Mersin Bölgesel Yenilik Stratejisi Projesi

Türkiye’de uygulanan ilk bölgesel yenilik stratejisi olan Mersin Bölgesel Yenilik Stratejisi (Regional Innovation Strategy of Mersin-RIS Mersin) projesi, Mersin’in kalkınmasında yeniliği önemli bir araç olarak kullanmak ve bölgenin yenilik potansiyelini artırmak amacıyla hazırlanmıştır. RIS-Mersin projesi, 1 Haziran 2005 tarihinde başlatılmış olup, 2008 yılının Ocak ayında tamamlanmıştır. Proje, Mersin Valiliği’nin liderliğinde, ODTÜ Teknokent’in koordinatörlüğünde, Mersin Üniversitesi, Mersin Tarsus Organize Sanayi Bölgesi, Mersin Ticaret Sanayi Odası ve Yunanistan’dan Epirus İş Yenilik Merkezi’nin katılımı ile yürütülmüştür (Elçi, Karataylı ve Karata, 2008:51).

167 Mersin yenilik sistemini yerel aktörlerin katılımı ile destekleyen RIS-Mersin projesi, AB 6. Çerçeve Programı’nın finansal desteği ve yönlendirmesi ile uygulanmıştır. Mersin’in yüksek yaşam kalitesine, bilgi ve yeniliğe dayalı sürdürülebilir ekonomiye sahip bir bölge haline getirilme vizyonuna sahip olan proje, dört stratejik hedef etrafında şekillenmiştir. Projenin stratejik hedefleri; Mersin yenilik sisteminin iyileştirilmesi, mevcut firmalardaki yeniliğe dayalı girişimciliğin teşvik edilmesi, Mersin’deki kilit önem taşıyan sektörlerdeki mevcut potansiyelin kullanılması ve bölgenin bilgi altyapısının geliştirilmesi, şeklinde gösterilebilir (RIS Mersin, 2008:23).

RIS-Mersin projesinin en öncelikli stratejik hedefi, bölgedeki yenilik sisteminin desteklenmesidir. Bu kapsamda proje ile bölgesel yenilik sisteminin eksik yönlerinin tamamlanması ve sistemdeki aktörler arasındaki işbirliği ve koordinasyonun sağlanması hedeflenmiştir. Proje ile birlikte etkin çalışması planlanan Mersin yenilik sisteminin aktörleri, Tablo 14’de gösterilmiştir.

Tablo 14: Mersin Yenilik Sisteminin Aktörleri

Strateji Üreten ve Uygulayan Kamu Kurumları

Mersin Valiliği, İl Özel İdaresi, İl’deki 9 Kaymakamlık, Büyükşehir Belediyesi, 3 Merkez ve 9 İlçe Belediyesi, Çukurova Kalkınma Ajansı ve 10 Bakanlığa Ait İl Müdürlükleri (Telekomünikasyon Bölge Müdürlüğü, Liman İşletme Müdürlüğü, Denizcilik Müsteşarlığı Bölge Müdürlüğü, Serbest Bölge Müdürlüğü, TSE Bölge Müdürlüğü)

Finans Kurumları

Finansman sağlayıcı kurumlar olarak, 20 yerel ve uluslararası bankanın şubeleri bulunmaktadır. Bankalar dışında yeniliğe finansman sağlayan risk sermayesi fonları ve melek yatırımcılar gibi kurumlar bulunmamaktadır.

Bilgi Üreten Kurumlar

Mersin Üniversitesi ve Araştırma Merkezi, Çağ Üniversitesi, Selçuk Üniversitesi Silifke-Taşucu Meslek Yüksek Okulu, Ortadoğu Teknik Üniversitesi Deniz Bilimleri Enstitüsü ve Alata Bahçe Bilimleri Araştırma Enstitüsü

Yeniliğe Destek Veren Kurum ve Kuruluşlar

Mersin Ticaret ve Sanayi Odası, İlçe Ticaret ve Sanayi Odaları, Mersin Deniz Ticaret Odası, Mersin ve Tarsus Ticaret Borsaları, Mersin Ziraat Odası ve İlçe Ziraat Odaları, Akdeniz İhracatçı Birlikleri, Sanayici ve İşadamları / Kadınları Dernekleri, Diğer Dernekler ve Sivil Toplum Kuruluşları ve Sektörel Platformlar

Girişimciliği ve Yeniliği Destekleyen Diğer Kurumlar

KOSGEB İl Müdürlüğü, Mersin İş Geliştirme Merkezi, Tarsus İş Geliştirme Merkezi, Mersin Teknoloji Geliştirme Bölgesi, Mersin Tarsus Organize Sanayi Bölgesi, Mersin Serbest Bölge İşletici A.Ş., Mersin Firmaları ve Mersin Halkı

Kaynak: RIS Mersin, (2008). Mersin Bölgesel İnovasyon Stratejisi 2006-2016. http://www.innovating-regions.org/ download/ris_ kitap-eng.pdf. (14 Eylül 2009).

168 Mersin yenilik sisteminin aktörleri; kamu kurumları, firmalar, üniversiteler ve araştırma kurumları, sivil toplum kuruluşları, teknoloji geliştirme bölgesi, iş geliştirme merkezleri ve finansman sağlayıcı kurumlar olarak bankalardan oluşmaktadır. Sistemde kilit derecede önemli rol oynaması beklenen önemli bir aktör ise 2006 yılının ortalarında kurulan ve Mersin ile Adana bölgelerini kapsayan Çukurova Kalkınma Ajansıdır. Kalkınma ajansı, sistemdeki yenilik sürecini desteklemekte ve yeniliğe ilişkin stratejilerin hayata geçirilmesine olanak sağlamaktadır.

Mersin yenilik sisteminin güçlü yönleri; genç ve girişimci insan kaynakları potansiyeli, yeniliği destekleyebilecek yüksek eğitim kurumlarının mevcudiyeti, farklı alanlarda çeşitlenmiş endüstriyel yapı ve aracı kurum olarak hareket eden sivil toplum kuruluşlarının sayısının yeterli olması şeklinde gösterilebilir. Ancak, yeniliği finanse edecek kurumsal yapının yetersizliği (risk sermayesi ve iş melekleri gibi), firmalar ve bölgedeki diğer aktörlerin yeniliğe ilişkin farkındalık düzeylerinin gelişmemiş olması, aktörler arasındaki işbirliği ve ortaklıkların yetersiz olması, Ar- Ge faaliyetlerinin düşük seviyesi, teknoloji transfer mekanizmalarının gelişmemiş olması bölgesel yenilik sistemlerinin etkinliği azaltabilecek unsurlar olarak dikkat çekmektedir (European Commission, 2007e:14).

RIS-Mersin projesi ile birlikte, bu sorunların giderilerek sistemin etkinliğinin artırılması ve sistemdeki finansman sorunlarına çözüm bulunması hedeflenmiştir. Proje ile ayrıca, sistemindeki aktörlerin birbirleriyle etkileşimli bir şekilde hareket etmesi sağlanmaya çalışılmış ve bilgi birikimine katkı sağlayacak kurumsal yapının desteklenmesi öngörülmüştür. Bu hedeflere aşağıdaki işlevsel amaçlar aracılığı ile ulaşılması planlanmıştır (RIS Mersin, 2008:25-26).

• İl çapında bir yönetişim sisteminin kurulması; Mersin’de kaynakların verimli kullanımı için hem kamu sektörünü hem de özel sektörü içeren etkili bir bölgesel yenilik yönetimine ihtiyaç olduğu tespit edilmiştir. Bu bağlamda, yenilik yönetiminden sorumlu üst düzey organ olarak, İl çapındaki bütün aktörleri temsil edecek bir Mersin Yenilik Kurulu’nun oluşturulması önem kazanmıştır.

169 • Sistemdeki kurumsal yapının yeni aktörlerle desteklenmesi; Mersin yenilik

sistemi temel kurumsal yapıya sahip olmakla birlikte, sistemin etkinliğinin artırılması için bir dizi yeni aktöre gereksinim olduğu tespit edilmiştir. Bu aktörler; teknoloji ve bilgi transferini kolaylaştıracak yapılar, yenilikçi faaliyetlere finansman sağlayacak kurumlar (risk sermayesi fonları ve iş melekleri gibi), ileri düzeyde ticari ve teknolojik hizmetler konusunda tavsiyelerde bulunacak danışmanlık firmaları, teknolojik bilgi sağlayan kurumlar ile yerli ve yabancı girişimcilerin tüm ihtiyaçlarını tek bir merkezden karşılayan kurumlar şeklinde gösterilmiştir.

• Aracı kuruluşların kabiliyet ve kapasitelerinin geliştirilmesi; Mersin’de firmalara hizmet sağlayan çok sayıda aracı kuruluş bulunmakla birlikte; bu kuruluşların, firmaların yeniliğe ilişkin ihtiyaçlarını karşılamada daha etkin olmaları için kapasitelerinin geliştirilmesi gerektiği ifade edilmiştir.

RIS-Mersin projesi ile belirlenen bu hedefleri hayata geçirmek için çeşitli pilot projeler uygulanmıştır. Mersin’de, 2007 yılının başından itibaren yenilik stratejisi ile uyumlu olmak üzere dört pilot proje uygulanmıştır. Bunlar; Mersin İl’inde yenilikçi genç girişimciler yetiştirilmesini amaçlayan eğitim projesi Girişimci

33, KOBİ’lerin dış ticaret performanslarını arttıracak uzman personelin

yetiştirilmesini amaçlayan İhracat 33, üniversite-sanayi işbirliğini kolaylaştırıcı etkinlikler içeren ve ortak proje sayısını arttırmayı hedefleyen Ar-Ge 33 adlı projeler ile firmalar arasında yenilik kültürünü yaygınlaştırmayı hedefleyen I. Yenilik

Yarışması’ndan oluşmaktadır (RIS Mersin, 2009).

RIS-Mersin projesiyle birlikte; bölgede yeniliğe ilişkin farkındalık düzeyi artmış, yenilik sistemindeki aktörlerde ortak çalışma motivasyonu sağlanmış, bölgenin yurt içindeki ve dışındaki imajı güçlenmiş, bölgede proje üretme geleneği yaygınlaşmış, firma bazında yeniliğe olan ilgi artmış ve Avrupa’daki firma ve kurumlarla beraber çalışma imkanı ortaya çıkmıştır. Bununla birlikte bölgede, yenilik için gerekli kurumsal yapıların oluşturulması yönünde önemli adımlar atılmaya başlanmıştır. Bu kapsamda “Bölgesel Yenilik Kurulu”, “Tarım-Gıda Platformu”, “Turizm Platformu”, “Lojistik Platformu” ve “Teknoloji Transfer Ofisi” gibi kurumsal yapılara ilişkin önemli çalışmalar yapılmıştır. Ayrıca, proje süresince

170 gerçekleştirilen pilot projelerle de yeniliğe dayalı kalkınma yolunda atılan adımların somutlaştırılması sağlanmıştır (Elçi, Karataylı ve Karata, 2008:51-52).

3.2.3.2. Adana Potansiyel ve Var Olan Araştırma Odaklı KOBİ’lerin