Ordo equester mensubu curatores rei publicae

Asia Eyaleti’nde belgelenmiş curator rei publicae’lerden dört kişi ordo equester mensubudur.

3.2.2.1 Gaius Iulius Philippos

Aphrodisias’tan belgelenmiş logistes (bkz. T1-11a) Gaius Iulius Philippos’un kendisi, babası ve oğlu son derece önemli görevler yerine getirmişlerdir. İkinci kuşak olan C. Iulius

292

MAMA IV, 331 (= SEG 6, 200). 293 _{Adak 2007, 162-163.}

294 _{Günümüzde Afyon ilinin yak. 10 km kadar güneyinde yer alan Sülün çevresidir.} 295 _{MAMA IV, 10 (= IGR IV, 674; 698).}

296 _{Adı belirlenemeyen bu kişinin cursus honorum’u için bkz. Alföldy 1999, 105-106.}

297 _{G. P. Burton (1979, 482 ve 486, nr. 20), adı bilinmeyen bu kişinin yabancı kökenli olduğunu ve muhtemelen}

Philippos’un memleketi Tralleis’tir ve Velina tribus’una kayıtlıdır298

. Bu yazıtta (bkz. T1- 11a) C. Iulius Philippos procuratores arasından gelen bir kişidir ve Aphrodisias’ın

logistes᾿liğini yerine getirmiştir. Ayrıca bu yazıtta kratistos ve euergetes unvanlarıyla

anılmaktadır. Aphrodisias’ın logistes’i olarak belgelendiği tek yazıt budur.

Tralleis’te ele geçen bir yazıtta ise C. Iulius Philippos’un Roma atlı sınıfı mensubu (ἱππέα Ῥωμαῖον) olduğu kesin olarak anlaşılmaktadır299. Söz konusu yazıtta Aphrodisias

logistes’liği zikredilmeyen Philippos, Augustus’ların procurator’u olarak

onurlandırılmaktadır. Ayrıca Roma’da dikastes’ler arasından (τῶν ἐκλέκτων ἐν Ῥώμῃ δικαστῶν) seçilmiştir. Kendi memleketinde Zeus Larasios’un hayat boyu rahibi olarak onurlandırılmaktadır. Bununla birlikte consul rütbesine ulaşmış ve Romalılar’ın strategos’u Iulius Philippos’un babası olarak geçmektedir.

İkinci kuşak yani baba C. Iulius Philippos Tralleis’te bulunmuş bir başka yazıtta ise Ionia ve Hellespontos’un sanatçılar derneği (Dionysos tekhnitai’ı) tarafından kendilerinin

agonothetes’i, logistes’i ve euergetes’i olarak onurlandırılmaktadır (bkz. T1-11b).

Philippos’un buradaki logistes’liğini yerel bir memuriyet olarak kabul etmek daha uygun olacaktır. Zira bir curator rei publicae’nin sanatçılar derneğinin mali işleri ile ilgilenmesi alışıldık bir durum değildir. Bu muhtemelen yerel bir görev olmalıdır.

Logistes Philippos’un babası C. Iulius Philippos’un ise Asia arkhiereus’liğini yaptığı

kendi oğlunun onurlandırma yazıtından öğrenilmektedir300

. Ayrıca aynı kişi yani büyükbaba Philippos, bir başka yazıtta Olympia’da yarışma kazanarak olympiacus unvanını kazanmıştır ve asiarkhes olarak belgelenmektedir301. Ayrıca ömür boyu agonothetes olmuştur ve Tralleis

boule’sinin oğlu olarak anılmaktadır302.

Ailenin en genç kuşağından olan, babası ve dedesiyle aynı ismi taşıyan torun Gaius Iulius Philippos ise senatorius (συγκλητικóς) mevkiine ulaşmıştır ve consul’lüğe yükselmiştir303

. Bunun öncesinde Septimius Severus’un imparatorluğu zamanında praetor

298 _PIR2 _{I 459; Reynolds 1982, 184-185; I. Tralleis – Nysa, s. 62-64.}

299 _{I. Tralleis – Nysa, 51 (= OGIS II, 499): Γ(άϊον) Ἰούλιον, Γ(αΐου) Ἰουλίου Φιλίππου ἀρχιερέως | Ἀσίας υἱόν,} Οὐελίνα Φίλιππον, ἱππέα Ῥω|μαῖον, τῶν ἐκλέκτων ἐν Ῥώμῃ δικαστῶν | ἐπίτροπον τῶν Σεβαστῶν, πατέρα Ἰουλί(ου) | Φιλίππου συγκλητικοῦ, στρατηγοῦ Ῥωμαί|ων, ἱερέα διὰ βίου τοῦ Διὸς τοῦ Λαρασίου.

300 _{I. Tralleis – Nysa, 51, str. 1-2 (= OGIS II, 499): Γ(άϊον) Ἰούλιον, Γ(αΐου) Ἰουλίου Φιλίππου ἀρχιερέως |} Ἀσίας υἱόν.

301 _{OGIS II, 498.} 302 _PIR2 _{I 460.} 303 _PIR2 _{I 458.}

(στρατηγóς Ῥωμαίων) daha sonra Asia Eyaleti’nin legatus pro praetore’si olmuş; ayrıca Ephesos’un logistes’liğini yerine getirmiştir (bkz. T1-14a-b). Ünlü Sofist Flavius Damianus’un kızı Flavia Phaedrina ile evlenmiştir. Yani baba C. Iulius Philippos atlı sınıfı mensubu iken oğul daha sonra ordo senatorius mensubu olmuştur.

3.2.2.2 Iulius Iulianus

Nysa’dan ele geçen bir yazıtta procurator Augusti ve logistes (=curator rei publicae) olarak Iulius Iulianus onurlandırılmaktadır (bkz. T1-18). Nysalılar’ın son derece parlak kenti tarafından onurlandırılan Iulius Iulianus söz konusu yazıtın ilk bölümünde kratistos

procurator Augusti olarak anılmaktadır. İkinci bölümünde ise Nysalılar’ın ktistes’i ve logistes’i olduğu belirtilmektedir. Iulius Iulianus kratistos procurator olması sebebiyle atlı

sınıfına mensup olmalıdır. Ancak Iulius Iulianus’un vatanının neresi olduğu tam olarak belirlenememektedir. Muhtemelen Asia Eyaleti kentlerinden birinden olmalıdır. Iulius Iulianus olasılıkla Phrygia Appia’da bulunmuş sınır yazıtından tanıdığımız Iulius Iulianus ile aynı kişi olmalıdır304

. Iulius Iulianus Appia yazıtında Phrygia-Caria Eyaleti’nin305 valisi ἐπιτρόπου τῶν Σεβαστῶν Εἰουλ(ίου) Εἰουλιανοῦ διέποντος κὲ τὰ τῆς ἡγειμονίας μέρη 304 _{Christol – Drew-Bear 1983, 39: Εἰού(λιος) Διονύσιος | ἀπὸ χιλιαρχιῶ|ν, κατὰ τὴν κέλευ|σιν τοῦ κρατίστου |} ἐπιτρόπου τῶν Σε|βαστῶν Εἰουλ(ίου) Εἰου|λιανοῦ διέποντος | κὲ τὰ τῆς ἡγειμονίας | μέρη Φ ρυ γίας τε κὲ Καρίας | γενόμενος ἐπὶ τῶν τό|πων κὲ τὴν ἀκριβίαν ἐξσε|τάσας ὡροθέτησα | παρόντος κὲ γεομέ| τρου Αἰλιανοῦ Ἐαρινο[ῦ]·| ὅρος Ταταηνῶν κὲ Σπο|ρηνῶν.

305 _{Asia Eyaleti’nin İS. 3. yüzyıl ortasında Asia ve Phrygia-Caria olarak ikiye ayrılması hakkında bilim insanları} farklı iki görüşe sahipti. Önceleri yaygın olarak Phrygia-Caria Birleşik Eyaleti’nin İS. 249/250’li yıllarla (Christol – Drew-Bear 1983, 35; Barnes 1982, 215; Sartre 1995, 176; Christol – Drew-Bear 1999, 40; Roueché 2004, Section I.3. Krş. Dmitriev 2001, 468 dn. 2 ve dn. 61.) yak. 301 yılı (Roueché 1981, 111; Christol – Drew- Bear 1983, 38, dn. 42; Varinlioğlu – French 1991, 133; Roueché 2004, Narrative, Fasti, Governors of Caria and Phrygia. Krş. Dmitriev 2001, 468, dn. 3.) arasında varlığını sürdürdüğü düşünülmekteydi. Ancak S. Dmitriev bu görüşü çürüterek eyaletin ilk olarak İS. 249-260’lı yıllar ve ikinci kez de Diocletianus Dönemi’nde oluşturulup tekrar dağıldığını ortaya koymuştur (Dmitriev 2001). Konu, Phrygia-Caria valisi praeses-legatus Augusti pro

praetore Q. Fabius Clodius Agrippianus Celsinus’a (İS. geç 249 – İS. erken 250) ilişkin bir yazıtın Nysa’da

bulunmasıyla E. N. Akdoğu Arca tarafından tekrar ele alınmış ve bu bölünmenin Philippus Arabs ile kendisiyle aynı adı taşıyan oğlunun yönetimi sırasında İS. 245’ten sonra, olasılıkla İS. 247/248-249 yıllarında gerçekleşmiş olabileceği; Valerianus Gallienus Dönemi’nde ise eyaletin çözüldüğü; Phrygia Pınarbaşı’nda onurlandırılan

procurator agens vice praesidis Iulius Iulianus’un (Christol – Drew-Bear 1983) birleşik Phrygia-Caria

Eyaleti’nin ilk valisi olabileceği ve bu kişinin Nysa’da onurlandırılan procurator qui et logistes Iulius Iulianus’la aynı kişi olabileceği önerilmiştir. Konuya ilişkin daha ayrıntılı bilgili için bkz. Akdoğu-Arca 2016a, 60-73; Akdoğu-Arca 2016b, 157-159.

Φρυγίας τε κὲ Καρίας yani procurator Augusti vice praesidis’tir. Söz konusu şahsın her iki yazıtta da kratistos procurator olarak anılması onun aynı kişiler olabileceği ihtimalini kuvvetlendirmektedir306.

3.2.2.3 Tiberius Claudius Frontonianus

Melos kentinde bulunmuş bir yazıtta (bkz. T1-27) dindar bir rhetor şeklinde anılan Tiberius Claudius Frontonianus307 son derece önde gelen kentlerin logisteia’sını üstlenmiş bir kişi olarak onurlandırılmaktadır. Söz konusu yazıttan Frontoniaus’un bu görevinin dışında Roma ordusunda üç kez komutanlık yaptığı, Asia’nın iki kez arkhiereus’liğini üstlendiği,

agonothetes’lik yaptığı ve kutsal ateşin yanında gözcülük yapan (hestioukhos308) bir kişi

olduğu da öğrenilmektedir. Ayrıca yazıtta eusebes, oikistes ve pater olarak anılmaktadır. Frontonianus’un atlı sınıfı mensubu olduğu düşünülmektedir309. Ayrıca Ti. Cl. Frontonianus’un ve çocuklarının üstlendikleri görevlerden, kurdukları aile bağlarından toplumun zengin ve elit tabakasından geldikleri anlaşılmaktadır. Zira Frontonianus’un çocukları ordo senatorius ve consularis mensubu kişilerle evlenmişler ve böylece akrabalık kurmuşlardır310

.

Melos’tan ele geçen bu yazıt dışında Frontonianus’un kentle ilişkisini açıklayan ve atalarıyla ilgili bilgi veren başka bir veri bulunmamaktadır. Ancak Frontonianus’un çocukları ve torunu ile ilgili aile bağlarını açıklayan yazıtlar Ephesos ve Atina’dan ele geçmiştir. Ephesos’ta bulunmuş ve İS. yak. 230 yılına tarihlenen yazıtta Frontonianus’un oğlu Claudius Themistokles, Asia Eyaleti pronconsul’ü Marcus Clodius Pupienus Maximus’u311 onurlandırmaktadır312

. Bu yazıtta Cl. Themistokles313, geleceğin imparatoru olacak M. Clodius Pupienus Maximus’u (İS. 238) onurlandırmakla birlikte yazıtta onu kendisinin

306 _{Akdoğu Arca 2016a, 64-67.}

307 _PIR2 _{C 876; Rossner 1974, 122; Akgün Kaya 2016, 91-94 ve 159. Ayrıca bkz. I. Ephesos III, s. 49.}

308 _{Bu terim Hestia kültüne hizmet edenler için kullanılmaktadır. Bu görev kent kültünün kutsal ocağının} korunmasıyla ilgilidir. Bkz. SEG 28, 162; SEG 34, 1126; I. Ephesos IV, 1058; 1060; 1070A; 1072; 1078; 1201; Markelbach 1980, 77-92; Merkelbach 1996; Mendelsohn 2002, 140; Orlin 2016, 420.

309

Puech 2002, 248-249. 310 _{Settipani 2000, 380.}

311 _PIR2 _{C 1179; RE IV 88- 98; I. Ephesos III, 655 ve 656.}

312 _{OGIS II, 518; I. Ephesos III, 655; Puech 2002, 252, nr. 115; Özlem-Aytaçlar 2006, 102, nr. 36: Μᾶρκον} Κλ[ώδιον] | Πουπιηνὸν Μ[άξ]ιμο[ν,] | τὸν λαμπρό[τα]τον | τῆς Ἀσίας ἀνθύ[πα]τον | Κλαύδιος | Θεμιστοκλῆ[ς,] υἱὸς | Κλαυδίο[υ] | Φροντωνι[α]νοῦ | τὸν ἴδιον εὐεργέτην. Ayrıca bkz. Akgün Kaya 2016, 92.

euergetes’i olarak anmaktadır. Atina’dan ele geçmiş bir yazıtta ise, yine oğul Cl.

Themistokles’in asiarkhes olduğu öğrenilmektedir314

. Söz konusu aynı yazıtta Themistokles’in kızı Claudia Ammia nam-ı diğer Agrippina ve ailesine ilişkin bilgiler de yer almaktadır315

.

Ti. Cl. Frontonianus’un kızı Tiberia Claudia Frontoniane316

ise Ephesos’tan ele geçmiş iki yazıtta belgelenmektedir317

. Söz konusu yazıtta Frontoniane kratiste unvanı ile ordo

senatorius mensubu Flavius Stasikles Metrophanis’in318 annesi ve asiarkhes Cl. Frontonianus’un kızı olarak onurlandırılmaktadır. Frontoniane’nin eşi ise ordo consularis mensubu olmuş T. Flavius Clitosthenes’tir319.

Yazıtlardan anlaşıldığı üzere logistes Frontonianus’un çocukları ve torunları toplumun zengin ve üst düzey mevkilerine ulaşmış kişilerdir. Ancak Frontonianus’un kendi eşi hakkında her hangi bir bilgi bulunmamaktadır. Frontonianus büyük ihtimalle atlı sınıfı mensubu olmalıdır. Kendisinden sonra gelen nesil ise senator’luk rütbesine ulaşmıştır.

3.2.2.4 Domitius Philippos

Nysa kenti tarafından procurator Augusti ducenarius ve curator rei publicae olarak onurlandırılan (bkz. T1-29) Domitius Philippos’un bir diğer sıfatı olan kratistos kendisinin atlı sınıfı mensubu olduğuna işaret etmektedir. Domitius Philippos’un kariyerine ilişkin doğrudan bilgi aktaran başka bir veri kaynağı yoktur ve aile bağlarına da ulaşılamamaktadır. Ancak İS. yak. 241 - 242 arasında bir tarihte Mısır’a stratelates yani dux olarak gönderilen Cn. Domitius Philippos isimli kişi ile ilişki kurulabileceği öne sürülmektedir320

. 314 _{IG II}2 _{3704; Puech 2002, 270, nr. 122, str. 8: Κλ(αυδίου) Θεμιστοκλέους Ἀσιάρχου θυ(γατρός).} 315 _{IG II}2 _{3704; Puech 2002, 270, nr. 122: ψηφισαμένης τῆς ἐξ Ἀρείου | πάγου βουλῆς Κόιντον Στάτι[ον] |} Θεμιστοκλέα Χολλείδην, υἱὸ[ν] | τοῦ διὰ βίου ἱερέως τοῦ Σωτῆρο[ς] | Ἀσκληπιοῦ Κοίντου Στατ(ίου) Γλαύκου | Χολλείδου καὶ Κλαυδίας Ἀμμίας τῆ[ς] | καὶ Ἀγριππείνης ἐκ Μαραθωνίων | Κλ(αυδίου) Θεμιστοκλέους Ἀσιάρχου θυ(γατρός) | φιλοσόφων καὶ ὑπατικῶν καὶ Ἀσ[ι]|αρχῶν ἔκγονον καὶ ἀπόγονον.| Τίτος Φλαύιος Γλαῦκος Μαραθών | ποιητὴς καὶ ῥήτωρ καὶ φιλόσοφος | ἀπὸ συνηγοριῶν ταμίου, κλειδου|χήσαντα ἐπιφανῶς τοῦ θεοῦ, παρ[ὰ] | τὸν κοινὸν πρόπαππον Κόιντον | Στάτιον Σαραπίωνα, οὗ καὶ ὁ πλη|σίον οὗτος τρίπους. Daha ayrıntılı bilgi için ayrıca bkz. Akgün Kaya 2016, 92-94.

316 _PIR2 _{C 1094.} 317 _{I. Ephesos III, 635b.} 318 _PIR2 _{F 370.}

319 _PIR2 _{F 243.}