İzmir Bölgesel Yenilik Stratejisi Pilot Projesi

İzmir Bölgesel Yenilik Stratejisi Pilot Projesi, Avrupa-Akdeniz Yenilik ve Teknoloji Programı (Euromed Innovation and Technology Programme-Medibtikar)∗ tarafından finanse edilmiş olup, bölgedeki bütün paydaşların katımlı ve İzmir Kalkınma Ajansı’nın koordinasyonunda uygulanmıştır. 2008 yılının Haziran ayında

∗ _{Medibtikar Programı, 1995 yılında kurulan ve Avrupa Birliği’nin 27 üye ülkesi ile Türkiye’nin de}

içinde yer aldığı 10 Akdeniz ülkesinin taraf olduğu Avrupa-Akdeniz Sanayi İşbirliği tarafından, rekabet edebilirlik ve KOBİ’ler, pazara erişim, tekstil ve yenilik gibi alanlarda faaliyet göstermek amacıyla geliştirilmiştir. Bütçesi 7.3 Milyon Avro olan ve 30 Mart 2009 tarihine kadar süren Medibtikar Programı; Avrupa Komisyonu tarafından finanse edilmiş olup, Akdenizli ülkelere işletme ve ülke seviyesinde yenilikçiliği harekete geçirecek yeni ve geliştirilmiş enstrümanlar sağlamak üzere hayata geçirilmiştir. Medibtikar Programı’nın temel hedefleri; işletmeleri, sanayi federasyonlarını ve ticaret odalarını teknoloji ve bilgi transferi alanında iyi uygulamalar geliştirmeye teşvik etmek; KOBİ’lere destek programları uygulayacak aracı kuruluşların (Yenilik ve Teknoloji Merkezleri, Teknoparklar gibi) yaratılmasını ve/veya iyileştirilmesini desteklemek; ulusal yenilik stratejisinin geliştirilmesinden KOBİ’lere sağlanacak hizmetlerin belirlenmesine kadar uzanan faaliyetleri içeren yenilik yönetimini desteklemek; Akdeniz Bölgesi’nde aynı güçlüklerle karşı karşıya kalan spesifik sektörlere destek sağlamak ile yeniliği desteklemek ve Avrupa-Akdeniz ülkelerinde anahtar oyuncuları bir araya getiren ulusal ve bölgesel ağlar oluşturmak şeklinde gösterilebilir (STB, 2009a).

172 başlayan ve aynı yılın Kasım ayında sona eren proje, bölgenin yenilik potansiyelini belirlemeyi, bölgenin yenilik sistemindeki aktörleri tanımlamayı ve yenilikçi çevrenin oluşması için aktörler arasındaki koordinasyonu sağlamayı hedeflemiştir (MEDIBTIKAR, 2009a:2).

Projede öncelikli olarak, bölgedeki mevcut durum analiz edilmiştir. Bu kapsamda bölgenin yenilik potansiyeli belirlenmiş, bölgedeki özel sektörün ihtiyaçları ile temel öncelikleri saptanmış ve bölgenin sektör eğilimleri incelenmiştir. Projenin ilk aşamasında yapılan sektör analizlerinde bölgenin yenilik potansiyeli açısından üç sektör öne çıkmıştır. Bunlar; yenilenebilir enerji (renewable energy), tarıma dayalı sanayi alanları (agro-food) ve turizm şeklinde gösterilmiştir (MEDIBTIKAR, 2009b:3-6). Bölgedeki mevcut durumun analizi sonrasında bölgedeki yenilik sisteminin tanımlanması ve geliştirilmesi amacıyla İzmir yenilik sisteminin aktörleri belirlenmiştir. Tablo 15’de yenilik sisteminde yer alan aktörler gösterilmiştir.

Tablo 15: İzmir Yenilik Sisteminin Aktörleri

Strateji Üreten ve Uygulayan Kamu Kurumları

İzmir Valiliği, Büyükşehir Belediyesi ve İlçe Belediyeler, İl Özel İdaresi, İl’deki Kaymakamlıklar, İzmir Kalkınma Ajansı, Çeşitli Bakanlıklara Ait İl Müdürlükleri (Tarım, Sanayi ve Ticaret, Çevre ve Ormancılık, Milli Eğitim, Gençlik ve Spor, Kültür ve Turizm, Çalışma, Bayındırlık ve İskan, Gümrük ve Ulaştırma)

Finans Kurumları

Yerel ve uluslar arası bankaların bölgedeki şubeleri ile İzmir Bölgesel Kalkınma Ajansının Finansman Programları

Bilgi Üreten Kurumlar

Dokuz Eylül Üniversitesi, Ege Üniversitesi, İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Yaşar Üniversitesi, İzmir Ekonomi Üniversitesi ve İzmir Üniversitesi

Yeniliğe Destek Veren Kurum ve Kuruluşlar

Ege Sanayi Odası, İzmir Ticaret Odası, İlçe Ticaret ve Sanayi Odaları, İzmir Deniz Ticaret Odası, İzmir Ticaret Odası, İzmir Ziraat Odası, İzmir Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği, Ege Ekonomiyi Geliştirme Vakfı, Batı Anadolu Sanayici ve İşadamları Dernekleri Federasyonu, Sanayici ve İşadamları Dernekleri

Girişimciliği ve Yeniliği Destekleyen Diğer Kurumlar

KOSGEB İl Müdürlüğü, İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü Teknoloji Geliştirme Bölgesi, Organize Sanayi Bölgeleri, İzmir Serbest Ticaret Bölgesi, İzmir’deki Girişimciler, İzmir Halkı

Kaynak: Elçi, Ş. (2009) İzmir RIS Pilot Çalışması, http://www.medibtikar.eu/Medibtikar-organises- the-Izmir.html, E.T. 13.09.2009.

İzmir yenilik sisteminde başta strateji üreten ve uygulayan kamu kurumları olmak üzere bilgi üreten kurumlar (üniversiteler ve araştırma merkezleri), yeniliğe destek veren kurumlar ile girişimciliği ve yeniliği destekleyen diğer kurumlar

173 bulunmaktadır. İzmir yenilik sistemi, güçlü bir bilimsel ve teknolojik bilgi birikimine sahip üniversite ve araştırma merkezleri ile dikkat çekmektedir. Bunun yanı sıra organize sanayi bölgeleri, teknoloji geliştirme bölgesi, teknoloji geliştirme merkezleri, iş geliştirme merkezi ve kalkınma ajansı gibi çeşitli aktörler sistemde yer almaktadır. Bölgede organik tarım, uzay ve havacılık alanında kümeleşme eğilimleri bulunmaktadır. Bölge ayrıca, beşeri sermaye potansiyeli açısından oldukça gelişmiş durumdadır (MEDIBTIKAR, 2009b:6-7).

Projede güçlü bir kurumsal altyapıya sahip olan İzmir yenilik sisteminin geliştirilmesi amacıyla kamu, özel sektör ve sivil toplum kuruluşlarından temsilcileri kapsayan bölge yenilik konseyinin kurulması; özellikle KOBİ’lere danışmanlık hizmeti vermek amacıyla yenilik danışmanlık merkezinin kurulması; ulusal ve uluslararası düzeyde işbirliği geliştirmek amacıyla çeşitli platformların oluşturulması; KOBİ’lerin yenilik kapasitelerini artırmak amacıyla çeşitli platformların oluşturulması; nitelikli insan kaynaklarını geliştirmek amacıyla eğitim ve öğretim programlarının düzenlenmesi ve bölgedeki kümeleşme eğilimlerinin desteklenmesi önerilmiştir (MEDIBTIKAR, 2009b:6-7).

Proje genel olarak değerlendirildiğinde, İzmir yenilik sisteminin temel aktörleri, sistemin güçlü yönleri ve sistemin etkinliği için gerekli olan düzenlemeleri ele almıştır. Proje ile birlikte, bölgenin yenilik potansiyelini artıracak sektörel öncelikler tespit edilmiş ve bu sektörel önceliklere önem verilmesi gerektiği ifade edilmiştir. Ayrıca, yenilik sistemindeki mevcut aktörlerin işbirliğini temel alan düzenlemelerin gerekliliği öngörülmüştür.

3.3. BÖLGESEL YENİLİK SİSTEMLERİNE YÖNELİK TEMEL