Meydan Saatleri Konum

Şekil 4.12. Çelik çerçeveli ve cam yüzeyden yapılmış telefon kulübeleri. Telefon kulübeleri, açık mekanlar ve özellikle trafik gürültüsü olan yerler için, kapalı olarak tasarlanmıştır. Son yıllarda tasarımcılarda insan ölçeğinin daha dikkatli şekilde kullanılması, özellikle özürlüler ve çocukların kullanımının da göz önünde bulundurulması ile farklı ölçülerde telefon kulübeleri oluşturulmuştur. Örneğin tekerlekli sandalye kullanan insanlar için daha geniş ölçülere sahip ve daha alçak olan telefon kabinleri oluşturulmuştur. Bu amaçla yapılan bir telefon kulübesinde 150 cm ‘lik telefon yüksekliği, hem tekerlekli sandalye kullanan insanlar için hem de hafifçe eğildiklerinde normal insanlar için uygundur [64].

4.5.1.4. Meydan Saatleri Konum

Saatler, en çok tren ve metro istasyonları, otobüs durakları, hava alanları, yaya yolları, meydanlar ve parklarda yer almaktadırlar. Saatler, insanlara zamanı hatırlatmanın yanında, bulundukları mekana da estetik değer katarlar. Meydan saatleri, su oyunları, plastik objeler gibi kent mobilyaları yaya ve araç trafiğinin yoğun olduğu mekanlarda, çoğu zaman insanların birbirini bekleme ve buluşma noktalarını oluştururlar. Bu nedenle bu tip elemanların konumlandırılması fonksiyonel ve estetik açıdan oldukça önemlidir ve üzerinde önemle durulmalıdır [55].

Şekil 4.13. Yaya alanında kullanılmış bir meydan saati örneği. Tasarım ve Malzeme Özellikleri

İnsanların yoğun olarak kullandıkları mekanlara yerleştirilen meydan saatlerinin, her mesafeden kolaylıkla algılanabilmeleri için yüksekliklerinin ve boyutlarının iyi etüd

edilmesi gerekir. Meydan saatleri, görsel değer taşıyan diğer elemanlarla, ( mevsimlik çiçekler, özel aydınlatma teknikleri, bordür elemanlarıyla )

kullanıldıklarında bulundukları mekanlara daha estetik görünümler kazandırırlar. Malzeme olarak, ahşap, alüminyum, paslanmaz çelik vb. materyaller hem saat için hem de taşıyıcı ayak yapımı için kullanılabilirler.

4.5.1.5. Su Öğesi

Değişikliği en yüksek tasarım elemanı olan suyun kullanımı dönemden döneme değişmekle birlikte, doğal ve yapay suyun insan hayatındaki önemi hiç değişmemiştir. İşlevsel ve görsel özellikleri su kullanımını tarih boyunca vazgeçilmeyen bir tasarım elemanı yapmıştır. Kentsel alalarda su elemanları pek çok farklı form ve biçimde görmek mümkündür. Hepsinin altında yatan kullanım nedenleri, bulundukları mekanın özelliklerin e ve tasarım konseptine bağlı olarak değişir. Bunlar görselliğin, psikolojik ve işitsel nedenlerin ön planda olduğu estetik nedenler olabileceği gibi, mekanın konforunu artırıcı, fonksiyonel nedenlerde olabilir.

Su Elemanlarının Kullanım Biçimlerine Göre Sınıflandırılması Durgun Su Elemanları:

Sessiz, durgun su göllerde, yüzme havuzları veya usulca akan nehirlerde bulunur. Huzur verici, rahatlatıcı ve insan üzerindeki sakinleştirici etkileriyle yumuşak bir karakterdedir. Durgun su görsel olarak da yumuşaktır ve bu özelliği ile kesintisiz olarak zihne düşünme imkanı ve teşviki verir. Bu tipteki sular yerçekimi gücüne karşı dengeyi ifade ederler [65].

• Süs Havuzları: Hem estetik hem de iklimsel konforun sağlanması ve gürültünün olumsuz etkilerinin azaltılması gibi fonksiyonel amaçlara hizmet ederler.

• Yapay Göletler: Boyutları itibariyle kent parkları gibi büyük yeşil alanlarda yer alırlar. Çoğunlukla informel formlarda olurlar ve uygun bitkilerle desteklenerek tasarlanırlar. Ayrıca çekiciliklerinin artırılmasında yabanıl yaşamdan, çeşitli bölümlerde hareketi sağlamak amaçlı fıskiye ve jetlerden yararlanılabilmektedir [66].

• Bataklık Bahçeleri: Alanın sınırlı olduğu durumlarda bir veya birkaç fıçının toprak altına gömülüp gerekli drenaj önlemleri alındıktan sonra nemli topraklarla doldurulup nem seven bitkilerin dikimiyle de elde edilebilir. Estetik görünümlerinin yanında yapım ve bakımı oldukça kolaydır.

Hareketli Su Elemanları:

Hareketli su elemanlarının hareketini sağlayan güç yapay veya doğal olabilir. Yapay güç; yerçekimi kuvvetinin ters yönünde dışarıdan uygulanan mekanik bir güçle çalışır. Yerçekimi kuvvetinden faydalanarak hareket eden su elemanlarını akan, düşen ve kaskatlanan sular olmak üzere incelemek mümkündür.

Şekil 4.15. Mekanik güçle hareketliliği sağlanan su elemanları örnekleri. Su Elemanlarının Tasarım Kriterleri

Durgun su elemanlarının çevresel etkileri çeşitli faktörlere bağlıdır. Konteynır biçimi, rengi, materyal seçimi, rüzgar etkileri, mekanik donanımları, konumlanışları ve yatay bileşenlerle ilişkileri bu faktörlerden bazılarıdır.

Su elemanlarının vazgeçilmezlerinden aydınlatma birimleri, pompalar, filtreler, ısıtıcılar aynı zamanda havuzlarda tehlike üretilebilecek donanımlardır. Özellikle yer seçiminde tüm risk faktörleri düşünülerek karar verilmeli ve mutlaka gerekli haller dışında ulaşılamayacak şekilde kamufle edilmelidir.

Hareketli su elemanları küçük ya da büyük olsun, durgun su elemanlarının aksine mekana heyecan ve dinamizm getirirler. Tasarımlarında da materyal seçimi, suyun sirkülasyonu, hareketlerinin biçim ve hızı önemlidir.

Akan suların akış yönündeki değişimler akış hızına bağlı olarak, akış hızını artırır ve türbülansların oluşmasına neden olur. Böylece tasarım konseptine de bağlı olarak daha heyecan verici ve ilginç görünümler elde edilebilir.

Suyun üzerinden düştüğü yüzeyin rengi de akışın karakterini belirler. Cam, metal veya cilalı taşlar gibi materyaller maksimum da görsel başarı sağlar.

Suyun düşüş hızı da görsel kalitede de etkili bir faktördür. Orta tekstürlü yüzeyler ( malalanmış beton yüzeyler, boyalı taşlar.. ) yüzey geriliminin etkisiyle düşüş hızını azaltacağından, görsel kalite de düşer.

Hareketli su elemanlarının uygulamalarındaki başarı aynı zamanda da iklimsel koşullara da bağlıdır. Rüzgar yön ve şiddeti de yer seçimi ve tasarım süreçlerinde dikkatlice analiz edilmeli ve amaçlanan görüntüyü bozabilecek etkenler için gereken önlemler de alınmalıdır [66]. Su elemanlarının kullanım ve çekiciliğini artıran öğeler; su elemanlarının, bitkilendirilmesi, aydınlatılması, ses ve ışık gösterileri ve plastik öğelerle zenginleştirilmesi gibi etkenler su elemanının kullanıldığı mekan da düşünülerek değerlendirilmelidir.