Nüfusun Dağılışı ve Nüfus Yoğunlukları

Nüfus Mut’ta dengeli bir dağılış göstermez. Mut genelinde nüfusun coğrafi dağılışını ekonomik faaliyetler, yeryüzü şekilleri, tarım arazilerinin dağılışı, su kaynaklarının dağılışı ve ulaşım gibi faktörler etkilemektedir.

Mut’ta iklim şartları da etkili olmaktadır. Özellikle yükseltinin arttığı kuzey kesimlerinde, sıcaklığın düşmesine bağlı olarak karasallığın etkisi daha da artmaktadır. Buradaki yayla köylerinde yetiştirilen tarım ürünü çeşitliliği azalmaktadır. Dolayısıyla nüfus buralarda seyrektir. Ancak Göksu Nehri’nin derin vadilerle yardığı alanların kenarlarındaki sekilerde Göksu nehrinden yapılan sulama ve verimli alüvyal topraklar sayesinde yoğun bir tarım yapılmaktadır. Bu durum Göksu nehri kenarındaki köylerin gelişmesini ve nüfusunun artmasını sağlamıştır. Aşağı Köselerli köyü (978 kişi), Evren köyü (945 kişi), Hamam köyü (916 kişi), Kıravga köyü (1058 kişi), Yapıntı köyünün (1.025 kişi) nüfusu 1985’li yıllarda fazladır. 1995 yılında Kıravga köyü, Bayır, Esen ve Köprübaşı köyleri birleşerek Göksu beldesi olmuştur. Ulaşım yollarından uzakta olan dağ köylerinde hızlı bir şekilde nüfus azalması gözlenmektedir. Örneğin; Demirkapı köyünde 1985 yılında 157 kişi bulunurken 2010 yılında 49 kişi ile en az nüfuslu köydür. 2010 yılında en fazla nüfusa sahip olan köy ise 1.392 kişi ile Hamamköy’dür (Şekil 24).

Araştırma sahasında nüfusun en fazla olduğu yer Mut ilçe merkezidir. Mut genelinde yıllara göre bakıldığında 2007 yılında nüfusun % 52,5’i şehirde, % 47,5’i köylerde yaşamaktadır.

Bu oran 2008 yılında % 45,6 şehir, % 54,4 köy, 2009 yılında; % 45,5 şehir, % 54,5 köy, 2010 yılında ise; % 45,3 şehir, % 54,7 köy nüfusu oluşturur.

Görüldüğü üzere köylerin nüfusu 2007 yılından sonra artmaya başlamıştır. Bunda şehirde oturduğu halde muhtarlık seçimlerinden dolayı köye kayıtlı görülen nüfusunda etkisi vardır. Ayrıca köylerin ulaşım sıkıntılarının çözülmesi,Hes projeleri ve göletlerle su ihtiyaçlarının giderilmesi özellikle de hayvancılık faaliyetlerini yürütenlere hayvan desteği sağlanması, Tarlaların sulamaya kavuşmasıyla birlikte tarım yapmak için köyün tercih edilmesi dolayısıyla köyden kente yapılan göçlerin azalmış olması ve köy sayısının fazla olması gibi nedenler etkili olmaktadır.

İlçe merkezinden sonra nüfusun en fazla toplandığı yer Göksu beldesidir. Göksu beldesinde 2010 yılı itibariyle 2.348 kişi yaş İlçe merkezinden sonra nüfusun en fazla toplandığı yer Göksu beldesidir. Göksu beldesinde 2010 yılı itibariyle 2.348 kişi yaşamını sürdürmektedir.

3.1.4.1. Aritmetik Nüfus Yoğunluğu

Yoğunluk hesaplamaları yapılırken en fazla kullanılan yöntem aritmetik nüfus yoğunluğudur. Belli bir nüfus kitlesinin belli bir arazi büyüklüğüne eşit olarak dağıldığı varsayılarak uygulanır. Nüfus miktarının birim yüz ölçüme bölünmesiyle elde edilir (Doğanay, 1994:202).

Aritmetik Nüfus Yoğunluğu = Toplam Nüfus (kişi) / Yüzölçümü (km²) Aritmetik Nüfus Yoğunluğu = 63.673 / 2554 km² = 24,9 kişi/km²

Mut’un 2010 yılı verilerine göre, aritmetik nüfus yoğunluğu 24,9 kişi/km²dir. Ülkemizde 2010 yılında aritmetik nüfus yoğunluğu 90,5 kişi/km²dir. Buna göre Mut’un aritmetik nüfus yoğunluğu Türkiye ortalamasının çok altındadır (TÜİK, 2011).

Mut’ta aritmetik nüfus yoğunluğu 1940 yılında 7,9 iken 1950 yılında 9,2’ye, 1960 yılında 12,7’ye, 1970 yılında 16,7’ye, 1980 yılında 19,6’ya, 1990 yılında 19,8’e, 2000 yılında ise 29,1 ile en yüksek seviyeye ulaşmıştır. Buradaki değişimin nedeni nüfusun tabloda da görüldüğü üzere yıllara göre artış göstermesi ve yüzölçümün sabit kalmasıdır. Ancak 2007 yılında bu yoğunluk 25,9’a, 2008 yılında 25,2’ye, 2009 yılında 24,9 kişi/km²ye gerilemiştir. Bu durumun nedeni de nüfusun 2007 yılından itibaren azalmasıdır (Tablo 39).

Tablo-39: Mut’ta Aritmetik Nüfus Yoğunluğunun Değişimi (1940-2010)

Yıl Yüz ölçüm (km²/kişi) Nüfus(kişi) Aritmetik nüfus yoğunluğu (km²/kişi) 1940 2554 20.228 7,92 1950 2554 23.509 9,20 1960 2554 32.541 12,7 1970 2554 42.693 16,7 1980 2554 50.114 19,6 1990 2554 56.303 19,8 2000 2554 74.373 29,1 2007 2554 66.356 25,9 2008 2554 64.602 25,2 2009 2554 63.673 24,9 2010 2554 63.607 24,9

Aritmetik nüfus yoğunluk sonuçları, arazi ve nüfus ilişki derecesini ortaya koyması bakımından pek güvenilir değildir. Çünkü söz konusu orantı değerleri elde edilirken; nüfusun araziye eşit olarak dağılmış olduğu varsayılmıştır. Oysa ürün getirmeyen araziler, çayır ve otlaklar, ormanlık arazisi gibi ekilip dikilmeyen araziler bilindiği gibi tarım dışı bölgeler olmalarına rağmen, sanki buralarda nüfuslanmış olarak kabul edilmektedir. Bu tür sakıncalarına rağmen yine de aritmetik yoğunluk değerleri bazı karşılaştırmalar yapmayı kolaylaştırır (Doğanay,1994:203).

3.1.4.2. Fizyolojik Nüfus Yoğunluğu

Aritmetik nüfus yoğunluğunun sakıncalarını gidermek için yoğunluklar tüm yüz ölçüme göre değil de, yalnızca yerleşilmiş alanlar ya da ekili-dikili alanlara göre de hesaplanabilir. Buna fizyolojik ya da beslenme yoğunluğu denilmektedir. Bir ülkenin nüfusunu besleyebilme yeterliliğini ortaya koyduğu için daha yararlı bir ölçüttür (Tümertekin ve Özgüç, 1998:336). Toplam nüfusun ekilen ve dikili olan araziye oranlanmasıyla hesaplanır.

Fizyolojik Nüfus Yoğunluğu = Toplam Nüfus / Ekili Dikili Arazi Toplamı Fizyolojik Nüfus Yoğunluğu = 63607 / 0,691 km² = 92 kişi/ km²

2010 yılına göre Mut’un Fizyolojik Nüfus Yoğunluğu 92 kişi/km²’dir

Bu metodun sonuçları da tam güvenilir değildir. Örneğin çayır ve otlak arazisi ile bağ ve bahçe tarımı arazisinin hesaplamada dikkate alınıp alınmayacağı sorunu tartışmalıdır. Ancak hesaplamanın, çayır ve otlak arazisi ile bağ ve bahçe tarımı arazileri yüzölçümü de göz önünde tutularak yapılması daha isabetli sonuçlar verir diyebiliriz. Bununla birlikte hesaplamalara çayır ve otlak arazisi (meralar) dâhil edilmez. Görülüyor ki fizyolojik nüfus yoğunluğu, toprak (tarım toprağı)ve nüfus ilişkileri bakımından aritmetik nüfus yoğunluğu metoduna göre daha az yanıltıcıdır. Ancak bu metodunda kuşkusuz bazı sakıncaları vardır. En önemli sakıncası ise, bütün nüfusu sanki tarımla uğraşıyormuş gibi varsayarak hesaplamanın yapılmasıdır. Yani kentsel nüfus da, tarımsal nüfus olarak kabul edilmektedir (Doğanay,1994:203).

3.1.4.3. Tarımsal Nüfus Yoğunluğu

Fizyolojik nüfus yoğunluğunun sakıncalarını ortadan kaldırmak amacıyla tarımsal nüfus yoğunluğu hesaplama metodu uygulanarak yapılan hesaplama daha isabetli sonuçlar verir. Tarımsal yoğunluk kırsal nüfus toplamının ekilen ve dikili olan araziye oranı ile ifade edilir

Tarımsal Nüfus Yoğunluğu = Kırsal nüfus / Ekili Dikili Arazi Tarımsal Nüfus Yoğunluğu = 34765 / 0,691 km² = 144,7 kişi / km²

Mut’ta 2010 yılında tarımsal nüfus yoğunluğu 144,7’dir.