıklamak mümkündür;

Visa Kart: Visa, dünyada 21.000 üye finansal kurulusu tarafından tüketiciye ulaştırılan iki milyara yakın visa markalı kartın karşılıklı işlerliğini sağlamak üzere teknoloji geliştiren ve altyapı hizmeti veren, yeni ödeme ürünleri geliştiren bir kuruluştur. Bir üye kurulusu olan visa; özel sektörün rekabet gücü ve yenilikleri ile ölçek ekonomisini birleştirmekte, paylaşılan teknoloji ve altyapı ile gerçekleştirilen uygulamaların islemesini sağlamakta, sistem için denetleme görevi üstlenmekte ve verimli ağ yapısı ile yurtiçi ve yurtdışı ticarete olanak sağlamaktadır (http//www.bkm.com.tr). Master Kart: Master kart tüm dünyada geçerli ve yaygın bir ödeme sistemi kurulusudur. Master kart 210 ülkede 25 binden fazla banka ve finans kurulusu ile tüketici ve işyerlerine ödeme çözümleri sunmaktadır. Kart hamillerine dünya çapında 22 milyonu askın işyerinde işlem yapabilme imkanı tanır ve 935 bin ATM'den 365 gün 24 saat nakit ulaşım sağlamaktadır.

American Express: American Express, 1850'li yılların basında nakit ve önemli finansal evrakları "express" olarak tasıma amacıyla kurulmuştur. Uzun yıllar boyunca finansal hizmetler alanında bir çok yeniliğe imza atan şirket aynı zamanda seyahat hizmetleri seköründe de önemli gelişmelere öncü olmuştur. American Express kart pazarına 1958 yılında ilk ödeme kartı olan "American Express Kart"ı ile girmiştir. 1960'larda üst gelir grubu

müşterileri hedefleme kararı alan şirket, 1965'te "American Express Gold Kart"ı, 1980'lerin ortasında ise en üst gelirli müşterilere yönelik ilk "Platinum Kart"ı piyasaya sunmuştur. 1990'larda kredi kartlarını ürün portföyüne katan American Express, 1999 yılında dünyanın ilk şeffaf tasarımlı kredi kartı "Blue from American Express" kartının lansmanını gerçekleştirmiştir. 2000'li yılların basında ise üstün ve benzersiz hizmetler sunan dünyanın en prestijli kartı olan "Black Card" adı ile ünlenmiş "Centurion Kart"ı çıkarmıştır (http//www.akbank.com).

Bunların dışında Dıners Club Kartı, ATM Kartları, Sanal Kredi Kartı, Akıllı Kartlar (Smart Kart), Affinity Kart, Co-Branded Kart, Magaza Kartları ( Store Card) vb. günümüzde kullanılan bir çok kart mevcuttur.