Okullarda Örgütsel Güven

Bir eğitim örgütü olan okullarda örgütsel güvenin bulunması ve örgütsel güven düzeyinin yüksek olması oldukça önemlidir. Çünkü okullar bireylerde istendik davranıĢ değiĢikliği meydana getirmeyi hedefleyen, bireyler arası iliĢkilerin yoğun biçimde yaĢandığı ortamlardır. Eğitim örgütleri, ulusun yaĢam sorunlarını çözmeye katkıda bulunan, bireyler arası iliĢkileri geliĢtirmede etkili ve daha iyi yaĢama koĢulları sağlamaya yardımcı kurumlardır (BaĢaran, 2006: 22).

Ġnsan ögesinin, okulda olduğu kadar baskın olduğu bir baĢka örgüt türüne az rastlanır. Ġnsan ögesinin baskın olduğu bir kurumda, insanları bir arada tutan ve bunlar arasındaki iliĢkinin sonucu olan güven elbette çok önemlidir (Yılmaz, 2006). Eğitim örgütlerinde, birbirlerine güven düzeyi yüksek olmayan öğretmenlerin bulunması, kurumun etkililiğine de engel olmaktadır (Özer ve diğerleri, 2006: 120). Diğer taraftan, öğretmenlerin iĢ baĢarılarının mümkün olduğunca nesnel ve tarafsız değerlendirildiği konusunda yönetime ve yöneticiye güvenmesi, onun okula adanmıĢlığını arttırabilir (Celep, 2000: 19).

Okulun geliĢimini ve verimliliğini dikkate aldığımızda güven, kritik bir noktayı oluĢturmaktadır. Güven, okullarda güzel ve etkili iĢler yapılmasına zemin hazırlarken, güvenin yokluğu bu tür geliĢmeyi engelleyici bir faktör olur. Güvenin olmadığı okullarda, öğretmenlerle öğrenciler arasında uzaklaĢma ve sağlıksız bir iletiĢim ortamı oluĢur. Güven düzeyinin düĢük olduğu okullarda; liderler, grup ve okul yararına çalıĢmak yerine küçük hesapları tatmin etmek için çalıĢmaya baĢlarlar. Güvensizlik okul kültürünü ele geçirdiği zaman, okulun verimli iĢler yapması

mümkün değildir. Okullarda olumlu değiĢikliği sağlamak için güvene dayalı iliĢkilerin oluĢturduğu bir ortam oluĢturmak zorundayız. Okullarda karĢılaĢılan birçok problemin çözümü için, güven dolu bir çalıĢma ortamı oluĢturmak ön koĢuldur (Moran, 2000; Akt: Yılmaz, 2006).

Güçlü bir örgütsel güven düzeyinin okula sağlayacağı faydaları Ģu Ģekilde sıralamak mümkündür:

a) Okulda sağlanacak geniĢ tabanlı bir geliĢim ve değiĢimin temelini oluĢturur,

b) Okulda yapılan düzenlemeler ve değiĢmeler için öğretmenlere umut verir, c) Öğretmenlerin birbirlerini daha iyi anlamasını sağlar,

d) Okulda yapılan iĢ ve iĢlemlerin sağlıklı bir Ģekilde yürüyüp yürümediğini gösterir,

e) MeslektaĢlarına ve okula karĢı güven, öğretmenleri yenilik ve değiĢime karĢı açık hale getirir,

f) Güvenilir bir okul ortamı, öğretmenlerin daha iyi bir öğrenme ortamını nasıl sağlayabilecekleri konusunu düĢünmelerini sağlar.

2.4.5.1. Okullarda Örgütsel Güvenin OluĢumu

Güvenin eğitim örgütlerinde oluĢmasını sağlamak; kısa dönemde, öğretmenler, öğrenciler ve velilerle olan iliĢkinin kalitesini, uzun dönemde ise tüm toplum yaĢamını etkileyecek geliĢmelere sebep olabilir (Artuksi, 2009). Okul ortamında güven olmaksızın eylemler arasında birlikteliği ve baĢarıyı sağlamak çok zordur. Okulda güven ortamı olmadığı zaman, eğitim çalıĢanları çabalarını, kendilerini korumaya harcayacaklardır (Töremen, 2002).

Okulda oluĢturulan güven ortamı, yönetsel ve eğitsel etkinliklerde istenilen hedeflere ulaĢılmasında okul yöneticisine yardımcı olabilir. Bu nedenle okul yöneticisi, öğretmenlerin güven, sadakat ve bağlılıklarını artırma yollarını bulmalı ve onları güdülemelidir (Buluç, 2008: 557). Okulda okul yöneticisi, personelin katılımını, desteğini, iĢbirliğini, motivasyonunun sağlayacak bilgi ve beceriye sahip olmalı ve bunları iĢe koĢmalıdır (Balcıoğlu, 1994). Okulda güven ortamının

oluĢturulmasında okul yöneticisinin dıĢında tüm paydaĢların da bu sürece destek vermesi beklenir. Bryk ve Schneider (2002), okulda sürdürülebilir bir güven ortamı oluĢturmak için yapılacak eylemleri Ģu Ģekilde sıralar (Yılmaz, 2006: 65):

a) Okul çalıĢanlarının mesleki yeterliliğe sahip olması, b) Okul içindeki tüm iliĢkilerin dürüst ve açık olması, c) Yönetici ile çalıĢanlar arasında açık iletiĢimin bulunması.

Çokluk Bökeoğlu ve Yılmaz (2008: 225), okul mevcutlarının azaltılmasının okulları hem daha sağlıklı hem de daha güvenli ortamlar haline getireceğini belirterek, okullardaki güven ortamının sağlanmasında yönetim ve öğretim kadrosunun dıĢında fiziksel yapının da etkili olabileceğini belirtmiĢlerdir. Buna benzer bir araĢtırmada ise okullardaki öğretmen sayısının artması, meslektaĢlara duyulan güvenin azaldığına iĢaret etmektedir (Özer ve diğerleri, 2006: 120).

2.4.5.2. Öğretmenler ve Örgütsel Güven

Öğretmenler, her toplumda eğitim kurumunun temel örgütleri olan okulların eğitimsel iĢgörülerini gerçekleĢtirmelerinde stratejik bir rol oynamaktadır. Öğretmenlerin bu kritik konumları, okulda örgütsel güvenin oluĢturulmasından sürdürülmesine ve sonuçlandırılmasına kadar bütün aĢamalarında dikkatle göz önünde bulundurulmalıdır. Çünkü öğretmenler, eğitimdeki değerler sisteminin yalnızca oluĢturucusu değil, aynı zamanda tipik bir taĢıyıcısı ve temsilcisidir (Artuksi, 2009).

Aslan (2008)‟a göre her ne kadar Türk eğitim sisteminde “Müdür ne ise, okul odur.” gibi bir yaygın paradigma söz konusu ise de, 21. yüzyıl eğitim anlayıĢında bu paradigma artık öğretmenlere yöneliktir. Bunu, sunulan eğitim hizmetinin alıcısı durumundaki geniĢ toplum kesimlerinin eğitim tercihlerinin okuldaki yöneticilere değil, öğretmenlere yönelik olmasından da gözlemlemek mümkündür (Akt: Artuksi, 2009).

Okulda çalıĢanların ve özellikle de öğretmenlerin katkısını ve desteğini almadan uygulanmaya çalıĢılan hiçbir eğitim stratejisi ve müfredatın, örgütsel güven

ortamının oluĢmadığı okullarda baĢarıya ulaĢması beklenemez. Okulda yapılacak uygulamaların kolay gerçekleĢmesinde öğretmenlerin bu uygulamaları benimsemesi ve uygun görmesi gerekmektedir (Erdoğan, 2002: 87). Bu nedenle, hem öğretmenlerle yöneticiler arasındaki hem de öğretmenlerin kendi aralarındaki güven iliĢkileri önem taĢımaktadır (Hoy ve diğerleri, 1991; Akt: Yılmaz, 2006: 68).

Öğretmen, öğrenci için sadece bilgiyi aktaran kiĢi olmamakta; aynı zamanda çeĢitli görüĢ, tutum ve davranıĢlarıyla öğrencileri isteyerek ya da istemeyerek etkilemektedir (ġiĢman, 2000: 51). Bu sebeple, okul ortamında oluĢturulacak güven ortamı yönetici-öğretmen, öğretmen-öğretmen iliĢkisini etkilediği kadar öğretmen- öğrenci arasındaki iliĢkiyi de etkileyebilmektedir.

Güvenin sağlandığı bir eğitim-öğretim ortamında öğrencilerin olumlu davranıĢlar sergilemeleri beklenebilir. Özer ve diğerleri (2006: 120) okul yöneticileri, öğretmenler, öğrenciler ve veliler arasında geliĢecek güven iliĢkinin eğitimin niteliği açısından oldukça önemli olduğunu vurgulamıĢtır.