Osmanlı Devleti‟nin 18 Mart Deniz Zaferi Sonrasında Hava Faaliyeti

18 Mart Deniz Zaferinin kazanılmasından sonra karĢıt güçler arasındaki hava faaliyeti devam etmiĢtir. Ġtilaf kuvvetleri yapacakları olası bir çıkarma faaliyetinin yerini belirlemek, Osmanlı kuvvetlerinin zayıf noktalarını tespit etmek amacıyla hava faaliyetleri icra ederken, Osmanlı unsurları da emniyet prensibi çerçevesinde birliklerinin güvenliğini sağlamak adına hava faaliyetlerinde bulunmuĢtur.

19 Mart 1915 tarihinde bir Ġtilaf tayyaresi iki defa Osmanlı merkez istihkâmları üzerine gelerek keĢif faaliyetinde bulunmuĢtur. Bu tayyareye uçaksavar toplarıyla, otomatik toplarla ve piyade tüfekleriyle yerden ateĢ açılmıĢtır.331 Yine aynı gün saat 01.20‟de Ġtilaf kuvvetlerinin bir tayyaresi iki defa Mecidiye Bataryası üzerinde keĢif yapmıĢtır.332

Bu faaliyet sırasında Ġtilaf tayyaresi; AkbaĢ, Kilye ve Kabatepe‟nin kuzeybatı üzerlerinde dolaĢarak, Osmanlı mevzilerini keĢfetmeye çalıĢmıĢtır. Ġtilaf tayyaresi keĢif sırasında, Arıburnu‟nun güneyindeki Osmanlı karargâhına on el bombası ve yüz makineli tüfek mermisi atmıĢtır.333

Ġtilaf tayyareleri 19 Mart‟taki faaliyetlerini harp prensiplerinden gözetleme ve yakın hava desteği ilkesi çerçevesinde gerçekleĢtirmiĢtir. Amaçları hem Osmanlı mevzilerini tespit etmek, hem de birliklerine hava desteği sağlamak olarak ĢekillenmiĢtir.

20 Mart 1915 tarihinde Çanakkale Müstahkem Mevki Kumandanı Cevat PaĢa, 18 Mart deniz zaferi sonrasında Ġngiliz ve Fransızların uğradıkları yenilgi karĢısında karadan büyük bir çıkarma harekâtına giriĢeceklerine dair BaĢkumandanlık Vekâletine savunma düzeninde alınacak tedbirler konusunda bir teklifte bulunmuĢtur.334

Bu durum Gelibolu Yarımadasına yönelik ilk andan itibaren Müttefik güçlerin bir çıkarma harekâtı

330 _{ATASE ArĢivi, Kol.: BDH, Kls.: 5283, Dos.: H-14, Fih.: 1-3; ATASE ArĢivi, Kol.: BDH, Kls.: 5283,}

Dos.: H-14, Fih.: 1-4; ATASE ArĢivi, Kol.: BDH, Kls.: 4669, Dos.: H-13, Fih.: 1-13; ATASE ArĢivi, Kol.:

BDH, Kls.: 4669, Dos.: H-13, Fih.: 1-14; ATASE ArĢivi, Kol.: BDH, Kls.: 4669, Dos.: H-13, Fih.: 1-15;

ATASE ArĢivi, Kol.: BDH, Kls.: 4669, Dos.: H-13, Fih.: 1-16.

331 _{ATASE ArĢivi, Kol.: BDH, Kls.: 4616, Dos.: 31, Fih.: 019-004.} 332 _{ATASE ArĢivi, Kol.: BDH, Kls.: 4616, Dos.: 31, Fih.: 019-008.} 333 _{ATASE ArĢivi, Kol.: BDH, Kls.: 3438, Dos.: 27, Fih.: 050.} 334

yapacaklarına yönelik öngörüde bulunulduğunu göstermektedir. Bu süreç, hava keĢif faaliyetlerinin önemini bir kat daha arttırmıĢtır. Bu nedenle, imkânlar ölçüsünde ve hava durumunun uygunluğu çerçevesinde Adalar bölgesine hemen hemen her gün uçuĢ yapılarak bölgedeki hareketliliğin takip edilmesine etki etmiĢtir.

Müteakip günlerde havaların uygunluğu oranında keĢif faaliyetleri icra edilmiĢtir. 22 Mart 1915 tarihinde Osmanlı topçuları, Osmanlı mevzileri üzerinde keĢif yapan bir Ġngiliz deniz uçağını Saros Körfezi‟ne düĢürmüĢtür.335

Bu sırada 23 Mart 1915 tarihinde Çanakkale Müstahkem Mevki Kumandanlığı tarafından Ġtilaf kuvvetlerinin kesin olarak tespit edilmesi amacıyla Limni Adası‟na kadar uçularak, bölgede keĢif yapılması istenmiĢtir. Bu keĢif sırasında, Mondros Limanı‟nda Müttefik nakliye gemilerinin olup olmadığının öğrenilmesi, Limni, Ġmroz ve Bozcaada‟nın da gözlenmesi emredilmiĢtir.336

23 Mart 1915 tarihinde Çimenlik Tabyasında bulunan 355/35‟lik toptan alınan parçalarla tamir edilen ikinci top, hazır hale getirilmiĢtir.337 _{Ayrıca, Anadolu Hamidiye}

Tabyası ile Rumeli Mecidiye Tabyasındaki hasarlar giderilmiĢ, siperler kum torbaları ile desteklenmiĢtir.338 _{Yine aynı dönemde, Namazgâh Tabyasında hasara uğrayan 240/22‟lik}

top, ateĢe hazır hale getirilmiĢtir.339

26 Mart 1915 tarihinde Tayyareci YüzbaĢı Serno ve Schneider yeni bir keĢif uçuĢu yapmıĢ ve verdikleri rapordan yeni bir donanma taarruzunun söz konusu olmayacağı anlaĢılmıĢtır.340

Bunun üzerine Alman Tayyareci YüzbaĢı Serno, Ġstanbul‟a dönmüĢtür. Aynı günün öğleninde Alman Tayyareci Seidler ve Rasıt Deniz YüzbaĢı Hüseyin Sedat Bey tarafından, Limni Adası civarındaki itilaf donaması keĢfedilmiĢtir. Bu keĢifte, Ġtilaf kuvvetlerinin donanma ile yeniden taarruza geçeceğine ve karaya asker çıkaracağına dair bir iĢaret görülmemiĢtir.341

Aynı dönemde Ġstanbul‟dan iki Albatros tayyaresi bölgedeki

335 _{Avcı, a.g.e., s.37.}

336 _{ATASE ArĢivi, Kol.: BDH, Kls.: 4616, Dos.: 31, Fih.: 25.} 337 _{ATASE ArĢivi, Kol.: BDH, Kls.: 121, Dos.: 572, Fih.: 1-97..} 338 _{ATASE ArĢivi, Kol.: BDH, Kls.: 4669, Dos.: H-13, Fih.: 1-19.} 339

ATASE ArĢivi, Kol.: BDH, Kls.: 4669, Dos.: H-13, Fih.: 1-23.

340 _{Rezzan Ünalp, “Turkish Air Operations During the Dardanelles Campaign”, Communiqués the Joint}

Turkish – Israeli Military Conference I (9–12 April 2000 Ġstanbul), Genelkurmay Basımevi, Ankara,

2000, ss.128-129.

341

hava harekâtının desteklenmesi için Çanakkale‟ye gönderilmiĢtir. Bunun üzerine uzun zamandır bölgede bulunan Tayyareci Cemal Bey ve makinist Vahram Efendi, Ertuğrul isimli Bleriot tayyaresi ile Ġstanbul‟a gönderilmiĢtir. Bu tayyarenin yıprandığı için tamir görmesi, personelin de dinlenmesi planlanmıĢtır. Ancak, tayyare hareket ettikten sonra ġarköy civarında motor arızası sebebiyle denize mecburi iniĢ yapmak zorunda kalmıĢtır. Kaza sonucunda tayyare elden çıkmıĢ, personel ise kurtarılarak Ġstanbul‟a getirilmiĢtir.342

28 Mart 1915 tarihinde Sivrihisar Torpidosu saat 21.00‟da mayın motoruyla birlikte Çanakkale Boğazının batı kıyılarını izleyerek Tenker Deresi ile domuz deresi arasındaki bölgeden baĢlayarak, boğazın ortasına doğru bir mayın hattı oluĢturulmuĢ ve yeni 19 mayın döĢenmiĢtir.343

20 Nisan 1915 tarihinde Bozcaada üzerinde keĢif yapan Osmanlı tayyaresi BirleĢik Filo gemileri üzerine bombalar atmıĢtır. Bu hava bombardımanı sırasında, Ġtilaf gemilerinden Osmanlı tayyaresine ateĢ açılmıĢtır. Ancak havacılar, tayyareye bir Ģey olmadan salimen geri dönmüĢtür.344

23 Nisan 1915 tarihinde BirleĢik Filo‟ya bağlı üç Ġngiliz tayyaresi, Eceabat Kasabasına sekizden fazla bomba atmıĢtır. Bu bombardımanda, sivil halktan 15 kiĢi yaralanmıĢ, 5 kiĢide hayatını kaybetmiĢtir. Ayrıca, 19‟uncu Tümenin 72‟nci Piyade Alayı‟ndan 11 asker yaralanmıĢ ve 5 Ģehit verilmiĢtir. Kayıpların baĢlıca nedeni olarak, askerlerin ve halkın herhangi bir bombardıman sırasında nasıl hareket edileceğini bilmemesi ve yerleĢimdeki sıkıĢıklık gösterilmiĢtir.345

342 _{Kansu vd., c.1, s.196.}

343 _{ATASE ArĢivi, Kol.: BDH, Kls.: 121, Dos.: 572, Fih.: 1-98.} 344 _{BOA, HR.SYS, 2110/1-21, 23.}

345

2.4.3. Ġtilaf Devletlerinin 25 Nisan 1915 Kara Çıkarması ve Sonrasında Hava