Doğan Özlük (2016) İran ve Türkiye Eğitim Sistemlerini Yapı ve Amaçlar Açısından Karşılaştırmalı Analizi başlıklı yüksek lisans tezinde Türkiye ve İran eğitim sistemlerinin amaçlar ve yapı boyutunun benzerliklerinin ve farklılıklarının ortaya konması amaçlanmıştır. İki ülkenin eğitim programlarının karşılaştırılması yapılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre; iki ülke de benzer modernleşme süreçlerinden geçmiş, bu süreçler eğitim politikalarına, amaçlara ve programlara yansımıştır. Türk eğitim sisteminde amaçların kavramsal ve genel ifadelerle
58
betimlenirken, İran eğitim sisteminde daha detaylı ifadeler olduğu görülmektedir. Türk eğitim sistemi genel amaç ve ilkeleri Atatürkçülük ve laik sistem iken, İran eğitim sisteminin genel amaç ve ilkeleri Kur’an, sünnet, imamlar ve velayet-i fakih öğretileri etrafında oluşturulmuştur. İki ülkede öğretmen yetiştirme sistemlerinin benzer sorunlara sahip olduğu söylenmektedir.
Nur Leman Göz (2010) İlköğretimde Demokrasi ve Vatandaşlık Eğitimi adlı yüksek lisans tezinde sınıf öğretmenleri ve sosyal bilgiler öğretmenlerinin ilköğretim düzeyinde vermiş oldukları vatandaşlık eğitimine dair bilgileri, bu konuya verdikleri önem ve davranışları arasındaki ilişkinin ortaya konması hedeflenmiştir. Daha önceden geliştirilmiş olan Vatandaşlık Eğilim Ölçeği 240 sınıf öğretmenine ve 79 sosyal bilgiler öğretmenine uygulanmıştır. Elde edilen sonuçlara göre; öğretmenlerin vatandaşlık bilgi ve davranış düzeylerinin yüksek olduğu ve en iyi bilgi ve davranış ilişkisini ise “demokrasi, saygı ve eşitlik” konusunda görülmüştür. Öğretmenler tarafından en fazla önemsenen konu “çevreye duyarlılık” olurken, öğretmenlerin vatandaşlık konuları hakkında bilgi düzeylerinin artması ile vatandaşlığa dair konuların önemsenmesinde artış görülmektedir.
Hülya Çelik (2009) Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Vatandaşlık Eğitiminin Bugünkü Durumu ve Geleceğine İlişkin Görüşleri adlı doktora tezinde sosyal bilgiler öğretmenlerinin vatandaşlık eğitiminin halihazırdaki durumu ve geleceğine dair görüşlerinin ortaya konması hedeflenmiştir. 30 sosyal bilgiler öğretmeni ile görüşmeler gerçekleştirilirken, 605 sosyal bilgiler öğretmenine anket uygulanmıştır. Araştırmadan şu sonuçlar elde edilmiştir; öğretmenler vatandaşlık ödev ve sorumluluklarını ön plana çıkarırken, beceriler ve değerler noktası arka plana atmaktadırlar. Sosyal bilgiler öğretmenleri vatandaşlık eğitiminin hem bireye hem topluma faydalar sağladığı, bu eğitim için en etkili faktörün aile olduğu görüşündedirler. Küresel seviyede vatandaşlık anlayışının vatandaşlık derslerinin kazanımlarından olması gerektiği ayrıca vatandaşlık eğitiminin ayrı bir ders olması gerektiği sosyal bilgiler öğretmenleri tarafından düşünülmektedirler. Sosyal bilgiler öğretmenleri vatandaşlık eğitimi konusunda ailelerle yoğun bir işbirliği yürütmekte olup, vatandaşlık eğitimine dair sorunların başında çevre ve medyada bulunan olumsuz durumları göstermektedir.
59
Arife Figen Ersoy (2007) Sosyal Bilgiler Dersinde Öğretmenlerin Etkili Vatandaşlık Eğitimi Uygulamalarına İlişkin Görüşleri başlıklı doktora tezinde etkili bir vatandaşlık eğitimi için öğretmenler tarafından ihtiyaç duyulan eğitim gereksinimlerini ortaya koymayı hedeflemiştir. 24 öğretmenle görüşülmüş, 404 öğretmene anket yapılmıştır. Çalışmadan elde edilen sonuçlara göre; sosyal bilgiler dersinin vatandaşlık eğitimi için önemi büyüktür. Öğretmenler kılavuz kitapları kullanmakta ve diğer derslerle ilişkilendirmeler yapmaktadırlar. Sınıf içinde karar alma ve kurallara uymaya dikkat edilirken, milli bayramlara özen gösterilmektedir. Aile, okul diğer öğretmenlerle de işbirliği yapmaktadır. Öğrencilerin vatandaşlık eğitimine ilişkin kazanımlarını değerlendirirken birden fazla değerlendirme türü esas alınmaktadır. Diğer yandan medya etkisi ve toplumun sahip olduğu yanlış düşünceler vatandaşlık eğitimi için sorun teşkil ederken, öğretmenlerin planlama, yöntem, etkinlikler gibi birçok konuda yardıma ihtiyaçları olduğu görülmektedir.
Tonguç Başaran (2007) İlköğretim Okullarında Vatandaşlık ve İnsan Hakları Eğitimi Programının Uygulanışına İlişkin Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Görüşleri başlıklı yüksek lisans tezinde, ilköğretim vatandaşlık ve insan hakları eğitiminin nasıl uygulandığına dair sosyal bilgiler öğretmenlerinin görüşlerini alıp, program hakkında fikirler geliştirmektir. Bu amaç doğrultusunda 19 sosyal bilgiler öğretmeni ile görüşmeler yapılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre; sosyal bilgiler öğretmenlerinin vatandaşlık ve insan hakları eğitiminde hedefler, içerik, süreçler ve değerlendirme alanlarında sorunlar yaşamakta olup bu sorunların çözümü noktasında öneriler sundukları görülmektedir.
Senar Alkın (2007) İngiltere ve Türkiye’de İlköğretim ProgramlarındakiVatandaşlık Eğitiminin Karşılaştırılması adlı yüksek lisans tezinde İngiltere ve Türkiye’de ilköğretim düzeyindeki programların karşılaştırılması ve sonuçlara göre Türkiye’deki vatandaşlık eğitim uygulamalarına dair önerilerin getirilmesi hedeflenmiştir. İngiltere ve Türkiye’de ilköğretim programları belge tarama yöntemi ile taranmıştır. Elde edilen sonuçlara göre; İngiltere’de vatandaşlık eğitimi 1990’lı yıllardan sonra gelişme gösterirken, Türkiye’de tarihsel süreç içerisinde yapılan eğitim sistemi değişiklikleri ile gelişme göstermiştir. İngiltere’de daha esnek ve tüm okul yaklaşımını esas alan bir anlayış mevcutken, Türkiye’de ara disiplin yaklaşımını ile tüm programa dağıtılmış vatandaşlık eğitimi söz konusudur.
60
Güliz Kendirci (2006) İran İlkokul Ders Kitaplarında Din ve Yurttaşlıkbaşlıklı yüksek lisans tezinde 1979 İran İslam Devriminden sonra içeriği değiştirilen ilkokul ders kitaplarının araştırılıp incelenmesi ile İran İslam Cumhuriyetinin yetiştirmeyi amaçladığı yurttaş profilinin ortaya konması amaçlanmıştır. Elde edilen sonuçlara göre; İran İslam Cumhuriyetinin devrimden sonra yetiştirmeyi hedeflediği yurttaş, dini bir ulus devletin istediği yurttaş özellikleri taşımaktadır. Bu anlayışla yeni rejime sadık yurttaş için eğitimde dini mitler ve semboller kullanılmıştır. Yeni rejim aile, okul ve camiyi istenilen yurttaşın yetiştirilmesinde üç önemli kurum olarak belirleyerek, aileyi ilk sıraya koymuştur. Mevcut sistem babayı ailenin merkezinde tutarak ona itaatle ardından velayet-i fakih inancının oluşturulmasını hedeflemiştir. Ders kitapları İranlı, müslüman ve şii vatandaş çerçevesinde oluşturulmuş olup, vatan ve din uğruna ölmenin yani şehadet kavramının üzerinde çok durulmuştur. Son olarak ise Allah’a karşı herşeyden sorumlu olunduğu ve İran halkının kardeşliği ve İran’ın büyük bir ev olduğu ancak düşmanların dışardan her daim devrimle gelen bu islamî hayatı yıkmak istedikleri belirtilmiştir.
61 BÖLÜM III
YÖNTEM
Bu bölümde araştırmanın modeli, çalışma grubu, veri toplama aracı, verilerin toplaması, verilerin analizi ve araştırmanın geçerlik ve güvenirliği gibi konular açıklanmıştır.