Mikroskop Kullanımında Öz yeterlik İnancı Ölçeği

Araştırmacı tarafından, öğrencilerin mikroskop kullanımına yönelik öz yeterlik inançlarını ölçmek amacıyla bir öz yeterlik inancı ölçeği geliştirilmiştir. Ölçek geliştirme sürecinde, Ortaöğretim 11. sınıf öğrencilerinden, mikroskobun yapısı, kısımları, kullanımı, yararları ile ilgili bildiklerini bir kompozisyon şeklinde yazmaları istenmiş, bu doğrultuda öğrencilerin bilgi düzeyleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Daha sonra, farklı alanlarda geliştirilen öz yeterlik ölçekleri taranmış, konu ile ilgili literatürlerden yararlanılmış ve alanında uzman öğreticilerin önerileri doğrultusunda bir taslak hazırlanmıştır. Ölçek beşli Likert tipinde olup, ölçekteki maddeler “Tamamen katılıyorum”, “Katılıyorum”, “Kararsızım”, “Katılmıyorum” ve “Hiç katılmıyorum” şeklinde derecelendirilmiştir Hazırlanan taslak, tez danışmanının ve ölçme- değerlendirme uzmanların görüşlerine sunulmuştur. Bu görüşler ve öneriler doğrultusunda yapılan düzeltmelerden sonra 40 maddeden oluşan ölçeğin yapı geçerliği ve güvenirliğinin belirlenmesi amacıyla pilot çalışmaya geçilmiştir.

Pilot uygulamaya, konuyla ilgili hazır bulunuşluk düzeyleri uygun olduğu düşünülen Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Biyoloji Öğretmenliği 4. sınıf ve Fizik Öğretmenliği 1. sınıf öğrencileri katılmıştır. Pilot uygulama çalışmasına katılan toplam öğrenci sayısı 42’dir. Yapılan analiz işlemleri sonucunda testte yer alması ve testten çıkarılması gereken sorular belirlenmiş; ölçek, uygulama için hazır hale getirilmiştir.

3.3.3.1. Mikroskop Kullanımında Öz yeterlik İnancı Ölçeği Geçerlik-Güvenirlik Çalışması

Mikroskop kullanımında öz yeterlik inancı ölçeğinin pilot uygulaması sonucunda elde edilen veriler bilgisayar ortamına aktarılırmış SPSS 17.0 programı kullanılarak analiz edilmiştir. Olumlu maddeler “Tamamen Katılıyorum” seçeneğinden “Hiç Katılmıyorum” seçeneğine doğru 5,4,3,2,1 şeklinde; olumsuz maddeler ise, bunun tam tersi 1,2,3,4,5 şeklinde puanlanmıştır.

Ölçeğin yapı geçerliğini belirlemek için faktör analizi yapılmış, güvenirliği için iç tutarlık (Cronbach Alpha) katsayısı hesaplanmıştır.

Faktör analizi, birbiriyle orta düzeyde ya da yakından ilişkili değişkenleri bir araya getirerek az sayıda, ilişkisiz ve kavramsal olarak anlamlı yeni değişkenler bulmak amacıyla yapılan bir istatistik tekniğidir (Balcı 2006; Büyüköztürk 2007). Örneklemden elde edilen verilerin yeterliğinin saptanması için Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) testi yapılmaktadır (Tavşancıl, 2002). Kaiser-Meyer-Olkin değerinin 0,60’dan yüksek olması verilerin faktör analizi için uygun olduğunu gösterir. Faktör analizinde aynı yapıyı ölçmeyen maddelerin ayıklanmasında genellikle dikkate alınan ölçütlerden biri, maddelerin yer aldıkları faktördeki yük değerlerinin yüksek olmasıdır. Bir faktörle yüksek ilişki veren maddelerin oluşturduğu küme o maddelerin bir kavramı (yapıyı- faktörü) ölçtüğü anlamına gelir. Faktör yük değerinin 0,45 ya da daha yüksek olması seçim içim iyi bir ölçü olarak görülmektedir. Ancak az sayıda madde için bu sınır değeri 0,30 ’ a kadar indirilebileceği bilinmektedir (Büyüköztürk, 2007)

Hazırlanan ölçek için Kaiser-Meyer-Olkin değeri 0.894 bulunmuştur. 0,60’dan yüksek olması sebebiyle verilerin faktör analizi yapmaya uygun olduğuna karar verilmiştir. Tavşancıl (2002)’a göre faktör analizinde dikkat edilmesi gereken bir diğer konu, “normalliktir”. Faktör analizinde evrendeki dağılımın normal olması gerekmektedir. Verilerin çok değişkenli normal dağılımdan gelip gelmediği Bartlett testi ile ortaya konulmaktadır. Barlett testinin sonucu ne kadar yüksek ise anlamlı olma olasılığı da o kadar yüksektir. Elde edilen veriler için uygulanan Barlett testi anlamlı (Approx. Chi-Square x2=1378,491; p = 0,000) çıkmıştır. Bu sonuç verilerin normal dağılımla uyumlu olduğunu göstermektedir.

Eigen değeri, 1.00’ den büyük olan faktörler ölçeğe alınmıştır. Faktör yük değeri 0,3’ten küçük olan maddeler, ölçeğe alınmamıştır. Ölçeğin birbirinden bağımsız alt faktörlerini belirlemek için varimax dik döndürme yöntemi kullanılmıştır. Döndürme işlemi sonucunda ölçeğin 3 faktör altında toplanmasına karar verilmiştir. Faktör yüklerinin alt kesim noktası olarak 0.45 değeri kabul edilmiştir.

Analizler sonucunda ölçeğin 10 maddesi (13, 14, 20, 24, 27, 28, 30, 32, 36, 39) çıkarılmıştır. Çıkarılan maddelerden 9 tanesi olumsuz, 1 tanesi olumlu maddedir. Son şekli verilen ölçek, tamamı olumlu 30 maddeden oluşmaktadır. Mikroskop Kullanımında Öz yeterlik İnançları Ölçeğinin 3 Faktörlü bir yapıda olduğu görülmüştür. Bu faktörler, “Mikroskop Kullanımında Akademik Bilgiye Yönelik Öz yeterlik”, “Mikroskop Kullanımında Çaba ve Beceriye Yönelik Öz yeterlik” ve “Mikroskop Kullanımında Duyuşsal Öz yeterlik “ olarak gruplandırılmıştır.

Açıklanan Varyans Toplam: % 74,350 olup, döndürme işlemi sonrası birinci faktörün 13 maddeden, ikinci faktörün 11 maddeden, üçüncü faktörün 6 maddeden oluşmasına karar verilmiştir. Belirlenen faktörlerden birincisi ölçeğe ilişkin toplam varyansın (Total Variance Explained) % 28,408’ini, ikincisi % 26,309’unu, üçüncüsü ise % 19,633’ünü açıklamaktadır.

Tablo 3.3.3.1’de ölçekteki maddelerin ortak faktör varyanslarının 0,602 ile 0,858 arasında değiştiği görülmektedir. Ayrıca maddelerin döndürme sonrası yük değerleri ise 0,545 ile 0,836 arasında değişmektedir.

Tablo 3.3.3.1 Ölçekteki maddelerin Madde Toplam Korelasyonları, Faktör Ortak Varyansları ve Döndürme Sonrası Yük Değerleri

Madde Numarası Madde Toplam Korelasyonu Faktör Ortak Varyansı

Döndürme Sonrası Yük Değeri Faktör 1 Faktör 2 Faktör 3

Madde1 0,856 0,760 0,550 0,520 0,434 Madde2 0,866 0,790 0,448 0,556 0,529 Madde3 0,879 0,796 0,564 0,514 0,461 Madde4 0,824 0,786 0,746 0,371 0,303 Madde5 0,699 0,754 0,828 Madde6 0,867 0,826 0,722 0,462 0,302 Madde7 0,806 0,782 0,769 0,345 Madde8 0,703 0,691 0,739 0,373 Madde9 0,795 0,702 0,596 0,309 0,501 Madde10 0,817 0,735 0,573 0,350 0,532 Madde11 0,728 0,612 0,628 0,375 Madde12 0,876 0,812 0,639 0,424 0,474 Madde15 0,692 0,636 0,666 0,410 Madde16 0,862 0,768 0,545 0,514 0,455 Madde17 0,773 0,736 0,304 0,434 0,675 Madde18 0,734 0,632 0,573 0,527 Madde19 0,850 0,748 0,498 0,560 0,432 Madde21 0,852 0,795 0,690 0,377 0,420 Madde22 0,902 0,858 0,439 0,574 0,579 Madde23 0,744 0,654 0,334 0,442 0,590 Madde25 0,681 0,733 0,431 0,732 Madde26 0,858 0,843 0,323 0,591 0,625 Madde29 0,577 0,770 0,847 Madde31 0,745 0,602 0,364 0,578 0,367 Madde33 0,773 0,733 0,316 0,745 Madde34 0,739 0,677 0,326 0,716 Madde35 0,782 0,785 0,398 0,774 Madde37 0,814 0,842 0,341 0,817 Madde38 0,749 0,646 0,447 0,632 Madde40 0,714 0,801 0,836

Güvenirlik katsayının mükemmele yakın olması istendik bir durumdur. Güvenirlik indeksi 0.90 ve üzerinde ise testin güvenirliği yüksek, 0.80 ve üzerinde ise orta, 0.70 ve daha altında ise düşük olarak kategorize edilmektedir (Özbek, 2010). Buna göre testin güvenirliği açısından güvenirlik indeksinin 0.70 değerinden büyük olması gerektiği anlaşılmaktadır. Ölçeğin güvenirliğin bir göstergesi olarak Cronbach Alpha iç tutarlık katsayısı ve bu kapsamda madde toplam korelasyonları hesaplanmış, Tablo 3.3.3.1’de gösterilmiştir. Cronbach Alpha güvenirlik katsayısı 0,979 olarak bulunmuştur. Alt faktörlerden elde edilen iç tutarlık katsayıları sırasıyla 0.96, 0.95 ve 0,90 olarak belirlenmiştir.

Üç faktörlü olarak saptanan ölçeğin, her bir alt faktör için madde toplam korelasyonları I. Faktör için 0.72 ile 0.88; II. Faktör için 0.75 ile 0.87; III. Faktör için 0.70 ile 0.82 arasında değişmektedir. Bu değerler doğrultusunda, ölçek kapsamındaki her bir maddenin, öğrencilerin mikroskop kullanımına yönelik öz yeterlik inançlarını iyi ayırt ettiği söylenebilir.

Mikroskop Kullanımında Öz yeterlik İnancı Ölçeğinde 1, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 11, 12, 13, 16, 18 numaralı maddeler “Akademik Bilgiye Yönelik Öz yeterlik İnancı” alt boyutunu; 2, 14, 17, 22, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30 numaralı maddeler “Çaba ve Beceriye Yönelik Öz yeterlik İnancı” alt boyutunu ve 10, 15, 19, 20, 21, 23 numaralı maddeler ise “Duyuşsal Öz yeterlik” alt boyutunu ölçmektedir. Mikroskop Kullanımında Öz yeterlik İnançları Ölçeğinde, toplam öz yeterlik puanları alt faktörlerdeki ilgili maddeler toplanarak hesaplanır. Ölçekten alınabilecek en yüksek puan 150, en düşük puan ise 30’dur. Ölçekten alınan yüksek puan öğrencinin ilgili öz yeterlik düzeyinin yüksek olduğuna ve ölçekten alınan düşük puan ise öz yeterlik düzeyinin düşük olduğuna işaret etmektedir. Ölçeğinin toplam ve alt boyutlarına ait puan değeri aralıkları ve buna karşılık gelen öz yeterlik inancı düzeyi Tablo 3.3.3.2, Tablo 3.3.3.3, Tablo 3.3.3.4 ve Tablo 3.3.3.5’te verilmiştir:

Tablo 3.3.3.2 Mikroskop Kullanımına Yönelik Öz yeterlik İnancı Toplam Puan Değerleri

Seçenek Puan değeri Puan Aralığı Öz yeterlik İnancı

Tamamen Katılıyorum (5) 126.01- 150.00 Çok Yüksek

Büyük ölçüde katılıyorum (4) 102.01- 126.00 Yüksek

Kararsızım (3) 78.01- 102.00 Orta

Katılmıyorum (2) 54.01- 78.00 Düşük

Hiç katılmıyorum (1) 30.00- 54.00 Çok Düşük

Tablo 3.3.3.3, Mikroskop Kullanımında “Akademik Bilgiye Yönelik Öz yeterlik İnancı” Alt Boyutu Puan Dağılımı

Seçenek Puan değeri Puan Aralığı Öz yeterlik İnancı

Tamamen Katılıyorum (5) 54.61- 65.00 Çok Yüksek

Büyük ölçüde katılıyorum (4) 44.21- 54.60 Yüksek

Kararsızım (3) 33.81- 44.20 Orta

Katılmıyorum (2) 23.41- 33.80 Düşük

Hiç katılmıyorum (1) 13.00- 23.40 Çok Düşük

Tablo 3.3.3.4 Mikroskop Kullanımında “Çaba ve Beceriye Yönelik Öz yeterlik İnancı” Alt Boyutu Puan Dağılımı

Seçenek Puan değeri Puan Aralığı Öz yeterlik İnancı

Tamamen Katılıyorum (5) 46.21- 55.00 Çok Yüksek

Büyük ölçüde katılıyorum (4) 37.41- 46.20 Yüksek

Kararsızım (3) 28.61- 37.40 Orta

Katılmıyorum (2) 19.81- 28.60 Düşük

Tablo 3.3.3.5.Mikroskop Kullanımında “ Duyuşsal Öz yeterlik İnancı” Alt Boyutu Puan Dağılımı

Seçenek Puan değeri Puan Aralığı Öz yeterlik İnancı

Tamamen Katılıyorum (5) 25.21- 30.00 Çok Yüksek

Büyük ölçüde katılıyorum (4) 20.41- 25.20 Yüksek

Kararsızım (3) 15.61- 20.40 Orta

Katılmıyorum (2) 10.81- 15.60 Düşük

Hiç katılmıyorum (1) 6.00- 10.80 Çok Düşük