Ordo senatorius mensubu curatores rei publicae

Asia Eyaleti’nde ordo senatorius mensubu sekiz curatores rei publicae ismi tespit edilmiştir.

3.2.1.1 T. Oppius Afer Pollio Tertullus

Muhtemelen ordo senatorius mensubu olan T. Oppius Afer Pollio Tertullus hakkında az bilgiye sahip olunan logistes’lerden biridir. Tertullus logistes’liğini Ephesos’ta icra etmiştir. Ephesoslular’ın Danışma ve Halk meclisleri tarafından karısı Capitolina ile birlikte onurlandırılmaktadır (bkz. T1-6). Heykelin dikim işiyle Antoninus Hierokles Marcellinus ve

eirenarkhes Pompeius Metrobius Aelianus ilgilenmişlerdir. Bunun dışında İS. 2. yüzyılda

Kappodokia’da konuşlanan XV. Apollonaria Leyjonu’nunda tribunus legionis olarak hizmet verdiği bilinmektedir269.

3.2.1.2 Marcus Lucceius Torquatus Bassianus ya da Cassianus

Marcus Lucceius Torquatus Bassianus ya da Cassianus270 Ephesos’ta bulunmuş yazıtta (bkz. T1-7) legatus pro praetore Asiae yani Asia proconsul’ünün emri altında (legatus

proconsulis) çalışan vali yardımcısıdır. Vali yardımcılığının yanı sıra Ephesos kentinin de logistes’i olmuştur. İS. 167 yılında III. Augusta Lejyonu’nun legatus Augusti legionis

görevine getirilmiştir. İS. 168 yılına tarihlenen ve Numidia’da olduğu bilinen Thamugadensis’ten ele geçen bir yapı yazıtında coloniae Thamugadensis’in patron’u ve

legatus Augustorum pro praetore olarak geçmektedir271. Bu yazıtta tiyatro binası porticus’u

ile birlikte imparatorlar Marcus Aurelius Antoninus ve Lucius Aurelius Verus’a ithaf edilmektedir272. İS. 169 yılında consul designatus seçilmiştir. Torquatus büyük ihtimalle ordo

senatorius mensubudur. Zira kendisi İS. 169 yılında gelecek yıl için consul’lüğe aday

gösterilmiştir. Torquatus muhtemelen Anadolu menşeili değildir. Z. Vάrhelyi, Torquatus’un Dalmatia kökenli olduğunu söylemektedir273

.

3.2.1.3 Manius Acilius Glabrio Gnaeus Cornelius Severus

Logistes’liğini Ephesos’ta icra etmiş Manius Acilius Glabrio Gnaeus Cornelius

Severus İS. yak. 150-164 yıllarına tarihlenen onurlandırma yazıtında (bkz. T1-9) consul’lük rütbesine ulaşmıştır. Bu bağlamda ordo senatorius mensubu olduğu anlaşılmaktadır. Glabrio’nun diğer yazıtlarından da kendisinin ordo senatorius mensubu bir kişi olarak sivil

cursus honorum’u takip ettiği anlaşılmaktadır274. Söz konusu yazıtta (bkz. T1-9) Glabrio’yu öğretmeni (διδάσκαλος) Lucius Vibius Severus’un onurlandırması Glabrio’nun rhetorik ve felsefe ile ilgili bir eğitim aldığını göstermektedir. Bunun dışında Glabrio’nun sofist, rhetor ya da filozof olarak adlandırıldığı her hangi bir epigrafik ya da antik kaynak bulunmamaktadır. Ancak Aristides “Kutsal Hikâyeler 4” söylevinde Glabrio’dan bahsetmektedir. Aristides ἐκλογεύς (vergi toplayıcısı) görevine atandığında ve bu görevi

270 _PIR2 _{L 363; Tourrenc 1968, 199-208 ve 215-220; Thomasson 1996, 156-158, nﹾ37.} 271 _{CIL VIII, 17867.}

272 _{Yazıt hakkında daha ayrıntılı bilgi için bkz. Tourrenc 1968, 217-218, nr. 5.} 273

Vάrhelyi 2010, 33-34.

274 _{CIL XIV, 4237; ILS 1072; Syme 1980, 427; Migliorati 2011, 127, nr. 1: M(anio) Acilio M(ani) f(ilio)} Gal(eria) | Glabrioni | Cn(aeo) Cornelio Severo | co(n)s(uli) | pontifici, IIIvir(o) a(ere) a(rgento) a(uro) f(lando) f(eriundo) | VIvir(o) turm(ae) equit(um) Roman(orum) | trib(uno) mil(itum) leg(ionis) XV Apollinaris | salio collino, leg(ato) prov(inciae) | Cretae Cyrenar(um) leg(ato) prov(inciae) | Africae quaest(ori) Imp(eratoris) Caesar(is) | T(iti) Aeli Hadriani Antonini Aug(usti) Pii | [pr]aetori leg(ato) Asiae s(enatus) p(opulus) q(ue) Tiburs | [pat]rono municipi q(uin)q(uennali) designato.

Philadelphia’daki (Alaşehir-Manisa) mahkemede dönemin legatus pro praetore’si tarafından onaylandığında, bu duruma itiraz etmek için Roma’ya bir mektup yazdığını belirtmektedir. Bu olayla ilgili kendisine işaret olarak rüyasında kâhyası Alkimos’un, Demosthenes’in “Çelenk Üzerine” (ὑπὲρ τοῦ στεφάνου) söyleviyle gönderildiğini aktarmaktadır. Glabrio’nun bu söylevi son haline getirdiğini anlattığı bu bölümde Glabrio için τοῦ πάνυ (ünlü) ifadesini kullanmaktadır275

. Aynı metnin ilerleyen kısmında “daha önceden çok az bahsettiğim sofist yönetmiştir” ifadesine yer verilmektedir276

. Aristides’in bu cümlede bahsettiği sofistin Glabrio olduğu ve ἦρχεν fiilinin de kendisinin Asia legatus pro praetore görevine işaret ettiği düşünülmektedir277

. Bunların dışında Glabrio’nun yerel memleketi ve aile fertleri hakkında daha ayrıntılı bilgiler bulunmamaktadır.

3.2.1.4 Gaius Iulius C. f. Philippos

Aphrodisias logistes’i baba Gaius Iulius Philippos procurator olması sebebiyle atlı sınıfından gelmektedir. Ancak ailenin en genç neslinden olan, babasıyla ve dedesiyle aynı ismi taşıyan Ephesos logistes’i oğul Gaius Iulius Philippos278

ise senator’lar (συγκλητικóς) arasına seçilerek consul’lüğe yükselmiştir (bkz. T1-14a-b)279

. Oğul Philippos’un ailesi Tralleis kökenlidir.

3.2.1.5 Tiberius Claudius Candidus

Numidia kökenli olduğu bilinen Ti. Claudius Candidus280

cursus honorum’una Marcus Aurelius (İS. 161-180) Dönemi’nde daha çok askeri görevler üstlenerek başlamıştır. Önce

cohors II civium Romanorum yardımcı birliğinin praefectus’u ve daha sonra II. Augusta

Lejyonu’nun tribunus militum’u olmuştur. İkinci Germania seferinde birliklerin komutanı, Gallia Lugdunensis ve Belgica ve de her iki Germania eyaletinin %5’lik miras vergisinin

procurator’udur (vicesimae hereditatium). Commodus Dönemi’nde (İS. 180-192) tribunus’lar

ve aynı şekilde praetor’lar arasına seçilerek ordo senotorius’a yükselmiştir281

. Teanensium282

275 _{Ael. Ar. Orat. 26. 344. 8: ὡς Γλαβρίωνος τοῦ πάνυ συγκαταστήσαντος τὸ πᾶν. Ayrıca bkz. Behr 1981, 337.} 276 _{Ael. Ar. Orat. 26. 344. 31: ὁ σοφιστὴς, οὗ μικρῷ πρόσθεν ἐμνήσθην, ἦρχεν. Ayrıca bkz. Behr 1981, 338.} 277

C. A. Behr, ὁ σοφιστὴς olarak kastedilen kişinin L. Coelius Festus olduğunu düşünmektedir. Krş. PIR1 A 73; Behr 1968, 65, nr. 17; 1981, 338; Bowersock 1969, 37; Avotins 1971, 348–349; Puech 2002, 263; Janiszewski– Stebnicka–Szabat 2015, 147, nr. 423; Akgün Kaya 2016, 162-164.

278 _PIR2 _{I 458; Halfmann 1982, 632.}

279 _{Aile hakkında daha ayrıntılı bilgiler aşağıda verilmektedir. Bkz. “Gaius Iulius Philippos”.} 280 _PIR2 _{C 823.}

kentinin curator rei publicae’liğini yerine getirmiştir. Daha sonra Asia Eyaleti’nin legatus pro

praetore’si olmuştur. Muhtemelen bu görevi sonrasında hem Ephesos hem de Nikomedeia

kentlerinin curator rei publicae’liğini üstlenmiştir. Bunların dışında Candidus, Septimius Severus’un, Pescennius Niger’e karşı açtığı savaşta Severus’un yanında yer alarak Roma ordusunda son derece önemli görevler yerine getirmiştir283

. Bunlar İS. 193-196 yıllarında hem Asia hem Parth hem de Gallia seferleri sırasında Illyricum ordusunun komutanlığı görevleridir284

. Muhtemelen İS. 195/196’da consul suffectus olarak seçilmiş olmalıdır. Hispania Citerior Eyaleti’nin legatus Augustorum pro praetore’si ve aynı eyalette Roma halkının isyancı düşmanlarına karşı buradaki kara ve denizin komutanı, hem Asia’da hem Noricum’da komutandır. Son olarak consul’lüğe yükselmiştir. Candidus’u söz konusu bu yazıtta X. Gemina Lejyonu’nun hastatus (mızraklı) ve strator (atlı) askeri Silius Hospes son derece iyi yöneticisini onurlandırmaktadır (bkz. T1-15 ve T1-48). Candidus’un görkemli kariyeri üzerine bu yazıttan başka bir belge bilinmemektedir.

3.2.1.6 Decimus Iunius Quintianus

Miletos’ta birden fazla ve Ephesos’ta da logistes olan Decimus Iunius Quintianus söz konusu yazıtlarda (bkz. T1-31a-b) son derece parlak ordo consularis mensubu (τὸν λαμπρότατον ὑπατικὸν) bir kişi olarak onurlandırılmaktadır. Ephesos yazıtında (bkz. T1-31a) Quintianus διὰ + genetivus casus’unda geçmektedir. Anlaşılan Quintianus vesilesiyle kentte bir takım işler yapılmış olmalıdır. Ancak yazıtın alt tarafı eksik olduğu için nasıl bir iş yapıldığına ilişkin her hangi bir bilgimiz yoktur. Quintianus, Miletos’tan ele geçen yazıtta ise

logistes olmasının yanı sıra oikistes olarak onurlandırılmaktadır (bkz. T1-31b). Anlaşılan

Miletos kentinde bazı kamu yapılarının kurulmasına logistes olarak aracı olmuş olmalıdır. Bunların dışında Quintianus Ephesos yazıtında str. 3’te geçen διὰ Δεκίμου Ἰουνίου Κυιντιανοῦ ifadesinden dolayı muhtemelen kamu yapılarının yapımına da ön ayak olmuş çıkarımı yapılabilir.

282 _{Teanum; Campania Bölgesi’nin kuzeyinde yer alan bir kent.} 283 _{Cass. Dio. 75. 6. 4.}

284 _{Ti. Cl. Candidus’un askeri görevleri üzerine daha ayrıntılı bilgi için bkz. Birley 1999, 131; Handy 2009, 116-} 117; Mennen 2011, 198-202.

3.2.1.7 Marcus Ulpius Domitius Aristaius Arabianus

Hierapolis kentinde logistes’lik yapan Marcus Ulpius Domitius Aristaius Arabianus285 eyalette hem quaestor hem de Asia legatus pro praetore’si olarak görev yapmıştır. Söz konusu yazıtta kendisinin logistes’liği sırasında Hierapolisliler’in, tiyatronun skene’sini (sahne binasını) temelinden itibaren bütün süsleriyle birlikte inşa ettikleri ve mozaik ile kapladıkları öğrenilmektedir (bkz. T1-20). Bu skene’nin yapımı sırasında Quintus Tineius Sacerdos Asia proconsul’ü286, Ae[lius ---] ve Aurelius Arimnastus ise procuratores

Augustorum olarak görev başındadırlar.

Önceki araştırmacılar Africa Eyaleti’nde, Sicca Valeria kentinden ele geçen bir mezar yazıtı287

ve Amastris’ten bir onur yazıtı nedeniyle Aristaius Arabianus’un ve ailesinin Amastris kökenli olduğunu düşünmüşlerdir288

. Sicca Valeria’dan ele geçen ve Amastrisli bir soyluya ait mezar yazıtında baba M. Ulpius Arabianus Africa’nın proconsul’u olarak geçmektedir. Bunun öncesinde baba Arabianus’un İS. 180 yıllarında Roma’da consul ve sonrasında Syria Palaestina Eyaleti’nin valisi olduğu bilinmektedir289

.

Klaudioupolis’ten ele geçen yeni bir yazıt M. Ulpius Domitius Aristaius Arabianus Klaudioupolis kökenli ve ordo senatorius mensubu bir ailenin üyesi olduğunu kanıtlamaktadır290

. Söz konusu yazıtta baba Marcus Ulpius Arabianus amcası Ulpius Aristaeus’u onurlandırmaktadır. Ailenin Klaudioupolis kökenli olduğuna ilişkin bir diğer kanıt yine Klaudioupolis’ten ele geçen bir başka yazıt ile desteklenmektedir291

.

Baba M. Ulpius Arabianus, Klaudioupolis kökenli Domitii ailesinden biri ile evlenmiş olmalıdır. Zira bu durumu oğlu Marcus Ulpius Domitius Aristaeus Arabianus’un isminde yer alan Domitius ismi kanıtlar niteliktedir. Hierapolis’te ele geçen yazıtta (T1-20) ve

285 _PIR2 _115.

286 _{Q. Tineius Sacerdos, İS. 192 yılında consul suffectus; İS. 198 ya da 199 yılında Pontus-Bithynia’nın legatus}

Augustorum pro praetore’si; İS. 209/210 ya da 210/211’de Asia proconsul’ü, İS. 219 yılında İmparator

Elagabalus ile birlikte ikinci kez consul (consul ordinarius) olmuştur. PIR1 T 171; PIR2 T 229; Barbieri 1952, nr. 501; Thomasson 1984, 249, nr. 48; Rémy 1989, 107-109, nr. 78; Doğancı 2007, 277-279; Thomasson 2009, 98, nr. 27:048.

287 _{IGR I, 933.}

288 _PIR1 _{V 540;Halfmann 1979, 205, nr. 148; Ertekin 2002, 20-21; Fernoux 2004, 471, nr. 41 ve ayrıca bkz. 470.} 289 _{Baba M. Ulpius Arabianus’un yazıtları için bkz. OGIS II, 601 (= IGR III, 85) ve CIL VIII, 1640 (= IGR I,} 933.)

290 _{Adak 2007, 155-163.} 291 _{Adak 2007, 162.}

Eumeneia’da (Işıklı) kendisini onurlandıran yazıtta292

M. Ulpius Domitius Aristaeus Arabianus adıyla geçmektedir. Buradan babasının isimlerinin yanında annesinin soy ismi Domitius’u ve büyük amcasının cognomen’i Aristaius’u kullandığı anlaşılmaktadır293

. Asia

legatus pro praetore’si oğul Arabianus’un ismi Prymnessos294 kentinde ele geçen bir başka onur yazıtında sadece “Domitius Aristaeus Arabianus” olarak geçmektedir295

.

3.2.1.8 Troas Bölgesi Kentlerinin anonymus logistes’i

Troas bölgesi kentlerinin logistes’liğini yapmış adı bilinmeyen bir kişi eşi Lucia Pomponia Melitine tarafından onurlandırılmaktadır (bkz.T1-33). Bu kişi logistes’liğinin dışında Asia᾿nın Pergamon dioicesis᾿inin son derece parlak hypatikon hegemon’u (valisi), Hispania᾿nın Tarraconensis dioicesis᾿inin dikaiodotes’i, Lycaonia’nın dikaiodotes’i, Labicane ve Latina yollarının curator᾿u (curator viarum), strategos, demarkhos, Lycia et

Pamphylia’nın tamias’ı ve quaestor gibi görevler üstlenmiştir296. Söz konusu yazıttan öğrenildiği üzere eşi Lucia Pomponia Melitine ordo consularis (κρατίστη ὑπατικὴ) mensubudur. Böylelikle kendisi de eşi vesilesiyle ordo consularis’e (τὸν λ[αμπρότατον ὑπα]τικόν) kaydedilmiş olmalıdır. Adı belirlenemeyen bu logistes yazıttan anlaşıldığı üzere

senatorius rütbesine yükselmiştir. Hem senator olması hem de son derece önemli görevleri

yerine getirmesi nedeniyle kent logistes’i değil, curator rei publicae olarak atanmış olmalıdır297

.