Nüfus Hareketleri

Nüfus, doğumlar, ölümler ve göçlerin etkisiyle değişim gösterir. Doğumlar, ölümler ve göçler birbiriyle etkileşim halindedir. Doğumların ölümlerden fazla olduğu alanlarda nüfus miktarı artarken, ölümlerin fazla olduğu durumlarda da azalır. Göç alan ve veren alanlarda nüfusta artma ya da azalma şeklinde değişim olur. Ancak toplam nüfus miktarı üzerinde en büyük etkiyi doğumlar ve ölümler meydana getirir. Mut’un genel nüfus özelliklerinde değişime yol açan faktörlerden doğumlar ve ölümler ilgili veriler Mut Sağlık Grup Başkanlığı’ndan alınarak incelenmiştir.

3.1.3.1. Doğumlar

Doğum oranının artıp azalması doğrudan nüfus artışını etkilediği için, nüfusu şekillendiren temel etmenlerden biridir. Doğurganlık belli bir nüfus içinde meydana gelen canlı doğum sayısını ifade eder. Doğurganlıkta kısa periyotlu değişimler daha fazla olduğu için nüfusun dağılışını etkileyen diğer faktörlere (ölümler ve göçler) göre yorumlanması ve değerlendirmesi daha güçtür. Ancak doğumlar ölümlerin tersine toplumsal, ekonomik ve siyasal etkenler kadar, psikolojik ve fizyolojik faktörler tarafından kontrol altına alınabilir (Tümertekin ve Özgüç, 1998: 251).

2008 yılı sağlık grup başkanlığı istatistiklerine göre yıl içinde canlı doğan bebek sayısı 818’dir. Doğurganlık için çeşitli ölçütler kullanılır. Bunların en basit olanı ham veya kaba doğum oranıdır. Bir yıl içinde gerçekleşen canlı doğum sayısının binle çarpılarak, aynı yıl içindeki toplam nüfusa bölünmesi ile elde edilen bir değerdir.

Kaba Doğum Oranı = Canlı Doğum Sayısı / Toplam Nüfus x 1.000 Kaba Doğum Oranı = 818 / 64.602 x 1.000 = ‰ 12,6

2008 yılı içerisinde Mut’ta kaba doğum oranı ‰ 12,6‘dır. Mut’un doğal nüfus artış hızı ‰10,79’dur (SGB, 2008) ( Tablo 38).

Tablo-38:Mut’ta Aylara Göre Canlı Doğan Bebek Listesi(2008) AYLAR Mut 1 Nolu Mut 2 Nolu Mut Köprübaşı Mut Köselerli Mut Suçatı Mut H.Ahmetli Mut Sarıkavak Toplam Ocak 16 25 8 1 7 2 2 61 Şubat 18 34 7 3 12 1 1 76 Mart 18 25 8 1 4 2 1 59 Nisan 20 26 13 3 13 3 1 79 Mayıs 20 32 7 3 7 - 3 72 Haziran 20 10 2 3 6 1 1 43 Temmuz 24 22 12 3 7 4 1 73 Ağustos 27 13 11 3 12 - 3 69 Eylül 14 30 9 3 12 - - 68 Ekim 23 20 13 5 13 6 4 84 Kasım 24 21 10 4 10 1 3 73 Aralık 14 26 8 5 5 2 1 61 TOPLAM 238 284 108 37 108 22 21 818

Kaynak: Sağlık Grup Başkanlığı 2008 Yılı İstatistik Verileri

Nüfusun yaş ve cinsiyet yapısını hesaba katması nedeniyle bir başka ölçüt olarak da genel doğurganlık oranı hesaplanmaktadır. Bu hesaplamada toplam canlı doğum sayısı doğurgan olarak kabul edilen 15-49 yaş dilimindeki kadın nüfusa oranlanır. Buna genel doğum oranı da denir.

G. Doğum Oranı = Canlı Doğum / 15-49 Yaş Arası Kadın Nüfus x 1.000 Genel Doğum Oranı = 818 / 16,168 x 1.000 = ‰ 50,5

Araştırma sahasında 2008 yılı içerisinde genel doğum oranının ‰ 50,5 olduğu görülür.

3.1.3.2. Ölümler

Nüfus dağılışını etkileyen bir başka faktör de ölümlerdir. Tıptaki ilerlemeler ve sağlık hizmetlerinin iyileştirilmesi sonucu birçok ülke, içinde bulunduğumuz yüzyılda ölüm oranlarını düşürmüştür. Aynen doğurganlık gibi, ölümleri açıklamak içinde çeşitli indisler kullanılmaktadır. Bunlardan ilki ham ölüm oranıdır.

Nüfus kitlesi içerisinde bir yıl içerisinde ölenlerin toplamının genel nüfusa oranına genel ölüm oranı denilmektedir. Buna kaba ölüm hızı da denir.

Kaba Ölüm oranı = Ölümler Toplamı / Genel Nüfus x 1 000 Kaba Ölüm Hızı = 166 / 64.602x 1 000 = ‰ 2,5

2008 yılı içerisinde Mut genelinde 166 kişi ölmüştür. Ölen kişiler genel nüfusa oranlandığı zaman kaba ölüm hızının ‰ 2,5 olarak gerçekleştiği görülür.

3.1.3.2.1. Bebek Ölümleri

Bebek ölümleri, bir toplumun genel sağlık durumunu en iyi yansıtan ölçüttür. Doğumdan sonra bir yıl içindeki ölümleri ifade eden bu oran 1 000 bebeğe göre hesaplanır. Bebek ölümleri genelde anne sağlığı ve yaşanılan ortamla ilgilidir. Yetersiz beslenen bir annenin durumu doğrudan bebeğe yansıyacağı için bebekte yetersiz beslenecek ve hastalıklar karşısında zayıf düşecektir. Ayrıca küçük yaşlarda evlenmiş, eğitim düzeyi düşük annelerde bebek ölüm oranları daha yüksek olmakla birlikte, kırsal alanlarda aşırı yük altında çalışmak zorunda kalan annelerde bebek ölümleri sık görülmektedir. Bunun yanında yaşanılan ortamda genel sağlık hizmetlerinin yetersizliği bebek ölümlerini arttıran etmenlerden biridir. (Sarıbaş, 2009: 78)

Bebek Ölüm Hızı = Bebek Ölümleri Toplamı / Canlı Doğum Sayısı x 1 000 Bebek Ölüm Oranı (Hızı) =12 / 818 x 1000 = ‰ 14,6

Araştırma sahasında 2008 yılı içerisinde bebek ölüm hızı ‰ 14,6’dır. Sahada 2008 yılı içerisinde 8 tane ölü doğum gerçekleşmiştir.

Ölü Doğum Hızı = Ölü Doğum Sayısı / Canlı Doğum Sayısı x 1 000 Ölü Doğum Hızı = 4 / 818x 1 000 = ‰ 9,78

Sahada 2008 yılı içerisinde ölü doğum hızı ‰ 9,78 olarak tespit edilmiştir. Bebek ölüm hızı ve ölü doğumların hızlarından sonra önemli bir nokta doğumlar sırasında meydana gelen anne ölümleridir. Mut genelinde anne 2008 yılı içerisinde anne ölümü görülmemiştir.

3.1.3.2.2. Çocuk Ölümleri

Çocuk ölümleri toplumun genel sağlık durumunu yansıtan kriterlerden biridir. Çocuk ölümlerinin nedenleri genelde bebek ölümleriyle aynı sebebe dayanmaktadır. Araştırma sahasında 2008 yılı içerisinde 5 tane çocuk ölümü meydana gelmiştir.

Çocuk Ölüm Hızı = Ölen Çocuk Sayısı / Canlı Çocuk Sayısı x 1 000 Çocuk Ölüm Hızı = 5 / 3852 x 1 000 = ‰ 1,2

2008 yılı içerisinde araştırma sahasında çocuk ölüm hızı ‰ 1,2’dir

3.1.3.3. Göçler

Araştırma sahasında göçler genel itibari ile iç göç, mevsimlik göç ve dış göç olmak üzere üç grupta incelenebilir.

İç göçler; daha çok belde ve köylerden ilçe merkezine ve İl merkezine doğru olmaktadır. İç göçlerin en büyük sebebi kırsal alandaki işsizlik ve eğitim görme isteğidir.

İlçede özellikle Göksu Nehri üzerinde kurulan Gezende Barajı inşaatı sırasında çok sayıda insan çalışmak amaçlı olarak Mut’a gelmiş ve nüfusun artmasına neden olmuştur. Halen günümüzde Göksu üzerine kurulan Azmak 1, Azmak 2 ve Kirpili biriktirmesiz hidroelektrik santralinde çalışmak amaçlı gelenler de nüfus hareketine sebep olmuştur. Yine Ağaoğlu rüzgâr enerji santralinin inşası sırasında çalışmak için gelenler de nüfus hareketliliğine neden olmaktadır. Mersin üniversitesi Mut meslek Yüksek Okulunda okumak üzere gelen 500’e yakın öğrenci de nüfusta hareketliliğe nedendir. Ayrıca her yıl ilçeden ilköğretim sonu SBS sınavını kazanarak gidenler ve ortaöğretimde LYS’yi kazanıp gidenlerde nüfusu azaltarak hareketliliğe neden olurlar.

Mevsimlik göçler; genelde yaz aylarında daha yükseklerde yer alan yayla yerleşmelerine gidilmesi sonucunda gelişir. Özellikle hayvancılıkla uğraşanlar erken dönemde göç ederler. Ayrıca yaz sıcaklığından kurtulmak amaçlı olarak yaylalara gidenlerde nüfusta hareketliliğe neden olurlar.

Dış göçler; Özellikle ekonomik nedenlerden dolayı doğar. Çalışmak için yurt dışına gidenler de nüfus hareketliliğine neden olmaktadır. Dış göçe katılanların çoğu Almanya, Fransa, Belçika, İngiltere, Hollanda, Suudi Arabistan gibi ülkelere gitmiştir. Bu durumda nüfus hareketliliğine neden olur.