Mikro Yapı

Başlıklar haberde verilmek istenen mesajı mikro düzeyde okuyucuya sunan yapılardır ve daha haberin içeriğine geçilmeden okuyucunun hazırbulunuşluk düzeyini yükseltir.

Tahrik ve iyi hal indirimi yok.

Başlık bir isim tümcesidir ve isim tümcelerinde vurgu yüklemde olur bu başlıkta asıl vurgulanmak istenen Nevin Yıldırım için kesin bir yokluğun olmasıdır.

Bu başlık, haberde tarafları karşı karşıya getiren durumdur. Taraflar: Nevin Yıldırım, Avukat(ları), kadın dernekleri ve Yargıtay’dır. Nevin Yıldırım’a tahrik ve iyi hâl indirimi uygulanmamıştır. Metinde bunu ifade eden çok sayıda tümce vardır ve bu kullanımlar şu şekildedir:

156 i. Yalvaç Ağır Ceza Mahkemesi, 25 Mart 2015’teki karar duruşmasında Yıldırım’ı müebbet hapis cezasına çarptırdı; iyi hal ve haksız tahrik indirimi uygulamadı.

ii. Yıldırım’ın müebbet hapis cezasını onayan Yargıtay 1’inci Ceza Dairesi, olayın meşru müdafaa olduğunu, bunun kabul edilmemesi halinde ağır tahrik ve iyi hal indirimi uygulanmasını isteyen avukatların taleplerini de yerinde görmedi.

iii. Yargıtay, meşru müdafaayı hiç kabul etmediği gibi haksız tahrik ve iyi hal indirimi de yapmadı.

iv. Meşru müdafaa ve iyi hal indirimleri uygulanmadı.

Bu tümcelerde vurgulanmak istenen öne çıkarma metoduyla anlatılmak istenmiştir.

(ⅰ). tümcede Nevin Yıldırım’ın müebbet hapis cezasına mahkûm edilmesi değil, iyi hâl ve haksız tahrik indirimi uygulaması yapılmadığı ön plana çıkarılmıştır.

(ⅱ). tümcede avukatların özelliği iyi hâl ve tahrik indirimi istemeleridir. (ⅲ). tümce bir eylem tümcesidir ve vurgu yüklemden önceki sözcük ya da sözcük grubunda olacağı için yüklemden önce asıl vurgulanmak istenen ifade kullanılmıştır.

Diğer yan başlık ise “Adalet aramaktan vazgeçmeyeceğiz.” dir.

Tümce bir eylem tümcesidir, vurgu yüklemden önce gelen adalet aramak isim fiil grubu üstündedir. Bu tümce ile yapılacak işin mesajı verilmiştir. Eylemin{-AcAK} ekiyle çekimlenmiş olması eyleme hem kesinlik hem de zamanda süreklilik anlamı katmıştır. Eleştirel söylem çözümlemelerinde amaç, söylenilmeyenlerden hareketle gömülü anlamları çıkarmaktır. Bu başlık “Adalet arayacağız” şeklinde de olabilirdi. Tümce özellikle vazgeçmek eylemiyle tamamlanmıştır, bu eylem süreci betimlemek için kullanılmıştır. Adalet arama sürecinde önlerine çıkabilecek engeller olacak ve bu engeller onların vazgeçmesine, pes etmesine neden olmayacaktır.

Adalet kayıp, yitik ya da birileri tarafından saklanmış bir nesne gibi kullanılmış ve ona metaforik bir anlam yüklenmiştir. Yüklem birinci çoğul şahıs ile çekimlenmiştir, eylemin bu şekilde çekimlenmesiyle arama eylemine dâhil olan, vazgeçmeyen çok sayıda kişinin olduğu da vurgulanmıştır. Adaleti arayan “biz” grubu ile adaleti saklayan ya da bulunmasına engel olan öteki grubunun sınırları da çizilmiştir. Adaleti uygulayan kurum iktidar, erk ya da egemen grup olduğuna göre bu başlık denetim altındaki grupların söylemsel olarak erke nasıl karşı koyduklarını da göstermektedir.

157

“Yıldırım ‘tasarlayarak canavarca hisle kasten adam öldürmek’ iddiasıyla ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası istemiyle yargılandı.”

Bu tümce edilgen yapıdadır, Nevin Yıldırım tümcenin sözde öznesi durumundadır. Savcı’nın Yıldırım için kullandığı ifadeler canavarca hisler, kasten, tasarlayarak’ tır. Tümcenin devamı şu şekildedir:

“Ancak savcı mütalaasında ‘canavarca hisle’ ibaresini çıkararak

‘tasarlayarak kasten öldürmekten ağırlaştırılmış müebbet’ istedi.”

Bu iki tümceden de anlaşıldığı üzere Savcı için olayın tarafları bellidir.

Canavar, katil, Nevin Yıldırım; mağdur, Nurettin Gider. Haberin art alan bilgisinde Nurettin Gider tecavüz faili olarak geçmektedir fakat savcı sonucu önce canavarca değerlendirmiştir daha sonra cinayeti tasarlayarak adam öldürme olarak belirtmiştir.

Tasarlamak bir süreçtir ve savcının ifadesinde haber metninde belirtilen ve süreci başlatan, tetikleyen olaydan bahsedilmemiştir. Savcı, maktüle evrensel empati bağlamında yaklaşmış, olayı onun kişiliğinden bağımsız değerlendirmiştir. Olaya evrendeki tüm canlılar açısından bakmıştır çünkü hiçbir neden, cinayeti ve ölümü haklı göstermez fakat aynı savcı “canavarca his” ifadesini kullandarak haber metnine göre tecavüz mağduru olan Nevin Yıldırım için aynı yaklaşımı sergilememiştir.

Bunun sonucunda Yıldırım’ın avukatı ve kadın dernekleri egemen güce söylemleri ile karşı çıkmıştır. Bu tümceler şu şekildedir:

Yıldırım’ın avukatlarından Zekiye Karaca Boz:

“(ⅰ)Nevin, ön yargıyla ve köy halkının dedikodularına dayanarak mahkûm edildi. (ⅱ)Temyiz duruşmasında, tecavüze uğramamak için öldürdüğünü, öfke ve hırsla Nurettin Gider’in kafasını kesip köy meydanına attığını, olayın meşru müdafaa olduğunu söylemiştik. (ⅲ)Yargıtay, meşru müdafaayı hiç kabul etmediği gibi haksız tahrik ve iyi hal indirimi de yapmadı. (ⅳ)Bu karar, erkek adalet anlayışımızı pekiştirdi. (ⅴ)Tüm erkek katillere otomatik uygulanan iyi hal indirimi bile sudan, gerçekdışı gerekçelerle Nevin’e uygulanmadı.”

(ⅰ) ve (ⅴ) edilgen yapıda iki tümcedir. Birinci tümcenin yüklemi anlam bakımından ikinci tümcenin yüklemi de yapı bakımından olumsuzdur. Bu olumsuzluktan etkilenen, nesne durumunda olan Nevin Yıldırım’dır. Tümcelerde bu verilirken söylenmeyenden hareketle iletilen mesaj da şudur: Aktif özne Yargıtay’dır. (ⅴ)’te özellikle karşılaştırma yapılmıştır tüm erkek katiller ve onun

158 karşısında olan Nevin Yıldırım’dır. Nevin Yıldırım burada aynı konumda olan kadınları temsil etmektedir. Yargıtay tüm erkek katillere uyguladığı iyi hal indirimini Nevin’e uygulamamıştır. Bu tümcede otomatik kullanımı önemlidir. Uygulamayı otomatikleştiren sanığın erkek olmasıdır. Otomatik ifadesi okuyucuya hemen diğer davaları hatırlatmakta ve bilişsel süreci harekete geçirmektedir. Yargıtay’ın cezasının dayanakları şöyle sıralanmıştır: ön yargı, dedikodu, sudan ve gerçekdışı. Bu ifadeler Nevin Yıldırım’ın mağdur edildiğini, cezasının gerçeklere dayanmadığını göstermiştir. (ⅱ). tümcede sanığın suçu neden işlediği amaç-sonuç ilişkisiyle verilmiştir. Sanığın birey bütünlüğüne yöneltilen saldırının önüne geçmek için böyle bir davranışta bulunduğunu açıklamıştır. Bu tümce, okura anlık yer değiştirin kendinizi Nevin Yıldırım’ın yerine koyun sezdiriminde bulunmaktadır. (ⅲ)’te kullanılan “hiç” belirteci anlamı kuvvetlendirmektedir. Kabul etme- eylemi bu tümcede art alan bilgisi bakımından sınırları belli olan bir eylemdir bu bağlamda durum ya tamamen kabul edilir ya da reddedilir. Tümcede “reddetti” yerine “hiç kabul etmedi” tercih edilmesi olumsuz anlamı kuvvetlendirmiştir. Olumsuz bir imajla yansıtılmak istenen birey ya da kurumlar için olumsuz eyleme sahip ve öznenin aktif olduğu tümceler tercih edilir. Bu tümcelerin olumlu alternatifleri varken bu şekilde kullanılmasının amacı Yargıtay’a dair okuyucu üzerinde olumsuz imaj yaratmaktır. Yargıtay’ın bunları yapmasının altında yatan neden avukatın vermek istediği mesajda vardır. Yargıtay özellikle erkek egemen topluma göre hareket ederek haksız taraf olmaktadır. Bu da metinde (ⅳ)’te yer alan “erkek”

vurgusu ile yapılmıştır. Avukatın açıklamalarına göre Yargıtay, Nevin Yıldırım’a karşı nötr basamağı gerçekleştiremediği için ona empatik yaklaşmamıştır. Empatik tavrın önündeki diğer engel ise kurum ve bireylerin otoriteye koşulsuz itaat etmesi üstlendikleri roller gereği davranmasıdır.

Sivil toplum örgütleri, Yargıtay’ın cezasına karşılaştırma yaparak bakmıştır.

Nevin Yıldırım, cinsel ve fiziksel şiddete maruz kalan kadınları temsil eder.

Öteki konumunda olanlar ise istismar failleri, kadın cinayeti failleri, tecavüzcü, cinsel şiddet uygulayan erkek’tir.

Türkiye Kadın Dernekleri Federasyonu Başkanı Canan Güllü uygulanan cezayı, “Bu, erkek adaletin kararıdır.” ifadesiyle eleştirir. Bu tanımlama ile cinsiyetçi karar alındığını vurgular.

159 Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu, karara “Bu adalet ve eşitlik ilkeleriyle açıklanamaz.” şeklinde karşı çıkar. Eşitlik ilkesine vurgu yapılır ve altında yatan neden yine cinsiyetçi yaklaşımdır.

Aynı zamanda son yan başlık olan “Kadın hâkim: Haksız tahrik uygulanmalı” ifadesi cinsiyetçi yaklaşıma başka bir cinsiyetçi yaklaşımla itiraz edildiğini göstermektedir. Yargıtay cezayı oyçokluğuyla onarken bir üye itiraz etmiştir. Bu tümcede özellikle “kadın” hâkim ifadesiyle itiraz eden değil de onun cinsiyeti vurgulanmıştır. Çünkü kadın ifadesi kurulda egemen erkek gücün karşında duran tek kişidir. Kadın hâkim hemcinsi olduğu için anlık yer değiştirmeyi daha kolay gerçekleştirmiş olabilir.

Haber metninin geneline baktığımız zaman Yargıtay’ın verdiği cezadan yakınılmaktadır ve Nevin Yıldırım’ın içinde bulunduğu durum göz ardı edilmiş, ona karşı empatik tavır sergilenmekten kaçınılmış. Bu durum, ESÇ açısından değerlendirildiğinde erkin erkeklere verdiği üstünlükten dolayı gerçekleşen cinsiyet eşitsizliği olarak gösterilmiştir. Kadın dernekleri ise hemcins oldukları için olaya biz seviyesinde empati geliştirmişlerdir.