Paketleme, Elleçleme, Depolama ve UlaĢtırma

Ürün, nihai kullanıcıya kullanılabilir bir Ģekilde ulaĢtırılmadıkça, ürünün üstün özelikleri bir kullanıcı için fayda sağlayıcı unsur olmaktan çıkar. Üretici ve kullanıcı için zarar unsuru oluĢturur. Bu negatifliği önlemede paketleme, taĢıma, depolama ve ulaĢtırma büyük önem taĢımaktadır. Bu dört unsur ile hedeflenen amaç: ürünün nihai kullanıcıya, fonksiyonlarını yerine getirebilir bir Ģekilde eriĢimini sağlamak için gerekli planlama, geliĢtirme ve yönetimin sağlanmasıdır. Dört unsur, ürünün planlama aĢamasıyla baĢlar ve elden çıkarılmasına kadar devam eder.

Paket (Ambalaj), ürünün niteliksel ve niceliksel özelikleri değerlendirilerek, ürünün taĢıma sürecindeki güvenliği, kolay taĢınabilirliğini ve pazar boyutundaki beğenisini artıracak Ģekilde tasarlanan ve değiĢik malzemelerde oluĢan bir koruyucudur. Ambalaj, ürünün tüm özeliklerini tanımlayıcı Ģekilde tasarlanır. Ürünün özelliğine bağlı olarak, nem alıcılar gibi koruyucu malzemeler içermeli ve dıĢında ürününün özeliklerini tanımlayıcı etiketler bulunmalıdır. Ürünün özeliklerine göre, bir ürün için birden fazla ambalaj kullanılabilir. Ambalajlama kararlarını oluĢtururken, ürünün fiziksel ve fonksiyonel özelikleri değerlendirilerek nihai karar oluĢturulur. Bu özelikler tanımlanırken, önce koruyucu metot tanımlanır. Bu metotlar uluslar arası standartlarda kodlanmıĢtır. Örneğin kod 52, elektronik ekipmanlar için koruyucu

yöntemi tanımlar. Bu koruyucu yönteme göre, paketin malzemesi (metal, kağıt, ağaç gibi) tanımlanır. Sonra, paketin fiziksel boyutları tanımlanır (MIL-STD- 2073,1999,S:25). Eğer paketlenecek ürün askeri amaçlı ise MIL-STD-2073 uygulanır, sivil amaçlı ise ASM-D3951 kriterleri uygulanır.

Bu standartlar, malzemenin korunmasını, kolay taĢınmasını ve malzemeyi tanımlayıcı özelikleri değerlendirip, ambalaja uygulanmasını zorunlu kılmaktadır. Tehlikeli malzeme içeren ürünlerin paketleme prosedür ve yöntemleri daha farklıdır. Bu durumda malzeme ile birlikte çevre ve insan önem kazanmaya baĢlar. Paketleme iĢlemleri bu üç faktörü en üst düzeyde ele alınarak değerlendirilir. Analizler sonucu çıkacak paket verileri emniyet faktörlerini en düzeyde içerir.

Elleçleme, malzeme aktarımını anlamına gelmektedir. Bir malzemenin veya ürünün, ulaĢtırma aracından depoya veya depodan ulaĢtırma aracına, depo içinde aktarımı, depodan iĢletim yerine veya iĢletim yerinden depoya getirilmesi gibi iĢlemlerde insan gücü ve destek ekipmanların kullanımıyla aktarılmasıdır. Elleçleme yöntemleri, LDA sürecinde malzemenin fiziksel özelikleri ve malzeme emniyet bilgi formunda mevcut bilgileri değerlendirilerek tanımlanır. Örneğin: 25 kiloluk bir malzemenin iki kiĢi tarafından taĢınması gibi. Bu yöntemler ile insan yaralanmaları ve malzeme hasarları en az düzeye indirilir.

Malzeme aktarımı, malzemelerin depo ve üretim merkezinin içinde veya dıĢında kısa mesafeli hareket ettirilmesi anlamında gelmektedir, bu olgu depo çalıĢmalarının anahtar parçalarından biridir. Bu aktivitede iki önemli dezavantaj mevcuttur. Bunlar; Yüksek iĢçilik maliyeti ve yüksek hasar ve kayıp oranlarıdır. Yaygın malzeme aktarıcıları, Forklift (Ġstifleme aracı), vinçler ve yürüyen bantlardır. Son zamanlarda, depolarda malzeme aktarımı, bilgisayarlar ve robotların kullanımı ile otomasyona bağlanmıĢtır. Bu durum, malzemenin tutma, hareket ettirme, stoklama ve envanter kayıt maliyetlerini düĢürmüĢtür.

Depolama zaman faydası sağlar. Genelde iki amaca yönelik depolama yapılır; (1) saklama depoları (2) dağıtım merkezleri. Saklama depolarında ürünler beli bir süre saklanması daha sonra gereksinim duyulduğu dönemlerde kullanıma sunulması için ya amacıyla yapılır. ĠĢletmeye talep dengesizliklerinde korunma sağlar. Dağıtım merkezleri, diğer taraftan ürünün zaman açısından dağıtımını kolaylaĢtırır ve lojistik

sisteminin önemli bir parçasını temsil eder. Dağıtım merkezleri bundan sonraki tartıĢmanın ana merkezi olacak ve lojistik maliyelerinin en önemli ikinci kalemini oluĢturacaktır.

Dağıtım merkezleri firmaların ürünlerinin sadece merkezi olmayan yerlerde depolanmasını sağlamaz, aynı zamanda ürün depolanmasını da kolaylaĢtırır ve diğer firmaların veya tedarikçi ürünleri ile konsolidasyonunu sağlar. Yeniden paketleme, etiketleme, farklı bileĢenleri karıĢtırma gibi fiziksel değiĢiklikler de dağıtım merkezinde yapılabilir. Aynı zamanda bir satıĢ ofisi veya sipariĢ iĢleme merkezi gibi de görev yapabilirler.

LDA ile ürünün depolanma sürecindeki gereksinimleri tanımlanır. Deponun ve rafların fiziksel ölçüleri tanımlanır. Depo içinde gereksinim duyulacak her türlü destek ekipmanı tanımlanır. Ürünün depolanma süresine bağlı olarak, rafta kalma süresi, rafta kaldığı sürece yapılacak iĢlemler tanımlanır. Örneğin: batarya stok edilecekse, altı ayda bir bataryanın kontrol edilmesi ve ürün etiketinin yeniden düzenlemesi gibi. Depoda kalan ürünleri, baĢlangıç iĢlevlerinin yerine getirip getirmediği, LDA ile tanımlanan sıklıklar ile kontrol edilir. Bu yöntem iĢletmeyi oluĢabilecek risklere karĢı korur. Pazara sunduğu ürünler ile ilgili fonksiyonel uyuĢmazlıklar en aza indirilmiĢ olur (DOD.4100.38M,1983,S:11-2).

UlaĢtırma (TaĢıma),üretilen ürünler kullanım yerine ulaĢtırılmadıkça bir anlam taĢımaz. Üretilen ürün tüketiciye ulaĢtırılmak zorundadır. Bugünkü yıkıcı rekabet ortamında, iĢletmeler ürünlerini hasarsız bir Ģekilde pazara zamanında yetiĢtirmek zorundadırlar. Bu amaçla birçok taĢıma yöntemi geliĢtirildi. LDA, ürünün tasarım sürecinde taĢınma yöntemini ve bu süreçte uygulanması gereken taĢıma kurallarını tanımlar. Örneğin: çiçek çabuk bozulan bir ürün, bu nedenle en hızlı Ģekilde pazara ulaĢtırılması gerekmektedir. Bu ürün için en uygun yöntem hava yolu taĢımacılığıdır (Suer, 2010,S:3-4).

BeĢ adet temel taĢıma Ģekli mevcuttur. Bunlar; demir yolu, kara yolu, hava yolu, boru ve deniz yolu taĢımacılık modelleridir. Bunların birleĢiminde oluĢan iki karma model daha mevcuttur; karayolu TIR ve demiryolu vagon taĢımacılığı. ġekil-18 taĢıma yöntemlerinin bir birlerine göre üstünlüklerini ve zayıf yönlerini tanımlamaktadır. Bütün taĢımacılık Ģekilleri altı temel hizmet kriteri üzerinde değerlendirilir:

Maliyet (TaĢımacılık Maliyetleri), Zaman (GeçiĢ Hızı),

Kapasite (Bir taĢıma modeli ile nelerin taĢınabileceği),

Güvenirlik (Hizmetin zaman, kayıp ve hasar açısından güvenirliği), EriĢebilirlik (Gereksinim duyulan taĢıma modellinin bulunabilirliği), Sıklık (TaĢıma arlıkları, takvim).

TaĢımacılıkta, rota ve takvim belirleme rekabet açısında çok önemlidir. Ürünün zamanında yerine ulaĢtırılması için yapılan bir programladır. Ġç ve dıĢ lojistiğin entegrasyonu sağlanarak maliyet ve zaman açısında tasarruf sağlanır. En düĢük maliyet ile taĢımayı gerçekleĢtirecek yol tanımlanır (Berkowitz,1997,S:123-125).

ġekil 18 BeĢ TaĢıma Modelinin Üstünlükleri ve Zayıf Yönleri

TaĢıma ġekli (Modeli) Üstünlükler Zayıf Yönler

Demir Yolu Büyük Ölçekli Kapasite

Uzun Mesafe DüĢük Maliyet

Bazı Güvenlik ve Hasar Sorunları

Sürekli tam alım ve dağıtımın olmaması Bazen YavaĢ Olması

Kamyon Tam Alım ve Teslimat

Uzun Yol

Oldukça Hızlı Olması

Boyut ve Ağırlık Sınırlaması Daha Yüksek Maliyet Ġklim KoĢullarına Daha Hassas Olması Hava Hızlı DüĢük Hasar Sık KalkıĢlar Yüksek Maliyet Sınırlı Kapasite

Boru Hattı DüĢük Maliyet

Çok Güvenilir Olması

Limitli Yollar YavaĢ

Deniz (Su Yolu) DüĢük Maliyet Çok Büyük Kapasite

YavaĢ,Sınırlı Rota ve Takvim,Ġklim duyarlılığının yüksek olması

Kaynak: Berkowitz, Marketing