NELERDİR?” PROBLEMİNE İLİŞKİN BULGULAR

Tablo 19: Türk ve İranlı Farklı Branş Öğretmenlerinin “Sizce Vatandaşlık Bilinci Kazanmada Etkili Olan Unsurlar Nelerdir?” Sorusuna Verdikleri Yanıtlar ve Frekans

Dağılımları Kodlar Katılımcılar f TÜ R K LE R Aile Çevre Özgür ortamlar İnanç Sosyal-kültürel ortamlar

Aile-eğitim sistemi söylem birliği Rol modeller T1, T3, T7, T8, T10 T3, T5, T10 T1, T6 T4 T8 T9 T10 5 3 2 1 1 1 1 14 İR A N LILA R Eğitim Aile Medya Çevre Motivasyon Devlet Vicdan Öz kontrol, öz denetim

Evrensel ülkelerin bakış açıları Değerli bir tanım

Etkili bir ferdin yansımalarının başkalarına gösterilmesi Medeni kuruluşlar İ1, İ3, İ5, İ6, İ7, İ9 İ1, İ2, İ8, İ10 İ1, İ7, İ9 İ1, İ5 İ6, İ10 İ7, İ9 İ4 İ4 İ5 İ6 İ6 İ8 6 4 3 2 2 2 1 1 1 1 1 1 25

115

Tablo 19 Türk ve İranlı branş öğretmenlerinin vatandaşlık bilinci kazanmak için etkili olabilecek olarak yorumladıkları unsurları içermektedir. Türk öğretmenlerden bu tema için 7 farklı kod elde edilirken bu sayı İranlı öğretmenlerde 12’dir. İranlı öğretmeneler çoğunlukla birden çok unsur dile getirmişlerdir. Türk öğretmenler tarafından 5 kere ile en fazla tekrar edilen kod “Aile” kodudur. Ardından 3 tekrar ile “Çevre” ve 2 tekrar ile “Özgür ortamlar” kodları gelmektedir. Geriye kalan “İnanç”, “Sosyal-kültürel ortamlar”, “Aile-eğitim sistemi söylem birliği” ve “Rol modeller” kodları ise birer öğretmen tarafından dile getirilmiştir.

Tarih öğretmeni ola T3 aile ve çevreyi etkili birer unsur olarak kabul ettiğini şu sözleriyle ifade etmektedir: “Aile en önemlisi bir kere, ardından da sosyal çevre gelir. Bu sosyal çevrenin içine arkadaş, akraba mahalle hepsi girer”. Türk dili ve edebiyatı öğretmeni olan T4 vatandaşlık bilinci için en önemli olan unsurun inanç ve buna bağlı olarak dini değerlerle bezenmiş eğitim sistemi olduğunu ifade ettiği şu sözleri dikkate değerdir: “Aslında her şey insanların kalbinde, gönlündedir. Onu oraya koyan da yaratandır. İnsana değer verdikçe hiç problem kalmayacak aslında. İnsan kendini de ancak kendini tanıdıkça değerli hissedebilir. Burada ne yapabiliriz, ne öğretebiliriz, nasıl bu bilinci verebiliriz. Bence tam anlamıyla bir dini eğitim olmasa da bir hikmet eğitimi kesinlikle olmalı”. Din kültürü ve ahlâk bilgisi öğretmeni olan T9 verilen vatandaşlık eğitimi ile ailenin aynı söylemlere sahip olmasının vatandaşlık bilinci oluşturmada etkili bir unsur olduğunu şu sözleri ile dile getirmektedir: “Eğer öğrenci evine gidince o gün okulda yaşadıkları birbirini tutmuyorsa ne olacak. Eğer kendisine verilen bir eğitimle diğerinin bağdaştığını görüyorsa hatta dışarıdan sosyal hayatında, işte televizyonda haberlerde falan gördükleri ile bağdaşıyorsa bu şekilde sağlıklı bir bilinç hatta kişilik oluşturabilir”. İngilizce öğretmeni olan T6 ise bu konuya başka bir açıdan yaklaşarak çocukta oluşturulacak özgürlük hissinin verimli sonuçlar doğuracağını şu sözleri ile belirtmektedir: “Ailelerin biraz bu koruma içgüdüsünden çıkması gerekiyor yani iyi çocuk yetiştirmek istiyorsak koruma içgüdüsünden çıkması gerekiyor ki çocuk vatandaşı olduğu ülkede gittiği yerlerde kendi gözlemleyebilsin bir şeyleri. Mesela örnek veriyorum çocuğu burada bir yere gönderirken bile 50 kere telefonla arıyor. Ben kendi ablamdan, abimden de biliyorum bunu. Arıyorlar neredesin, ne yapıyorsun. Biraz çocuklarımızı rahat yetiştirmemiz lazım ki kendi özgür düşünce

116

sistemini kendi kararları ile oluştursun. Gözlemleri sonucunda karar versin bir şeylere”.

İranlı branş öğretmenlerinin vatandaşlık bilinci oluşturmada etkili olacak unsurlara dair görüşlerinden 12 farklı kod elde edilmiştir. Bu kodlar içerisinde 6 kere ile en fazla tekrar edilen kod “Eğitim” kodudur. Ardından 4 kere ile “Aile” kodu ve 3 kere ile “Medya” kodları gelmektedir. Daha sonra 2’şer tekrar ile “Çevre”, “Motivasyon” ve “Devlet” kodları gelmektedir. Geriye kalan “Vicdan”, “Öz kontrol, öz denetim”, “Evrensel ülkelerin bakış açıları”, “Değerli bir tanım”, “Etkili bir ferdin yansımalarının başkalarına gösterilmesi” ve “Medeni kuruluşlar” kodları ise birer öğretmen tarafından ifade edilmiştir. Bu temaya ilişkin olarak İranlı öğretmenler birden fazla yanıt vermişlerdir.

Fars dili ve edebiyatı öğretmenli olan İ1 vatandaşlık bilinci kazandırmada etkili olacak unsurları şöyle sıralamaktadır: “Aile var, arkadaşlar var, öğretmen var, toplum var ve medya var. Bunların hepsi yön verici unsurlardır. İnsanın zihin dünyasına yön verirler”. Biyoloji öğretmeni olan İ3 düşüncesini şu cümlesiyle dile getirmektedir: “Eğitim, eğitim yine eğitim. Aile bir yerlerde yetememiş ki bizler devreye girmişiz. Bu yüzden bizler çok önemliyiz”. Felsefe öğretmeni olan İ6’nın bu temaya ilişkin olarak peş peşe sıraladığı unsurlar dikkate değerdir: “İlk olarak vatandaşlık ödevlerini anlama ve kavrama konusunda motivasyon, örnek teşkil etmesi için “iyi vatandaş” kavramı hakkında derli toplu bir tanım, sorumlu kurum ve uzman kişilerin verdiği etkili vatandaşlık eğitimi ve etkili ve iyi bir vatandaşın ferdi ve sosyal hayatta davranışlarının ne kadar etkileyici olduğunu başkalarına göstermek vatandaşlık bilinci kazandırır”. Sınıf öğretmeni olan İ4 vatandaşlık bilinci kazanmada etkili olabilecek unsurlar için daha bireye özel yaşantıları ön plana alarak şöyle söylemektedir: “Yani ben şahsen bu soruya vicdan derim. Yani çocukları dışardan ne kadar kontrol edebiliriz ki. Ama onlara kendileri kontrol etmeyi, öz denetim yapmayı öğretirsekvicdanlarını dinlemeyi de öğretiriz”.

Türk ve İranlı branş öğretmenlerinin vatandaşlık bilinci edinmede etkili olarak tanımladıkları unsurlara dair bu temada yalnızca iki kod iki ülke öğretmenleri tarafından da belirtilmiştir. Aile ve çevre söylemlerinde bir ortaklık söz konusudur. Bunun dışında iki ülke öğretmenlerinin belirtikleri unsurla büyük farklılıklar

117

göstermektedir. İranlı öğretmenler tarafından eğitim unsuru en fala dile getirilen yanıt iken, Türk öğretmenlerin yanıtlarında eğitimin bulunmaması dikkate değer bir noktadır. Bu durum İranlı öğretmenlerin kendi eğitim sistemlerine güvenip, Türk öğretmenlerin ise güven duymaması ile açıklanabilir. Diğer yandan İranlı öğretmenlerin yanıtlarında ortaya çıkan vicdan, özdenetim, değerli bir tanım, motivasyon, evrensel ülkelerin bakış açıları gibi unsurlar yine ilgi çekici yanıtlardır. Türk öğretmenler tarafında ise inanç, rol modeller, aile- eğitim sistemi söylem birliği gibi ifadeler farklı açılardan bakılarak yapılmış yorumlar olup dikkate değer yorumlardır. Genel olarak bu tema için İranlı branş öğretmenlerinin Türk branş öğretmenlerinden çok daha fazla unsuru işin içine katarak vatandaşlık bilinci oluşturabileceği düşüncesine sahip oldukları söylenebilir.

4.12. “TÜRK VE İRANLI BRANŞ ÖĞRETMENLERİNİN VATANDAŞLIK