3.3. Araştırmanın Modeli
3.3.2. Model 2.: Firmalarda Çeşitli Dış Finansman Kaynaklarının Firmaların
Etkisinin Analizi
Gelişmekte olan ülkelerde, finansmana erişim ve firma performansı arasındaki ilişkiyi belirlemeye yönelik hazırlanan ve firmalarda çeşitli dış finansman kaynaklarının, firmaların performansına etkisini araştıran Model 2’nin aşamaları Şekil 8’de gösterilmiştir. Model 2 kapsamında, çalışma sermayesi ve yatırımların dış finansman kaynaklarının yıllık reel satış artışı ve yıllık istihdam artışı gibi firma performans göstergeleri üzerine etkisi Şekil 8’de gösterildiği şekilde aşağıda detayları anlatılan modeller ile ayrı ayrı incelenmiştir.
Model 2.1.’de bağımlı değişken olan firmanın performansını gösteren Yıllık Reel Satış Artışının sıfır veya pozitif olması durumunu gösteren kategorik değişken ile firmaların çalışma sermayesi için kullanılan çeşitli dış finansman kaynaklarını (banka kredileri, bankacılık dışı finansal kurumların kredileri, ticari krediler, diğer finansal kaynaklar) kullanma durumu, firmaların bulunduğu ülke, firma ölçeği, sektör, firmanın yasal statüsü, firmanın yabancı sermayeli firma veya devlet firması olması,
firmanın ihracatçı olması, firmanın vadesiz veya vadeli hesabının bulunması, firmanın açık kredi kullanma imkanının ve bir finansal kuruluşta kredi limiti veya kredi borcunun olması, son mali yılda firmanın kredi limiti/kredi borcuna başvurma durumu, en son kredi limiti/kredi borcu alınan kurumun çeşidi, en son alınan kredi limiti/kredi borcu için istenen teminatın çeşidi ve mevcut operasyonlar için firmanın finansmana erişimi engel olarak görme durumu arasında bir ilişki olup olmadığı lojistik regresyon analizi yöntemi ile analiz edilmektedir. Model 2.1.’de gözlem birimleri sayısı dikkate alınarak ve yukarıda sayılan bağımsız değişkenleri içeren veri setleri oluşturularak biri gözlem birimi sayısı fazla olan ve temel model olarak adlandırılan, diğeri ise temel modelin bağımsız değişkenleri yanında teminat çeşitleri ve kredi kurumu çeşitleri bağımsız değişkenlerini de içeren ancak gözlem birimi sayısı daha az 2 ayrı model kurulmuştur ve sonrasında bu modeller analiz edilip yorumlanmıştır.
Model 2.2.’de bağımlı değişken olan firmanın performansını gösteren Yıllık İstihdam Artışının sıfır veya pozitif olması durumunu gösteren kategorik değişken ile firmaların çalışma sermayesi için kullanılan çeşitli dış finansman kaynaklarını (banka kredileri, bankacılık dışı finansal kurumların kredileri, ticari krediler, diğer finansal kaynaklar) kullanma durumu, firmaların bulunduğu ülke, firma ölçeği, sektör, firmanın yasal statüsü, firmanın yabancı sermayeli firma veya devlet firması olması, firmanın ihracatçı olması, firmanın vadesiz veya vadeli hesabının bulunması, firmanın açık kredi kullanma imkanının ve bir finansal kuruluşta kredi limiti veya kredi borcunun olması, son mali yılda firmanın kredi limiti/borcuna başvurma durumu, en son kredi limiti/kredi borcu alınan kurumun çeşidi, en son alınan kredi limiti/kredi borcu için istenen teminatın çeşidi ve mevcut operasyonlar için firmanın finansmana erişimi engel olarak görme durumu arasında bir ilişki olup olmadığı lojistik regresyon analizi yöntemi ile analiz edilmektedir. Model 2.2.’de gözlem birimleri sayısı dikkate alınarak ve yukarıda sayılan bağımsız değişkenleri içeren veri setleri oluşturularak biri gözlem birimi sayısı fazla olan ve temel model olarak adlandırılan, diğeri ise temel modelin bağımsız değişkenleri yanında teminat çeşitleri ve kredi kurumu çeşitleri bağımsız değişkenlerini de içeren ancak gözlem birimi sayısı daha az 2 ayrı model kurulmuştur ve sonrasında bu modeller analiz edilip yorumlanmıştır.
Şekil 8: Model 2- Firmaların Performansını Etkileyen Dış Finansman Kaynaklarının Ortaya Konulması
Model 2.3.’de bağımlı değişken olan firmanın performansını gösteren Yıllık Reel Satış Artışının sıfır veya pozitif olması durumunu gösteren kategorik değişken ile firmaların yatırımları için kullanılan çeşitli dış finansman kaynaklarını (banka
kredileri, bankacılık dışı finansal kurumların kredileri, ticari krediler, menkul kıymetlerden veya hisse senedi satışından elde edilen kaynaklar, diğer finansal kaynaklar) kullanma durumu, firmaların bulunduğu ülke, firma ölçeği, sektör, firmanın yasal statüsü, firmanın yabancı sermayeli firma veya devlet firması olması, firmanın ihracatçı olması, firmanın vadesiz veya vadeli hesabının bulunması, firmanın açık kredi kullanma imkanının ve bir finansal kuruluşta kredi limiti veya kredi borcunun olması, son mali yılda firmanın kredi limiti/kredi borcuna başvurma durumu, en son kredi limiti/kredi borcu alınan kurumun çeşidi, en son alınan kredi limiti/kredi borcu için istenen teminatın çeşidi ve mevcut operasyonlar için firmanın finansmana erişimi engel olarak görme durumu arasında bir ilişki olup olmadığı lojistik regresyon analizi yöntemi ile analiz edilmektedir. Model 2.3.’de gözlem birimleri sayısı dikkate alınarak ve yukarıda sayılan bağımsız değişkenleri içeren veri setleri oluşturularak biri gözlem birimi sayısı fazla olan ve temel model olarak adlandırılan, diğeri ise temel modelin bağımsız değişkenleri yanında teminat çeşitleri ve kredi kurumu çeşitleri bağımsız değişkenlerini de içeren ancak gözlem birimi sayısı daha az 2 ayrı model kurulmuştur ve sonrasında bu modeller analiz edilip yorumlanmıştır.
Model 2.4.’de bağımlı değişken olan firmanın performansını gösteren Yıllık İstihdam Artışının sıfır veya pozitif olması durumunu gösteren kategorik değişken ile firmaların yatırımları için kullanılan çeşitli dış finansman kaynaklarını (banka kredileri, bankacılık dışı finansal kurumların kredileri, ticari krediler, menkul kıymetlerden veya hisse senedi satışından elde edilen kaynaklar, diğer finansal kaynaklar) kullanma durumu, firmaların bulunduğu ülke, firma ölçeği, sektör, firmanın yasal statüsü, firmanın yabancı sermayeli firma veya devlet firması olması, firmanın ihracatçı olması, firmanın vadesiz veya vadeli hesabının bulunması, firmanın açık kredi kullanma imkanının ve bir finansal kuruluşta kredi limiti veya kredi borcunun olması, son mali yılda firmanın kredi limiti/kredi borcuna başvurma durumu, en son kredi limiti/kredi borcu alınan kurumun çeşidi, en son alınan kredi limiti/kredi borcu için istenen teminatın çeşidi ve mevcut operasyonlar için firmanın finansmana erişimi engel olarak görme durumu arasında bir ilişki olup olmadığı lojistik regresyon analizi yöntemi ile analiz edilmektedir. Model 2.4.’de gözlem birimleri sayısı dikkate
alınarak ve yukarıda sayılan bağımsız değişkenleri içeren veri setleri oluşturularak biri gözlem birimi sayısı fazla olan ve temel model olarak adlandırılan, diğeri ise temel modelin bağımsız değişkenleri yanında teminat çeşitleri ve kredi kurumu çeşitleri bağımsız değişkenlerini de içeren ancak gözlem birimi sayısı daha az 2 ayrı model kurulmuştur ve sonrasında bu modeller analiz edilip yorumlanmıştır.
Model 2’de birinci aşamada lojistik regresyon analizi ile analiz edilen yukarıdaki modeller sonrasında firma performansını maksimum yapan bankalar(özel ve devlete ait) tarafından finanse edilen çalışma sermayesinin oranının(%) ve bankalar(özel ve devlete ait) tarafından finanse edilen yatırımların oranının(%) analiz edilmesine yönelik modelin 1. aşamasında temel modellerde kullanılan bağımlı değişkenler ile banka kredisi haricindeki bağımsız değişkenlerin parametrik (doğrusal) değişken olarak; firmanın çalışma sermayesi ve yatırımlarını oluşturan kaynaklar içerisinden hangi oranda banka kredisi kullandığını gösteren bankalar(özel ve devlete ait) tarafından finanse edilen çalışma sermayesinin oranı(%) ve bankalar(özel ve devlete ait) tarafından finanse edilen yatırımların oranı(%) değişkenlerinin ise parametrik olmayan (doğrusal olamayan) değişken olarak alınması ile kurulmuş modeller Genelleştirilmiş Kısmi Lineer Model yöntemi ile analiz edilmiştir. Başka bir deyişle Şekil 8’de belirtilen Model 2.1.2., Model 2.2.2., Model 2.3.2. ve Model 2.4.2 ile değişik banka kredisi oranlarının (bankalar (özel ve devlete ait) tarafından finanse edilen çalışma sermayesinin oranı(%) ve bankalar(özel ve devlete ait) tarafından finanse edilen yatırımların oranı(%)) firmanın performansını nasıl etkilediği ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır.