Otel İşletmelerinin Sınıflandırılması

Otel işletmelerinin sınıflandırılması bakış açılarına göre farklılıklar göstermektedir. Sınıflamada dikkate alınan bu kriterlerin özelliklerine göre farklı şekillerde sınıflandırılabilen otel işletmeleri genel olarak, kuruluş yeri açısından, fiyat düzeyi açısından, sahiplik durumu açısından, büyüklükleri açısından, faaliyet süreleri, ulaştırma araçları ile bağlantıları açısından ve hukuksal açıdan belirlenen statüler açısından sınıflandırılmaktadır (Walker 2004; Oral 2001; Şener 1997; Olalı ve Korzay 1993; Denizer vd. 1995).

2.2.1 Kuruluş Yeri Açısından Sınıflandırma

Otel işletmelerinin kurulduğu yer açısından yapılan sınıflandırma şehir otelleri ve resort oteller (tatil otelleri) olmak üzere iki gruba ayrılmaktadır (Walker 2004, 118). Şehir otelleri; şehir merkezi ya da şehir sınırları içerisinde kurulmuş ve misafirlerine lüks, birinci sınıf, orta düzey, ekonomik gibi farklı düzeylerde hizmet veren ve genel olarak iş amaçlı seyahat eden insanlara hizmet veren otel işletmeleridir. Resort oteller ise, dağ otelleri, termal oteller ve sahil kesimlerinde yer alan oteller olarak tanımlanmaktadır ve misafirleri genel olarak rekreasyon amaçlı seyahat eden insanlardan oluşmaktadır (Oral 2001, 16).

2.2.2 Fiyat Düzeyleri Açısından

Fiyat düzeylerine göre yapılan sınıflandırmada ise, otel işletmeleri ekonomi sınıfı oteller, orta sınıf oteller ve lüks oteller olmak üzere üç gruba ayrılmaktadır. Bu kapsamda, lüks otel işletmeleri, diğer otel işletmelerine göre daha çok hizmeti ve konforu bünyesinde bulunduran ve fiyat açısından diğerlerine göre daha pahalı olan işletmelerdir. Orta sınıf oteller ise, misafir gereksinimlerini asgari düzeyde karşılayabilecek yapıda olan genel olarak konaklama yanında, yeme içme

hizmetlerini de veren fiyat açısından lüks otellerden daha ucuz bir fiyatla hizmet veren işletmeleridir. Ekonomi sınıfı oteller ise, temel olarak oda satışına odaklanmış bunun dışında çok kısıtlı ek hizmetler de verebilen fiyat açısından diğer sınıflara göre oldukça ucuz olan işletmeler olarak tanımlanabilir (Oral 2001, 19).

2.2.3 Sahiplik Durumu Açısından

Sahiplik durumu açısından yapılan sınıflandırmada, otel işletmeleri özel, kamu ve karma sahipli otel işletmeleri olmak üzere üç gruba ayrılmaktadır. Özel sahipli otel işletmeleri şahıs ve şahıs gruplarına ait otel işletmelerini temsil ederken, kamu otel işletmelerinin sahipliği devlet ve kurumlarına ait olan işletmelerdir. Karma işletmeler ise, sahiplik bütününün yüzde bazında şahıs ve kamuca paylaşılan şekli olarak nitelendirilmektedir (Olalı ve Korzay 1993, 44; Şener 1997, 24). Sahiplik durumu açısından ayrıntılı yapılan sınıflandırma da ise, şahıs, şirket, kamu, dernek, vakıf ve sendika sahipliğinde olan oteller olarak gruplandırılabilmektedir (Denizer vd. 1995, 3).

2.2.4 Büyüklükleri Açısından

Otel işletmelerinin büyüklüklerine göre yapılan sınıflandırmada, otel işletmelerinin oda kapasiteleri ve çalışan personel sayısı dikkate alınmaktadır. Buna göre otel işletmeleri, küçük, orta büyüklükte ve büyük oteller olarak üç gruba ayrılmaktadır. Küçük otel işletmeleri 10–20 odaya sahip ve 1 ile 5 kişi arasında hizmet personeline sahip otel işletmeleri olarak tanımlanmaktadır. Orta büyüklükteki otel işletmeleri ise, 50 ile 100 oda kapasitesine sahip, 25 ile 50 kişi arasında hizmet verilen otel işletmeleri, büyük otel işletmeleri ise, en az 200 odalı ve oda sayısına paralel olarak 1,1 oranında hizmet veren personel istihdam eden işletmeler olarak tanımlanmaktadır (Şener 1997, 23).

2.2.5 Faaliyet Süreleri Açısından

Otel işletmelerinin yıl içerisinde faaliyette bulundukları süre açısından sınıflandırmada, sezonluk (mevsimlik) ve devamlı (tüm yıl) hizmet veren işletmeler olarak iki gruba ayrılmaktadır. Sezonluk otel işletmeleri genel olarak deniz, kum, güneş turizmine yönelik yaz aylarında hizmet veren ya da kış sporlarına yönelik olan

ve kış aylarında hizmet veren oteller olmaları nedeniyle sezon dışında talep görmemekte ya da az talep olması nedeniyle belirli bir zamana aralığında hizmet vermektedirler. Tüm yıl hizmet veren otel işletmeleri ise, genel olarak şehir merkezlerinde hizmet veren ve resort özelliği göstermeyen oteller olarak tanımlanabilmektedir (Denizer vd. 1995, 7).

2.2.6 Ulaştırma Araçları ile Bağlantıları Açısından

Ulaştırma araçları ile bağlantıları dikkate alındığında otel işletmeleri, havaalanı otelleri, istasyon otelleri, liman otelleri, karayolu kavşak noktalarındaki oteller (moteller) olmak üzere dört gruba ayrılmaktadır (Şener 1997, 26). Bu tip oteller seyahat türüne göre insanların dinlenmelerine ya da seyahat saatine kadar konaklama imkanı veren otel işletmeleri olarak tanımlanabilmektedir.

2.2.7 Hukuksal Bakımdan Belirlenen Statüleri Açısından

Hukuksal açıdan bakıldığında ise, birçok ülkede otel işletmelerinin faaliyetlerini düzenleyen, denetleyen ve belirlenen standartlarda hizmet vermesini sağlayan farklı kurumlar mevcuttur. Ülkemiz de ise, hukuksal açıdan otel işletmeleri turizm işletme belgeli oteller ve belediye belgeli oteller olmak üzere iki grupta sınıflandırılmıştır (Oral 2001, 20). Turizm işletme belgeli oteller, 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunun 37. maddesinin A fıkrasında yer alan Turizm Tesislerinin Belgelendirilmesi ve Niteliklerine İlişkin Yönetmelik ile Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca, Beş yıldızlı, dört yıldızlı, üç yıldızlı, iki yıldızlı ve tek yıldızlı oteller olarak beş sınıfa ayrılmıştır (kultur.gov.tr). Bu işletmelerin yıldızları Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca verilmekte ve denetlenmektedir. Belediye belgeli otel işletmeleri ise, Turistik işletme belgesine sahip olmayan ve yerel belediyeler tarafından belgelendirilerek denetlenen otel işletmelerini kapsamaktadır (Oral 2001, 25).

Kültür ve Turizm Bakanlığınca yapılan bu yıldız sınıflaması genel olarak Dünya’da kabul görmüş bir sınıflama olması yanında farklı ülkeler farklı sınıflandırmalar da yapmaktadır. Örneğin; Amerikan Otomobil Birliği (AAA) tarafından yıldız sınıflandırmasına benzer olarak 1’den 5’e kadar elmas sınıflandırılması yapılmaktadır (Walker 2004, 113). Britanya Krallığı’nda 0 ile 5 arası taçtan oluşan altılı bir sınıflandırma varken, bazı ülkelerde otomobil klüpleri ve bazı ticari işletmeler

tarafından otel işletmelerinin sınıflandırıldığı rehberler yayınlanmaktadır (Oral 2001, 31).

2.3 Otel İşletmelerinde Yıldızlarına Göre Sınıflandırılması ve Bulunması