Aşılarda Kullanılan Adjuvanlar
AŞI UYGULAMA YOLLARI
C. Aşılarda Kullanılan Adjuvan Maddeler
C.7. Nükleik Asitler
Nükleik asit aşıları (genetik aşılar), konak hücreye istenilen antijeni kodlayan genetik materyalin doğrudan ulaştırılması ve bağışıklığın oluşturulması temeline da-yanır. İmmunitenin spesifik olarak antijene sağlanabil-mesi hem B hem de T hücre yanıtlarını uyarması, diğer-lerine göre maliyet etkin olması gibi diğer adjuvanlara göre avantajları olsa da, stabilitelerinin düşük olması ve klinik olarak uygulama yollarının sınırlı olması gibi deza-vantajları bulunmaktadır. Günümüzde DNA ve RNA aşı-larında kullanımı artmaktadır. İnfluenza ve kuduz aşıla-rında kullanımı ile ilgili çalışmalar devam etmektedir (Laupèze ve ark, 2019; Shi ve ark, 2019).
Kaynaklar
Akdeniz, H., Karahocagil, M. K., & Karsen,(2006). Hepatit B İm-münizasyonunda Düşük Doz İntradermal ve Subkutan Aşı ile Klasik İntramüsküler Aşı Uygulama Sonuçlarının Kar-şılaştırılması. Van Tıp Dergisi, 13(2), 28-35.
Akkaya, N., Camcıoğlu, Y., Gür, E., & Öztürk, R. (2010). Çocuk ve Erişkinlerde Aşılama. İstanbul: İÜ Cerrahpaşa Tıp Fak Sü-rekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri, (71).
Akşit, S. (2012). Aşılarla İlgili Genel Kurallar. Klinik Gelişim;
25: 4-11
Alparslan, Ö. (2008). Çocukluk Dönemi Aşı Uygulama Teknik-leri ve İlgili Standartlar. C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Der-gisi, 12(2).
Bakır, M., (2011). Hepatitis B Vaccine. Turkiye Klinikleri Jour-nal of Family Medicine-Special Topics, vol.2, no.6, 93-94.
Baltacı D, Çeler A, Bahçebaşı T, Kara İH. (2011) Kızamık Aşısı.
Türkiye Klinikleri J Fam Med-Special Topics; 2(6): 7-17.
Bozlak, Ç. E. B., & Bozkurt, H. B. (2021) Rotavirüs İshali Nedeni ile Hastaneye Yatırılan Çocuklarda; Klinik ve Laboratuvar Verilerinin Değerlendirilmesi. Medical Sciences, 16(2), 151-158.
Celep, G., Duyan Çamurdan, A. (2017). Gebelikte Aşı Uygulama-ları. Eurasian Journal Of Family Medicine, 6(1), 1-10.
Coffman, R. L., Sher, A., & Seder, R. A. (2010). Vaccine adju-vants: putting innate immunity to work. Immunity, 33(4), 492-503. Doi: https://doi.org/10.1016/j.im-muni.2010.10.002
Criscuolo, E., Caputo, V., Diotti, R. A., Sautto, G. A., Kirchen-baum, G. A., & Clementi, N. (2019). Alternative methods of vaccine delivery: an overview of edible and intradermal vaccines. Journal Of İmmunology Research; 13. Doi:
https://doi.org/10.1155/2019/8303648
Demiray, E. K. D., & Çeviker, S. A. (2020). Aşı ve Toplumsal Ko-runma. Journal of Biotechnology and Strategic Health Re-search, 4, 37-44. Doi:10.34084/bshr.714424
Erdem, Y. (2006). Çocukluk Çağında Sık Görülen İnfeksiyon Hastalıklarında Bakım; 29-51. Kök Yayıncılık.
Eskiocak, M. (2012). Türkiye'de bağışıklama hizmetleri. Top-lum ve Hekim, 27(2), 83-103.
Gül, B., Yurdakök Dikmen, B. (2019). Aşı Adjuvanları ve
İstenmeyen Etkileri. Veteriner Farmakoloji ve Toksikoloji Derneği Bülteni, 10(2), 91-105.
Gülcü, S., & Arslan, S. (2018). Çocuklarda Aşı Uygulamaları:
Güncel Bir Gözden Geçirme. Düzce Üniversitesi Sağlık Bi-limleri Enstitüsü Dergisi, 8(1), 34-43.
Hatipoğlu, N. (2020). The "New" Problem of Humanity: New Coronavirus (2019-nCoV/COVID-19) Disease. Medical Jo-urnal of Bakirkoy, 16(1). Doi: 10.5222/BMJ.2020.22931 İğde FA, Kadıoğlu E. (2011). Tetanoz Aşısı. Türkiye Klinikleri J
Fam Med-Special Topics;2(6): 44-49.
Kara, M. & Ayper, S. (2019). Meningokok aşıları. Çocuk Dergisi, 19(2), 51-59. Doi: doi: 10.5222/j.child.2019.40427 Keser, M., & Hatipoğlu, N. (2008). Bağışıklık Antijenleri ve Aşı
İçeriği. Journal of Pediatric Infection/Cocuk Enfeksiyon Dergisi, 2.
Köksal, İ., & Usluer, G. (2006). Erişkinde Aşılama. Ankem Der-gisi, 20(4), 239-245.
Kroger A, Bahta L, Hunter P. (2021) General Best Practice Gui-delines for Immunization. Best Practices Guidance of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP).
[www.cdc.gov/vaccines/hcp/acip-recs/general-recs/downloads/generalrecs.pdf]. Accessed on [02.06.2021].
Kurt, M. (2021). 0-2 Yaş Çocukların Annelerinin Çocukluk Çağı Aşıları Hakkındaki Bilgi Düzey ve Tutumları. Sağlık Bilim-leri Üniversitesi Tıpta Uzmanlık Tezi.
Laupèze, B., Hervé, C., Di Pasquale, A., & Da Silva, F. T. (2019).
Adjuvant systems for vaccines: 13 years of post-licensure experience in diverse populations have progressed the way adjuvanted vaccine safety is investigated and unders-tood. Vaccine, 37(38), 5670-5680. Doi:
https://doi.org/10.1016/j.vaccine.2019.07.098
Mert A. (2010). Hepatit A/ B Aşıları ve İmmunoproflaksi. Ço-cuk ve Erişkinlerde Aşılama. İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri; SS:89-108.
Ongun, M., Mutlu-Ağardan, B., & Acarturk, F. (2021). Alt Ünite Bazlı Aşıların Pulmoner Uygulamasına Genel Bakış. Jour-nal of Faculty of Pharmacy of Ankara University, 45(1), 109-130. Doi: 10.33483/jfpau.800507
Özdemir, U., Çelik, T., Tolunay, O., Celiloğlu, C., Sucu, A.,
Reşitoğlu, S., ... & Çelik, Ü. (2018). Pediatristlerin Menin-gokok Enfeksiyonları ve Aşıları ile İlgili Bilgi Düzeyleri ve Tutumları. J Pediatr Inf; 12(2): 58-64. Doi:
10.5578/ced.67244
Özışık, L. (2016). Erişkin Aşılama-İnfluenza Boğmaca. İlaç ve Tedavi Kongresi, 42.
Sağlık Bakanlığı, Covıd-19 Aşısı Bilgilendirme Platformu. Eri-şim Adresi: https://covid19asi.saglik.gov.tr/TR- 85112/12-inaktif-pandemik-covid-19-asisi-coronavacin-icerigi-nedir.html Erişim Tarihi: 30.11.2021
Sağlık Bakanlığı, Covıd-19 mRNA AŞISI (BNT162b2) Uygulama Kuralları. covid19asi.saglik.gov.tr Erişim adresi:
https://covid19asi.saglik.gov.tr/Eklenti/40481/0/co- vid-19mrnaasisibnt162b2uygulamakurallarikitap-cikpdf.pdf?_tag1=B347DC836E3A35A539CBAB6C69257 C628F05B52A Erişim Tarihi: 30.11.2021
Sağlık Bakanlığı, Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü, Aşı Portalı. Eri-şim adresi: https://asi.saglik.gov.tr EriEri-şim Tarihi:
30.11.2021
Sağlık Bakanlığı, Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü, Kuduz Profi-laksi Rehberi, 2019. Erişim Adresi: https://hsgm.sag- lik.gov.tr/depo/birimler/zoonotik-vektorel-hastaliklar- db/zoonotik-hastaliklar/2-Kuduz/6-Rehbler/Ku-duz_Profilaksi_Rehberi.pdf
Seçmeer, G., & Oğuz, S. (2008). Kızamık Kızamıkçık Kabakulak (KKK) Aşısı. Journal of Pediatric Infection/Cocuk Enfeksi-yon Dergisi, 2.
Shah, R. R., Hassett, K. J., & Brito, L. A. (2017). Overview of vac-cine adjuvants: Introduction, history, and current status.
Vaccine Adjuvants, 1-13. Doi: 10.1007/978-1-4939-6445-1_1
Shi, S., Zhu, H., Xia, X., Liang, Z., Ma, X., & Sun, B. (2019). Vaccine adjuvants: Understanding the structure and mechanism of adjuvanticity. Vaccine, 37(24), 3167-3178.) Doi:
https://doi.org/10.1016/j.vaccine.2019.04.055
Şahbaz, A., & Erol, O. (2014). HPV aşı uygulamaları. Journal of Turkish Society of Obstetrics & Gynecology, 11(2).
Tezer, H. (2016). Difteri, Tetanoz & Boğmaca Aşıları. Klinik Tıp Pediatri Dergisi, 8(4), 27-32.
Toprak, D., Akan, H., Köksal, İ., & Sargın, M. (2018). Erişkin
aşılaması, uygulamadaki sorunlar ve çözüm önerileri, aile hekimlerinin erişkin aşılamasındaki rolü. Türkiye Aile He-kimliği Dergisi, 22(3), 166-174. Doi:
10.15511/tahd.18.00366
Türk Eczacıları Birliği. (2020). Aşılar Hakkında Bilinmesi Ge-rekenler. Türk Eczacıları Birliği Yayınları
Türk Tabipler Birliği. (2019). Birinci Basamak Sağlık Çalışan-ları İçin Aşı Rehberi. ISBN 978-605-9665-37-7
Türkiye Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uz-manlık Derneği (EKMUD) (2019). Erişkin Bağışıklama Ça-lışma Grubu Erişkin Bağışıklama Rehberi 2019.
Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması (TNSA). (2018). Hacet-tepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü Ankara, Tür-kiye
World Health Organization (WHO). (2015). Immunization in practice: a practical guide for health staff – 2015 update.
Erişim adresi: https://apps.who.int/iris/bitst-ream/handle/10665/193412/9789241549097_eng.pdf?
sequence=1&isAllowed=y
World Health Organization (WHO). (2020). Immunızatıon Agenda 2030 A global strategy to leave no one behind. Eri-şim adresi: https://www.who.int/publicati- ons/m/item/immunization-agenda-2030-a-global-stra-tegy-to-leave-no-one-behind
Yardımcı, B., İneli, B., & Akdeniz, M. (2016) Erişkinlerde Aşı-lama. Klinik Tıp Aile Hekimliği, 8(2), 29-47.
Yurdakök, K., İnce, T. (2008). Aşı adjuvanları. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 51(4), 225.
Yurdakul, M. (2018). Ebeler ve Ebelik Öğrencileri İçin Doğum Öncesi Dönem II; Gebelikte Aşı Uygulamaları. K, Yeşilçiçek Çalık, F, Çoşar Çetin (Ed.). İstanbul Tıp Kitapevleri, İstan-bul.
Atıf© Ünver, Ahmet., “Aşıların Bağışıklık Mekanizmasındaki