Meslek

167

Aidiyet alt boyutunda ilkokul mezunu katılımcılar ile üniversite mezunu katılımcılar arasında istatistiksel açıdan anlamlı fark saptanmıştır (p=.011) (Tablo 36).

Aidiyet alt boyutu ortalama puanı, eğitim seviyesi yükseldikçe azalmaktadır.

Gelecek alt boyutunda lise mezunu katılımcılar ile okula gitmemiş olan (p=.005), ilkokul (p=.000) ve ortaokul (p=.000) mezunu katılımcılar arasında istatistiksel açıdan anlamlı düzeyde farklılaşma tepit edilmiştir. Yine bu alt boyutta üniversite mezunu katılımcılar ile okula gitmemiş olan (p=.005), ilkokul (p=.000) ve ortaokul (p=.000) mezunu katılımcılar arasında istatistiksel açıdan anlamlı düzeyde farklılaşma gözlenmiştir (Tablo 36). Mezuniyet derecesinin yükselmesi, yer ile bağlantılı gelecek planında düşüşe neden olmaktadır.

Eğitim seviyesi Niğde ile kurulan ilişkiyi, yani yer kimliğini etkilemektedir.

Rollero ve De Piccoli’ye (2010: 204) göre de eğitim düzeyi hem yer bağlılığını hem de kimliği doğrudan etkilemektedir: daha düşük eğitime sahip bireyler ikamet ettikleri yere daha fazla bağlıdır ve ikamet ettikleri yerin sakinleriyle kendilerini daha fazla özdeşleştirmiştir. Niğde örnekleminde eğitim düzeyi ve yer kimliği ilişkisinde benzer bir sonuç gözlenmiştir. Eğitim düzeyi yükseldikçe bireyin kimlik inşasındaki anlamlar zenginleşmekte ve yer kimliği daha geri plana düşmektedir.

168

iki gruba ayrılmıştır. Ücretli çalışanlar; mavi yakalıların dahil olduğu kamuda ve özel sektörde çalışan işçi katılımcılar, beyaz yakalıların dahil olduğu öğretmen ve memur katılımcılar olarak gruplanmıştır. Kendi hesabına çalışanları oluşturan serbest meslek grubunu oluşturan katılımcılar şehirde esnaf ve serbest meslek sürdürenler, köyde çiftçilerdir. İş gücüne dahil olmayan grupta ise Boratav’ın (2004) deyimiyle, ücretlilerin eteklerinde yer alan emekliler bulunmaktadır. Ayrıca çalışmayan ve ev hanımı katılımcıların oluşturduğu grup da iş gücüne dahil değildir ve aynı grup başlığı altına dahil edilmiştir. Böylelikle meslek gruplarını 6 ana başlıkta toplayarak karşılaştırma yapılmıştır.

Tablo 37: Meslek Gruplarına Göre Betimleyici İstatistik ve Anova Analizi

Boyutlar Meslek n x̄ ss F p

Karşılaştırma Öğrenci 56 7,95 2,850 5,981 ,000*

İşçi 63 8,43 2,619

Emekli 84 9,50 3,221

Memur 76 9,50 2,671

Serbest 95 9,91 2,888

Çalışmıyor 185 9,83 2,695

Aidiyet Öğrenci 56 27,70 5,095 5,498 ,000*

İşçi 63 28,73 4,646

Emekli 84 31,10 3,636

Memur 76 29,20 5,174

Serbest 95 30,39 4,027

Çalışmıyor 185 29,32 4,092

Gelecek Öğrenci 56 19,84 4,793 9,840 ,000*

İşçi 63 20,84 5,419

Emekli 84 23,77 4,868

Memur 76 20,92 5,096

Serbest 95 23,24 4,771

Çalışmıyor 185 23,51 4,454

* p ≤ .05

Meslek gruplarına göre, Karşılaştırma alt boyutunda anlamlı farklılık gözlenmiştir (F(5-553)=5,981 p=.000). Özellikle öğrenci katılımcıların (X̄=7.95) diğer tüm meslek gruplarındaki katılımcılardan daha düşük düzeyde ortalama puana sahip olduğu

169

dikkat çekmektedir. Karşılaştırma alt boyutunda, en yüksek ortalama puan herhangi bir iş yerinde çalışmayan (X̄=9.83) ve serbest meslek (X̄=9.91) grubundaki katılımcılarındır (Tablo 37). Bu puanlara göre serbest meslekteki katılımcıların diğer meslek grubundakilere oranla daha olumlu görüş bildirdikleri ortaya çıkmıştır

Aidiyet alt boyutunda meslek gruplarına göre istatistiksel açıdan anlamlı farklılık gözlenmektedir (F(5-553)=5,498 p=.000). Bu alt boyutta en yüksek ortalama puanı emekli olan katılımcıların (X̄=31.10) aldığı saptanmıştır. Bu grubun yer kimliği ile ilgili aidiyeti yoğun olarak hissettiği anlaşılmaktadır. Serbest meslek (X̄=30.39), çalışmayan (X̄=29.32), memur (X̄=29.20), işçi (X̄=28.73) ve öğrenci (X̄=27.70) grubundaki katılımcılar, ortalama puan düzeyinin yüksekten düşüğe doğru sıralanmış halini oluşturmaktadır (Tablo 37). Öğrenci grubundaki katılımcıların aidiyet puanı diğer gruplar ile karşılaştırıldığında en düşük düzeydedir. Aidiyet alt boyutunda, katılımcıların mesleklerine göre anlamlı fark gözlenmiştir. Ancak meslek gruplarına göre ortalama puan farkının az olması ve puanların aritmetik ortalamaları, genel anlamda her grupta yer kimliğine bağlı aidiyetin güçlü olduğunu göstermektedir.

Gelecek alt boyutunda, mesleklere göre farklılık olup olmadığına bakılmış ve istatistiksel açıdan anlamlı düzeyde fark saptanmıştır (F(5-553)=9,840 p=.000). Bu alt boyutta emekli (X̄=23.77), çalışmayan (X̄=23.51) ve serbest meslek (X̄=23.24) grubundaki katılımcıların ortalama puanlarının kendi araların birbirine yakın ve diğer gruplara oranla yüksek olduğu tespit edilmiştir. Memur (X̄=20.92) ve işçi (X̄=20.84) grubundaki katılımcıların da ortalama puanı birbirine yakın seviyededir. Yer kimliği ölçeği, gelecek alt boyutunda öğrenci grubu (X̄=19.84) en düşük ortalama puan düzeyindedir (Tablo 37). Bu alt boyutta öğrenci, memur ve işçi grubundaki katılımcıların ortalama puan düzeylerinin düşük olmasının öncelikli sebebi, sosyal ve ekonomik imkânların kısıtlı olması ile ilgilidir.

170

Farklı sosyoekonomik süreçlerin her biri, farklı birer imkan ve olanaklılık olarak farklı düzeylerde yer kimliğini geliştirmekte ve yere duyulan aidiyeti yeniden üretebilmektedir. Emekli olan katılımcılarda işgücü dışında olmaları nedeniyle içerisinde bulundukları yer’de geçirilen zaman ile orantılı olarak Niğde ile ilişkili oluşan yer kimliğinin daha güçlü olduğu görülmektedir. Yaş faktörünün de etkisi bu bölümde fark edilmektedir. Yaşın yükselmesi, ikamet etme süresi ile de bağlantılı olarak yer kimliği seviyesini yükseltmişti. Bu değişkenler ve yer kimliği arasındaki ilişkinin doğru orantılı olduğu önceki bölümlerde tartışılmıştı.

Emekli katılımcıların, doğal olarak daha ileri yaşta olduğu ve hayatta ekonomik veya sosyal kaygılarının bir dereceye kadar azaldığı düşünülmektedir. Dolayısıyla emekli katılımcıların kimliğine işlemiş olan davranış, algı ve kavrayışlarıyla bağlantılı olarak yer kimliği alt boyutları ortalama puanının arttığı tespit edilmiştir. Bir diğer deyişle emekli katılımcıların hatıralar ve anlamlarla inşa ettikleri yer kimliği bağlamında, kendilerini ait hissettikleri memleketlerinde yaşamaları/yaşamak istemeleri beklenen bir durumdur.

Ayrıca akrabalarının da aynı şehirde yaşıyor olması, hayatlarını burada sürdürmek istemeleri için uygun ortam sağlanmaktadır.

Öğrenci grubundaki katılımcılar ile emekli grubundaki katılımcılar arasında yaş gruplarında görülen farklılığa benzer sonuçlar gözlenmiştir. Yer kimliği ölçeğinde, çalışmayan gruptaki katılımcıların -ki büyük bir bölümünü ev hanımları oluşturmaktadır- daha yüksek ortalama puan alma eğilimi göstermeleri, sosyal ve ekonomik imkanlarının kısıtlı olması nedeniyledir. Bu kısıtlılıklar, ikamet ettikleri yerin çevresel ve sosyal özellikleri ile özdeşleşmelerine olanak sağlar. Ayrıca, işçi ve memur grubundaki katılımcıların ortalama puanlarının daha düşük seviyede kalmasının nedeni iş imkanı ve sosyal imkanların sınırlı olmasından kaynaklandığı düşünülmektedir.

171

Tablo 38: Meslek Gruplarına Göre Çoklu Karşılaştırma Testi (p<.05)

Boyutlar Meslek Meslek X̄ Fark ss p

Karşılaştırma Öğrenci Emekli -1,554^* ,486 ,022

Memur -1,554^* ,496 ,027

Serbest -1,959^* ,475 ,001

Çalışmıyor -1,881^* ,430 ,000

İşçi Serbest -1,477^* ,458 ,020

Çalışmıyor -1,398^* ,411 ,011

Aidiyet Öğrenci Serbest -2,693^* ,733 ,004

Emekli Öğrenci -3,399^* ,751 ,000

İşçi -2,365^* ,725 ,018

Çalışmıyor 1,771^* ,573 ,031

Gelecek Öğrenci Emekli -3,935^* ,830 ,000

Serbest -3,403^* ,810 ,000

Çalışmıyor -3,674^* ,733 ,000

İşçi Emekli -2,933^* ,801 ,004

Serbest -2,401^* ,781 ,033

Çalışmıyor -2,672^* ,701 ,002

Memur Emekli -2,853^* ,761 ,003

Serbest -2,321^* ,740 ,027

Çalışmıyor -2,592^* ,655 ,001

* p ≤ .05

Meslek gruplarına göre ölçek alt boyutlarındaki farklılığın kaynağını öğrenebilmek için yapılan analize göre:

Karşılaştırma alt boyutunda öğrenci grubundaki katılımcılar ile emekli (p=.022), memur (p=.027), serbest meslek (p=.001) ve çalışmayan (p=.000) grubu katılımcıları arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir farklılık gözlenmiştir (Tablo 38). Yani öğrenci olan katılımcılar ile (işçi grubundaki katılımcılar haricinde) tüm meslek grupları ile arasında anlamlı bir farklılık mevcuttur. Ortalama puan bakımından öğrencilerin diğer gruplardan daha düşük düzeyde olan bu tutumu, diğer şehirler ile karşılaştırma yapıldığında en olumsuz görüş bildiren grup olarak öğrencileri karşımıza çıkarmaktadır.

172

Aidiyet alt boyutunda farklılığın, öğrenci grubundaki katılımcılar ile serbest meslek (p=.004) ve emekli (p=.000) grubu katılımcıları arasında olduğu tespit edilmiştir.

Ayrıca emekli katılımcılar ile işçi (p=.018) ve çalışmayan (p=.031) gruptaki katılımcılar arasında anlamlı düzeyde fark gözlenmiştir (Tablo 38). Öğrenci olan katılımcılar, emekli ve çalışmayan katılımcılara göre kendilerini Niğde’ye daha az ait hissetmektedirler.

Ayrıca emekli olan katılımcıların aidiyet ortalama puanının diğer meslek gruplarındaki tüm katılımcılardan yüksek olması, daha yüksek aidiyet hissettikleri anlamına gelmektedir.

Gelecek alt boyutunda istatistiksel açıdan gözlenen farkın kaynağı: Öğrenci, işçi ve memur grubundaki katılımcıların ortalama puan düzeylerinin emekli, serbest meslek ve çalışmayan gruptaki katılımcılara göre düşük olmasıdır. Öğrenci grubu katılımcıları ile emekli (p=.000), serbest meslek (p=.000) ve çalışmayan (p=.000) gruptaki katılımcılar arasında istatistiksel açıdan anlamlı düzeyde farklılık saptanmıştır. İşçi grubundaki katılımcılar ile emekli (p=.004), serbest meslek (p=.033) ve çalışmayan (p=.002) gruptaki katılımcılar arasında da anlamlı düzeyde farklılık tespit edilmiştir. Ayrıca, memur grubu katılımcıları ile emekli (p=.003), serbest meslek (p=.027) ve çalışmayan (p=.001) gruptaki katılımcılar arasında istatistiksel açıdan anlamlı düzeyde bir farklılık mevcuttur (Tablo 38). Gelecek alt boyutunda öğrenci, işçi ve memur grubundaki katılımcıların ortalama puan seviyesi, emekli, serbest meslek ve çalışmayan gruplarındaki katılımcılara oranla daha düşüktür. Dolayısıyla kimlik tanımında yerin etkisi, meslek gruplarına göre farklılık göstermektedir.