Türk ve İranlı Farklı Branş Öğretmenlerinin Etkin Vatandaş Kavramına İlişkin Görüşleri

Tablo 5: Türk ve İranlı Farklı Branş Öğretmenlerinin “Etkin Vatandaş Kavramını Nasıl Tanımlarsınız?” Sorusuna Verdikleri Yanıtlar ve Frekans Dağılımları

Kodlar Katılımcılar f

T

Ü

RK

L

E

R

Vatandaşlık sorumluluklarını bilen Vatan, millet odaklı düşünen Haklarının içinde hareket eden Devleti eleştiri kabiliyetine sahip

T1, T2, T5, T8, T9 T6, T7, T8 T1, T2, T4 T5, T7 T4, T10 T3 T5 T9 5 3 3 2 2 1 1 1 18

İRA

N

L

IL

A

R

Ülke gündemini takip eden Sorumluluk sahibi

Hayata dönük

Devlet politikaları ile ilgilenen Başkalarına faydası olan Ülkesine faydası olan

Eleştirel düşünce yapısına sahip Yaşam kalitesi yüksek

Hakkını arayan İ1, İ3, İ9 İ2, İ3, İ9 İ2, İ3, İ6 İ1, İ3 İ2, İ5 İ2, İ3 İ4 İ6 İ10 3 3 3 2 2 2 1 1 1 18

Tablo 5’de Türk ve İranlı branş öğretmenlerinin etkin vatandaş kavramı ile ilgili görüşleri yer almaktadır. Türk öğretmenlerden etkin vatandaş kavramına dair 8 farklı elde edilirken, İranlı öğretmenlerden 9 farklı kod elde edilmiştir. Etkin vatandaş kavramı için Türk ve İranlı branş öğretmenlerinden bazıları birkaç farklı tanımlamada bulunmuştur. Türk öğretmenlerden elde edilen en fazla tekrara sahip kod olan “Hakkını arayan” tanımı 5 öğretmen tarafında belirtilmiştir. ”Farkındalığı yüksek” ve “Mücadeleci” gibi tanımlar ise 3’er tekrara sahiptir. “Çevresini bilgilendiren” ve “Vatandaşlık sorumluluklarını bilen” kodları 2’şer öğretmen tarafından, “Vatan, millet odaklı düşünen”, “Haklarının içinde hareket eden” ve

76

“Devleti eleştiri kabiliyetine sahip” söylemleri ise birer öğretmen tarafından dile getirilmiştir.

Etkin vatandaşın belirli bir eleştiri kabiliyetine sahip olması görüşünü ifade eden din kültürü ve ahlâk bilgisi öğretmeni T9 şöyle söylemektedir: “…illa devletin mükemmel olmasını beklemiyoruz. Devlet mükemmel olmak zorunda değil, bu yüzden eleştirilebilir yanı var. Vatandaşların da bu eleştirileri doğru üslupla yapabilme kabiliyeti olmalı. Diğer yandan hakkın yendiğinde susup, kabullenip o kurallara uymaya devam etmek bence pasiflik oluyor. Aktif yani hakkını soruşabilen oluyor bu durumda”. Sosyal bilgiler öğretmeni olan T8 ise etkin vatandaşın farkındalık sahibi olması gerektiğini şöyle ifade etmektedir: “Etkin vatandaş tipi hak ve özgürlüklerine müdahale edildiğinde sesini çıkarabilen, bununla birlikte demokratik yollar izleyebilen hukuk kurallarında sorun arayabilen vatandaş demektir bence”. Etkin vatandaşın, haklarının içinde başkalarını da düşünerek hareket eden kişi olarak tanımlamasını yapan Türkçe öğretmeni T5 şöyle söylemektedir: “Etkin vatandaş kendi anayasal hatları içerisinde hareket eden ve haklarının savunucu olan ve bu temel hak hukuklarını çevresindeki insanlara anlatan insandır. Mesela Sabahattin Ali’nin Yol adlı hikâye kitabında Asfalt Yol diye bir hikâye vardır. Oraya atanan bir öğretmen giderken, tabi köy yolu çok engebeli ve çok kötü olduğu için köy yolundan şikâyetçi olur. Daha sonrasında ise ilin Maarif müdürü şu anki adıyla Milli Eğitim Müdürü gittikçe bu adamı sevmemeye başlar. Sevmeme sebebi de şudur; köylüye şehre indiğinde yetkililerin dilekçelerine cevap vermek zorunda olduğunu söyler. Oradaki insanlara bunu nereden duyuyorsunuz dendiğinde, bunun bizim anayasadaki hakkımız olduğunu okuldaki öğretmenimiz söyledi derler. İşte bu şekilde çevresindekilere yardımcı olmaya çalışan kişiyi de etkin vatandaş olarak görüyorum”.

İranlı branş öğretmenlerinden etkin vatandaş kavramına dair 9 kod elde edilmiştir. “Ülke gündemini takip eden”, “Sorumluluk sahibi” ve “Hayata dönük” söylemleri 3’er defa ile en fazla tekrara sahiptir. “Devlet politikaları ile ilgilenen”, “Başkalarına faydası olan” ve “Ülkesine faydası olan” kodları ise 2’şer öğretmen tarafından, “Eleştirel düşünce yapısına sahip”, “Yaşam kalitesi yüksek” ve “Hakkını arayan” kodları ise birer öğretmen tarafından ifade edilmiştir. İ7 ve İ8 etkin vatandaş ile ilgili herhangi bir görüş belirtmemiştir.

77

Felsefe branşından olan İ9: “Etkin vatandaş sosyal ve siyasi gelişmelerden haberdar olarak bu alanlarda aktif rol üstlenen kimsedir” sözleri ile etkin vatandaşın tanımı için hem ülke gündemi takip etmek hem de durumlara ilişkin sorumluluktan kaçınmamayı uygun görmüştür. Etkin vatandaşın ülke gündemini takip etmenin yanı sıra devlet politikalarına karşı ilgili olmasını da gerekli gören Fars dili ve edebiyatı öğretmeni olan İ1 bu durumu şu cümlelerle ifade etmektedir: “Mesela örnek olarak söylüyorum bu sıralar ülkenizde dolar yükselmiş. Devlet diyor ki Türk parası kullanın. Benim de dolarım var. Ama yine de kira kontratımı dolar ile yapmıyorum. Devlete, bankaya yatırıyorum. Veriyorum çalışsın dolarlar. Bence bu etkindir. Ama tam tersini düşünürsek kendi karına göre, kısa zamanda kendisini düşünüyor. Ülkesini düşünmüyor. Bu etkin vatandaş değildir”. Etkin vatandaşın sorgulayıcı bir zihne sahip olmasını gerektiğini sınıf öğretmeni olan İ4 şu sözlerle ifade etmektedir: “Yani her şeye evet, evet olmayacak. Bu yeni bir şeydir diye mesela hemen kabul etmemek lazımdır. Üzerinde düşünmek gerek. Önce öğrencilerimiz yani geleceğimiz için sonra kendimiz için düşünmeliyiz hep”.

Türk ve İranlı branş öğretmenlerinin etkin vatandaş ile ilgili görüşleri genel olarak birbirlerinden çok uzak görüşler değildir. Başkalarına, çevresine, ülkesine ve devletine faydalı olmak iki ülke öğretmenleri tarafından da belirtilmiştir. Bunun yanında hakkını arama durumu Türk öğretmenlerde en fazla tekrara sahip söylem iken İranlı öğretmenlerde en az tekrar edilen söylemdir. Türk öğretmenlerin etkin vatandaş ile ilgili görüşlerinde daha fazla siyasi ve demokratik haklar vurgusu öne çıkarken, İranlı öğretmenlerde etkin vatandaş hayata daha fazla dahil olmak, sosyal hayata dair daha fazla etkileşim içinde olmak öne çıkmaktadır.

78

4.1.5.Türk ve İranlı Farklı Branş Öğretmenlerinin Pasif Vatandaş Kavramına