Medyanın Şiddeti ve Cinsiyetleri Metalaştırması

Medya ticari bir alan olmaya başladıkça bir panayır alanına dönmeye başlamıştır. Ticari kaygı haber bültenlerini ve gazeteleri eğlenceye dayalı görüntülere, seyirlik nesneler halindeki haberlerin yayınlandığı mecralara çevirmektedir. Haberin değeri dolaşımdaki gücü ile ölçülmektedir. Şiddet görüntülerinin dolaşımdaki gücü büyüktür bu sebeple medya da sıklıkla karşımıza çıkmaktadırlar.

Fakat şiddet gösteriminin, şiddetin yaygınlaşması üzerindeki etkisinin ölçülebilmesinin imkansızlığı yönündeki tartışmalar halen günceldir. Şiddet davranışı üzerinde bireysel ve toplumsal birçok etken vardır. İletişim araçlarının rolü yardımcı bir rol olduğu kabul edilmektedir.

Televizyon izleyicisi erkek (hegemonik erkek) kabul edilir. Yayınlar erkek toplumdaki egemen değerlerine göre tasarlanır. Birçok kadın programının (dizi, yemek, yarışma, haber aktüel vb.) izleyicisinin kadınlar olduğunu düşünülürken programların egemen değerleri erkek izleyiciye göredir. Mesela bir kadın programında erkeklerin beğendiği güzellik ya da ahlak anlayışı kadınlara sunulur. Temsil edilenler ve reyting alanlar erkeklerin değerleridir. Bu tasarıda ötekileşmiş gruplara yer verilmez. Çünkü erkek izleyen kadın ise nasıl izlenildiğini izleyen konumunda kodlanmıştır. Yayınların kodlandığı erkek grubu hegemonyası kabul edilen erkek grubudur.

67 Dolayısıyla hegemonik erkeğe göre tasarlanan yayınlar çalışmamızda üzerinde durduğumuz üzere erkeklere de zarar verici, eşitsizliğe zarar verici olabilir.

"Susan Sontag, insanların şiddet ve acı resimlerine olan iştahının neredeyse çıplak bedenlere olan iştahı kadar evrensel olduğunu yazmıştır. Yüzyıllardır Hıristiyan sanatı, Yahya Peygamber'in boynunun vuruluşu ya da İsa Peygamber'in çarmıha gerilişi gibi imgeleri, bu ürkütücü imgelerin uygunsuzluğunu hiç sorgulamadan sunmuştur. Sontag, başka birçok kişi gibi, insanların bu resimlere korkmadan bakarken belli bir tatmin duyduklarını ileri sürmüştür. Bunu yapabileceklerini bilmekten zevk alırlar. Ve korktuklarında da farklı bir çeşit tatmin duyarlar" (Trend, 2007:104).

Şiddet haberlerini işlerken medya çeşitli klişelere yer verir. Klişe kullanmaktaki amaç haberin meslek jargonunda kullanılan "kadrolu haber" sınıfına girmesini sağlayarak hızla okuyucu tarafından kabulünü sağlamaktır. Bu klişeler gazetelerde üçüncü sayfa ve üçüncü sayfa edebiyatı şeklinde anılır. Klişe haberlerde kurgusal olan ile kurgusal olmayan herhangi farklı bir çaba gerektirmeden bir arada verilebilir. Sonunda okuyucuya bir katharsis (arınma) yaşatan bu haberlerin yazımı tıpkı kurgusal türler gibidir.

"Roman gibi yazılmış gazetecilikte dört kurala uyulması gerekir. 1.

Hikaye birbiri ardına gelen sahneler üzerinden kurulur, habercinin sesi mümkün olduğunca az işitilir. 2. Jestler alışkanlıklar, biçimler, üsluplar, hareket tarzları ve giysiler halkın yaşam tarzının sembolik özellikleri olarak gündelik yaşamın içinden bulunup çıkarılır. 3. Okuyucuyu sıradan bir haberden daha yoğun biçimde içine alan gerçekçi diyaloglar icat edilir. 4. Her sahne kişisel gözlem noktasından sunulur. Böylece, okuyucuya, durumun içinde olan kişinin duygusal bakış açısından, durumu yeniden yaşıyormuş izlenimi verilir" (Wolfe'den aktaran Morresi,2003: 118).

Şiddet haberlerinde konunun toplumsal bir sorun olarak değil, bireysel şiddet ile ilgisinin altı çizilir toplumsal sorunlarla olan bağlantısına çoğunlukla yer verilmez. Kadına yönelik şiddet olgusunu toplumsal sistem ile ilişkilendirebilecek kavram ve tanımların haber metinlerinde yer alma düzeyi son derecede düşüktür. Medya şiddet haberlerini aktarırken. Şiddet görüntülerine yer vermesinin ardından mağdura ve olaya ait özel görüntülere yer verir. Amaçlananın sansasyon olduğu bu durumda mağdurların resimleri medyada yer almakta, mağduriyet hikayeleri tüm ayrıntılarıyla sunulmaktadır. Kamunun yararı ile alakalı bir uygulama değildir. Bunu örneklerinden biri Münevver Karabulut cinayetidir.

68 Fotograf 1. Habertürk 12 Haziran 2009

Lise öğrencisi Münevver Karabulut 3 Mart 2009 tarihinde Cem Gariboğlu tarafından parçalanarak öldürülmüş ve cesedi çöp konteynırına atılmıştır. Cinayet duyulduktan sonra Türkiye kamuoyunda dikkat çekmiş ve büyük tepki oluşmuştur. Katil zanlısı Cem Gariboğlu cinayetten 197 gün sonra teslim olmuştur. Yargılama süreci 18 Kasım 2011 tarihinde üst sınır olan 24 yıl mahkumiyet kararının verilmesiyle sona ermiştir.

Görselde görüleceği üzere; (Bkz: Fotoğraf 1) erkeğin gözleri mozaikleşmişken, kadının gözleri mozaikleşmemiştir. Karabulut'un kesildiği testere ve cesedinin içine konduğu gitar kutusu ile valizin fotoğrafları da manşetlere taşınmıştır.

"Gazeteler, medyanın bir kolu olarak‚ satma yani yüksek tiraj peşinde koşmaktadırlar. Bu bakımdan gazeteler halkın ilgisini çekecek haberlere yer vermektedirler. Medya toplumda meydana gelen şiddet eylemlerini, gerilim yaratması ve olumsuzluk taşıması, olağandışı bir olay olması ve bireyler üzerinde duygusal bir etki yaratma olasılığı nedeniyle haber yapmaktadır. İşlenen suçun toplumda yaratacağı etki ne kadar büyük ise medyanın o suç olayını haber yapma olasılığı o kadar fazladır. Bu açıdan değerlendirdiğimizde yazılı basın kadına yönelik şiddet haberlerini okuyucunun ilgisini çeken bir haber türü olarak sıklıkla verebilmektedir" (Gökulu, 2012: 68).

69 Fotoğraf 2. Habertürk 7 Ekim 2011

Bir diğer örnek; Habertürk gazetesi 7 Ekim 2011 tarihli “Kadına Şiddette Son Nokta!” haberidir. (Bkz: Fotoğraf 2) Gazetenin sürmanşetinde görülen, kocası tarafından sırtından bıçaklanmış, çıplak kadın cesedi fotoğrafıdır.

Bianet‡'in incelemesine göre önemli bir sorun da kaynağı yalan ya da kurmaca olan, araştırmaların da bilimsel gerçekmiş gibi, ataerkil söyleme mizah malzemesi sağlamak amacıyla gazetelerde yer almasıdır. (Bkz: Fotoğraf 3) Birinci sayfa haberinde ise şunlar yazılmaktadır: “İngiltere’de yapılan bir araştırmaya göre kadınlar, erkeklerle girdiği savaşları kazanabilmek için kendi kitle imha silahını kullanıyor: Göğüs dekoltesi!” (Habertürk, 31 Mart2012).

Fotoğraf 3. Habertürk web sitesi 31 Mart 2012

‡

Bianet: Türkiye'nin gündeminden kaçan haberleri gündeme taşımaya çalışan haber ağı. www.bianet.org