HAKKINDA GÖRÜŞLERİ NELERDİR?” PROBLEMİNE İLİŞKİN BULGULAR

Tablo 20: Türk ve İranlı Farklı Branş Öğretmenlerinin “Sizce Vatandaşlık Eğitimi Vatandaşlık Bilinci Oluşturmada Etkili Midir? Sorusuna Verdikleri Yanıtlar ve

Frekans Dağılımları Kodlar Katılımcılar f TÜ R KL ER Etkisi var Etkisi yok Kısmen var T1, T2, T7 T3, T4, T8 T5, T6, T9, T10 3 3 4 10 İRAN LI LA R Etkisi var Etkisi yok İ1, İ3, İ6, İ7, İ8, İ9, İ10 İ2, İ4, İ5 7 3 10

118

Tablo 20 Türk ve İranlı branş öğretmenlerinin vatandaşlık eğitiminin vatandaşlık bilinci oluşturmadaki etkisi hakkındaki görüşlerini içermektedir. Bu temaya ilişkin olarak Türk ve İranlı branş öğretmenlerinin görüşleri “etkisi var”, “etkisi yok” ve “kısmen var” şeklinde kategorize edilmiştir. Türk branş öğretmenlerinden3 katılımcı vatandaşlık eğitimini vatandaşlık bilinci oluşturmada etkili bulurken, bunun tam tersi olarak 3 katılımcı vatandaşlık eğitiminin vatandaşlık bilinci için etkisiz olarak görmemektedir. Vatandaşlık eğitimini vatandaşlık bilinci için kısmen etkili olarak yorumlayan katılımcı sayısı ise 4’tür.

Rehberlik ve psikolojik danışmanlık branşından olan T7 vatandaşlık eğitiminin öğrencilere vatandaşlık bilinci kazandırabileceğini şöyle ifade etmektedir: “…bir eğitim gibi değil davranış dönüştürürsek tabi ki. Yani çocuk onu üstüne bir elbise gibi giymeli. Önce bizlerin giymesi gerek tabi. İşte ondan sonra bir de devlet desteklemeli ki netice elde edelim”. Yine aynı branştan olan T2 ise düşüncelerini şöyle belirtmektedir: “Kazandırır, bu çocuklara kazandırır. Etkili bir öğretmen, etkili bir yöntemle, etkili bir müfredatla tabi ki kazandırır”.

Verilen vatandaşlık eğitiminin öğrencilerde vatandaşlık bilinci oluşturabileceğini düşünmeyen sosyal bilgiler öğretmeni T8 düşüncelerini şöyle paylaşmaktadır: “Vatandaşlık eğitimimiz işlevsiz bence. Neden işlevsiz? Çünkü zaten işe yaramış olsaydı daha farklı bireyler yetişmiş olurdu. Etrafımıza bakıyorum görüyorum bu eksikliği. Demek ki sistemde sıkıntı var. Neticede bireysel sistemin ürünleridir”. Tarih öğretmeni olan T3 ise sahip olduğu olumsuz bakış açısını söyle dile getirmektedir: “Bu bizim genelimizde vardır yani sadece vatandaşlık eğitimi için geçerli değil. Kâğıt üzerinde her şey iyidir, güzeldir tamamdır ama pratikte hiçbir şey yoktur”.

Vatandaşlık eğitiminin etkisini vatandaşlık bilinci inşa etmek için kısmi olarak nitelendiren din kültürü ve ahlâk bilgisi öğretmeni T9 düşüncelerini şöyle dile getirmektedir: “Etkisi %50 diyebilirim. Çünkü burada verdiğimiz ya değişir, ya pekişir. Bir yerden sonrası bizden çıkıyor. İşin içine aile, sosyal çevre giriyor”. Yine aynı şekilde vatandaşlık bilinci için vatandaşlık eğitimini kısmen etkili olarak yorumlayan İngilizce öğretmeni T6 yetişkin birey profilinden yola çıkarak şöyle bir yorum yapmaktadır: “%15 diyebilirim. Çünkü iyi vatandaş göremiyorum ki çevremde ya da bilinç vatandaş. Bu demek ki yaklaşık 10-15 sene önceki bu eğitim başarılı olamamış”.

119

İranlı branş öğretmenlerinden 7 katılımcı vatandaşlık eğitimini vatandaşlık bilinci oluşturmak için etkili bulurken, bunun tam tersi olarak 3 katılımcı vatandaşlık eğitiminin vatandaşlık bilinci için herhangi bir etkisi olmadığı yönünde yorumlarda bulunmuşlardır. Kur’an ve İslam kaynakları öğretmeni olan İ9 vatandaşlık eğitiminin vatandaşlık bilinci için etkili olduğunu şöyle ifade etmektedir: “Doğal bir etki vardır aralarında. Hatta sosyal deneylerden elde edilen verilerden yola çıkarak hak ve ödevlerin öğretilmesi bu etkiyi arttırır. Bence yaş grupları da genişletilip her yaş için bu eğitim. Çünkü bilinç küçükken de kazanılır”. Sosyoloji öğretmeni olan İ8 ülkelerinin sahip olduğu kültürü de işin içine katarak vatandaşlık eğitimi ve vatandaşlık bilinci arasında şöyle bir ilişki kurmaktadır: “Eğitim oldukça etkilidir. Çünkü bizim vatandaşlık bilgi ve bilincimiz kültürümüzden, geleneğimizden ortaya çıkardığımız eğitim yoluyla gerçekleştirilmektedir”. Son olarak felsefe öğretmeni İ6 sahip olduğu olumlu düşüncesini genel bir yorum ile şöyle belirtmektedir: “Bana göre vatandaşlık bilgi ve bilinci oluşturmada eğitim etkilidir. Elbette ki vatandaşlık eğitim programları gereklidir. Bu programlar uygulandıktan sonra bireyler üzerinde bıraktığı etki için bilimsel araştırma derslerinden faydalanılabilir. Bana göre vatandaşlık eğitimi ile vatandaşlık bilinci oluşturma arasında daimi bir ilişki vardır. Yani vatandaşlık bilgi ve bilinci düzeyinde ne kadar çok ve ne kadar iyi eğitim verilirse, o bilinç o kadar artacaktır”.

Vatandaşlık bilinci meydana getirmek için vatandaşlık eğitimini etkisiz olarak belirten Sosyal bilgiler öğretmeni İ5 şöyle söylemektedir: “Etkisi bence çok fazla yok, çünkü çevre, arkadaş, aile bizlerden daha önemli”. Sınıf öğretmeni olan İ2 ise tıpkı vatandaşı İ5 gibi çevre ve toplum faktörünü ön plana alarak düşüncelerini şöyle belirtmektedir: “Yok, yeterli değildir eğitim. Aile en önemlisidir bu konuda”.

İçeriği vatandaşlık eğitimi ve vatandaşlık bilinci arasındaki ilişki olan bu temaya dair Türk ve İranlı branş öğretmenlerinin görüşleri arasında hem nicel olarak hem de kaynak olarak farklar bulunmaktadır. Vatandaşlık eğitimini vatandaşlık bilinci oluşturmak için etkili olarak yorumlayan Türk öğretmen sayısı 3 iken, bu sayı İranlı öğretmenlerde 7’dir. Bu durum bir önceki tema olan vatandaşlık bilinci kazanmada etkili olan unsurların incelendiği temanın verileri ile de açıklanabilir. Bir önceki temada Türk öğretmenler “eğitim” unsurunu hiç belirtmezken, İranlı öğretmenlerde “eğitim” unsuru en fazla tekrar sahip kod idi. İranlı öğretmenler tarafından en faz tekrara sahip olan eğitim kodunun Türk öğretmenler tarafından hiç yanıt olarak

120

belirtilmemesinin nedeni eğitim sistemlerine olan güven ile açıklanabilir. Böylece eğitim sistemlerine güvenen İranlı öğretmenler, vatandaşlık eğitimlerinin öğrencilerinde vatandaşlık bilinci oluşturabileceğine inanırken, Türk öğretmenler bu düşüncede değillerdir. Diğer yandan şunu da söylemek gerekir ki vatandaşlık eğitiminin bilinç oluşturması konusunda olumsuz yanıt veren İranlı öğretmenlerin tamamı, bunu sıfır bir etkisizlikten farklı olarak başka faktörlerle etkili olabilecek bir durum olarak yorumladıkları söylenebilir.

121

4.13. “TÜRK VE İRANLI BRANŞ ÖĞRETMENLERİNİN GÖRÜŞLERİNE