Matematik Dersine Yönelik Tutum Ölçeği

Öğrencilerin matematiğe yönelik tutumunu ölçmek amacıyla AĢkar (1986) tarafından geliĢtirilen “Matematik Dersine Yönelik Tutum Ölçeği” kullanılmıĢtır. Ölçek, “Tamamen Uygundur”, “Uygundur”, “Kararsızım”, “Uygun Değildir” ve “Hiç Uygun Değildir” Ģeklinde 5’li olarak derecelendirilmiĢ likert tipindedir. Ölçekteki maddelerden 10 tanesi olumlu (1, 4, 5, 6, 11, 13, 14, 17, 18, 20), geriye kalan 10 madde (2, 3, 6, 7, 9, 10, 12, 15, 16, 19) ise olumsuzdur. Ölçek; yüksek puan, matematiğe olumlu tutumu belirtecek Ģekilde puanlanmaktadır. Ölçek tek boyutlu bir yapıya sahiptir ve Alpha güvenirliği .96 olarak hesaplanmıĢtır (AĢkar, 1986: 32-35).

Bu araĢtırmada Matematik Dersine Yönelik Tutum Ölçeği’nin güvenirliği Cronbach Alpha ile .927 olarak hesaplanmıĢtır.

3. 3. 2. Matematik Kaygısı Ölçeği

AraĢtırmada öğrencilerin matematik kaygısını ölçmek amacıyla Erol (1989) tarafından geliĢtirilen “Matematik Kaygısı Ölçeği” kullanılmıĢtır. Ölçek; “Hiçbir Zaman”, “Bazen”, “Sıklıkla” ve “Her zaman” Ģeklinde dörtlü olarak derecelendirilmiĢ likert tipinde bir ölçektir. 45 maddeden oluĢan ölçekteki 8 madde (4, 10, 13, 20, 27, 32, 40, 43) olumlu diğerleri olumsuzdur. Ölçek; yüksek puan, yüksek kaygıyı belirtecek Ģekilde puanlanmaktadır. Richardson ve Suinn (1972) tarafından geliĢtirilen Matematik Kaygı Değerlendirme Ölçeği (MARS) Bayraktar (1985) tarafından Türkçeye çevrilerek MARS-A Ģeklinde adlandırılmıĢtır. Erol (1989), Türk öğrencilerinin matematik kaygısını belirlemek amacıyla Türkçe olarak geliĢtirdiği Matematik Kaygısı Ölçeğini, MARS-A ve Öner’in (1990) Sınav Kaygısı Envanterini bir grup öğrenciye uygulamıĢtır. Uygulama sonucu Matematik Kaygısı Ölçeği ile MARS-A arasında r = .45 (p > .001), Sınav Kaygısı ile r = .43 (p > .001), matematik notları ile r= - .39 bulmuĢtur. Eren bu bulguları yapı geçerliliğine iliĢkin bir kanıt olarak kabul etmiĢtir. Erol (1989) Matematik Kaygısı Ölçeğinin Alpha katsayısını .91 olarak bulmuĢtur (Erktin ve diğ., 2006: 27-28). Erol (1989) geliĢtirdiği Matematik Kaygısı Ölçeği’nin psikometrik özellikleri ve alt boyutları Erktin ve diğerleri (2006) tarafından incelenmiĢtir. Erktin ve diğ. (2006) Matematik Kaygı Ölçeğinin 4 alt boyuttan oluĢtuğunu belirlemiĢlerdir. Bunlar: “Matematik sınavı ve değerlendirme kaygısı”(2, 3, 8, 11, 14, 18, 19, 21, 22, 24, 25, 28, 30, 33, 12, 42, 44. maddeler), “matematik dersine iliĢkin kaygı” (1, 4, 5, 6, 7, 10, 13, 16, 20, 31, 32, 34, 35, 36, 37, 39, 40. maddeler), “günlük yaĢamda matematik kaygısı” (9, 15, 17, 26, 29, 38, 45. Maddeler) ve “matematik konusunda kendine güven” (12, 23, 27, 43. maddeler) olarak isimlendirilmiĢtir (Erktin ve diğ., 2006: 29-31).

Bu araĢtırmada Matematik Kaygısı Ölçeği’nin güvenirliği Cronbach Alpha ile .932 olarak hesaplanmıĢtır

3. 3. 3. Matematik Motivasyon Ölçeği

AraĢtırmada Aktan’nın (2012) Pintrich, Smith, Garcia ve McKeachie’in (1991) geliĢtirdiği Motivated Strategies for Learning Questionnaire (MSLQ) (Öğrenmede Motive Edici Stratejiler Ölçeği) ölçeğinin motivasyon ile ilgili maddelerini matematiğe uyarlanarak geliĢtirdiği “Matematik Motivasyon Ölçeği” kullanılmıĢtır. Öğrenmede Motive Edici Stratejiler Ölçeği öğrencilerin öz düzenleme ve güdülenme stratejilerini kendi yanıtlarına göre belirlemek amacıyla geliĢtirilmiĢ likert tipinde bir ölçektir (Aktan, 2012: 61).

Motivated Strategies for Learning Questionnaire (MSLQ) ölçeğini Türkçeye Büyüköztürk ve diğerleri (2004) uyarlamıĢlardır. Ölçek uyarlama çalıĢması üniversite öğrencileri üzerinde yapılmıĢtır. Geçerlilik ve güvenirlik çalıĢmaları neticesinde 81 maddeden oluĢan “Güdülenme Ölçeği” (GÖ) ve “Öğrenme Stratejileri Ölçeği” (ÖSÖ) olarak adlandırılan iki alt ölçekten oluĢmuĢ bir yapı elde edilmiĢtir (Büyüköztürk ve diğ., 2004: 222-226).

Güdülenme stratejileri, bireylerin güdülenme inançlarını oluĢturan bileĢenler olarak düĢünülebilir. Akademik baĢarıyla yakından iliĢkili olan motivasyonel stratejiler; içsel hedef yönelimi, dıĢsal hedef yönelimi, konu değeri, öğrenme inançlarının kontrolü, öz yeterlilik ve sınav kaygısı bileĢenlerinden oluĢmaktadır. Bu bileĢenler bireylerin motivasyonlarının niteliğiyle ilgili bilgi verir (Aktan ve Tezci, 2013: 63).

Aktan (2012) öğrencilerinin matematik dersinde kullandıkları motivasyon stratejilerini değerlendirmek amacıyla Motivasyon ve Öğrenme Stratejileri Ölçeği’nde (MSLQ) yer alan “Güdülenme Ölçeği” alt ölçeğindeki maddeleri seçerek bu maddeleri matematik dersine göre düzenleyip Türkçeye uyarlamıĢtır (Aktan, 2012: 126-131).

Matematik Motivasyon Ölçeği 27 maddeden oluĢmuĢ ve “Hiç katılmıyorum”, “Katılmıyorum”, “Kararsızım”, “Katılıyorum”, “Tamamen Katılıyorum” Ģeklinde 5’li olarak derecelendirilmiĢtir. Ölçeğin yapı geçerliliği ve güvenirliğinin belirlenmesi amacıyla ölçek 210 öğrenciye uygulanmıĢtır. Elde edilen veriler LĠSREL ve SPSS ile analiz edilmiĢtir. Yapılan çalıĢmalar sonucunda ölçeğin altı faktörden oluĢan bir yapısının olduğu belirlenmiĢtir. Bunlar: Ġçsel Hedef Yönelimi (1, 2, 3. maddeler), DıĢsal Hedef Yönelimi (4, 5, 6, 7. maddeler), Konu Değeri (8, 9, 10, 11, 12. maddeler), Öğrenme Ġnançları (13, 14, 15, 16, 17. maddeler), Öz Yeterlilik (18, 19, 20, 21, 22, 23. maddeler),

Sınav Kaygısı (24, 25, 26, 27. maddeler) olarak adlandırılmıĢtır. Ölçeğin tümüne ait güvenirliği Cronbach Alfa .910 olarak hesaplanmıĢtır (Aktan, 2012: 126-131).

Matematik Motivasyon Ölçeği; yüksek puan, yüksek motivasyon düzeyini belirtecek Ģekilde puanlanmaktadır. Sınav kaygısı boyutunda yer alan maddeler ters puanlanmıĢtır. Bu araĢtırmada Matematik Motivasyon Ölçeği’nin güvenirliği Cronbach Alfa ile .892 olarak hesaplanmıĢtır.

3. 3. 4. Stres Ölçeği

Öğrencilerin sınav dönemlerinde yaĢadıkları stres düzeyini ölçmek amacıyla araĢtırmacı tarafından geliĢtirilen “Stres Ölçeği” kullanılmıĢtır. Öğrencilerin sınav döneminde sınav baskısı nedeniyle yaĢadıkları stres düzeyini ölçmek amacıyla geliĢtirilen Stres Ölçeği 21 maddeden oluĢan ve “Hiç”, “Ara sıra”, “Sık sık” ve “Sürekli” olarak 4’lü derecelendirilmiĢ likert tipinde bir ölçektir. Stres Ölçeği; yüksek puan, yüksek stres düzeyini belirtecek Ģekilde puanlanmaktadır.

Ölçek geliĢtirme sürecinde ilk olarak stresi açıklayan kuramlar ve stresi ölçmek amacıyla kullanılan ölçme araçları incelenmiĢtir. Literatürde stres ile ilgili araĢtırmalarda stres düzeyini ölçmek amacıyla kullanılan çeĢitli ölçme araçlarının kullanıldığı görülmüĢtür. Bu ölçeklerden bazıları DasGupta (1992) tarafından geliĢtirilen “Belirti Listesi ile Derogatis ve diğerleri (1971-1977) tarafından geliĢtirilen Belirti Tarama Ölçeği SCL-90-(Symptom Check List-90 (Revised)) ve Cohen, Kamarck ve Mermelstein (1983) tarafından geliĢtirilen “Algılanan Stres Ölçeği” (ASÖ) dir. Türkçeye de uyarlanan bu araçlar birçok araĢtırmada kullanılmıĢtır. AraĢtırmamızda öğrencilerin stres düzeyini ölçmek amacıyla geliĢtirilen ölçeğin geliĢtirilme çalıĢmalarında bu ölçeklerden yararlanılmıĢtır.

“Belirti Listesi” stres belirtilerini saptamak amacıyla geliĢtirilmiĢtir. “Belirti Listesi” Hovardanlıoğlu (1997) tarafından Türkçeye uyarlanmıĢ ve faktör yapısı incelenmiĢtir. Faktör analizi sonucuna göre stres durumunda ortaya çıkan 38 belirti üç grupta toplanmıĢtır. Bunlar biliĢsel-duyuĢsal, fiziksel ve ağrı yakınmaları olarak adlandırılmıĢtır (Hovardanlıoğlu, 1997: 132).

Belirti Tarama Ölçeği SCL-90-R bireyin altında bulunduğu zorlanmanın ya da yaĢadığı olumsuz stres tepkisinin düzeyini belirlemeye yarayan psikiyatrik tarama aracıdır (URL-13). SCL-90-R bireylerdeki psikolojik belirtilerin ne düzeyde olduğunu ve hangi alanlara yayıldığını belirlemek maksadıyla uygulanmaktadır (Kılıç, 1991: 46). Türkiye’de okuyan üniversite öğrencileri üzerinde yapılan güvenirlik ve geçerlilik çalıĢmasında ölçeğin genel zorlanma (distress) durumunda güvenilir sonuçlar verdiği bulunmuĢtur (Dağ, 1991: 11). Bu ölçek Derogatis (1992) tarafından kısaltılmıĢtır. Kısa Semptom Envanteri (KSE) (Brief Symptom Inventory) adı verilen ve birçok dile uyarlanmıĢ 53 maddelik bu ölçek, ġahin ve diğ. (2002: 126) tarafından Türkçeye uyarlanmıĢtır.

Algılanan Stres Ölçeği (ASÖ) Cohen, Kamarck ve Mermelstein (1983) tarafından geliĢtirilmiĢtir. Toplam 14 maddeden oluĢan ASÖ kiĢinin hayatındaki birtakım durumların ne derece stresli algılandığını ölçmek için tasarlanmıĢtır. 10 ve 4 maddelik formaları da bulunan ölçek 5’li olarak derecelendirilmiĢ likert tipinde bir ölçektir (Eskin ve diğ., 2013: 134). Ġspanyolca ve Ġtalyanca versiyonu olan ölçeğin Türkçe çevirisi üzerinde geçerlilik ve güvenirlik çalıĢması yapılmıĢ, sağlık ve psikolojik çalıĢmalarda kullanılabileceği belirlenmiĢtir (BaltaĢ ve diğ., 1998: 2-15). Erci (2005); Örcü ve Demir (2009); Bilge ve diğ. (2009); Eskin ve diğerleri (2013) de ölçeğin Türkçe formlarının geçerlilik ve güvenirlik çalıĢmalarını yapmıĢlardır (Bilge ve diğ., 2009: 64).

Yukarıda bahsedilen ölçme araçlarının Türkçe uyarlama çalıĢmaları yetiĢkinler üzerinde (daha çok üniversite öğrencileri üzerinde) yapılmıĢtır. Bu yüzden ortaokul öğrencilerinin stres düzeyini ölçmeye uygun bir ölçme aracının geliĢtirilmesine ihtiyaç duyulmuĢtur. Bu amaçla ilk olarak stres esnasında ortaya çıkabilecek belirtilerin listesi literatürden yararlanarak çıkarılmıĢtır. Hazırlanan listede yer alan belirtilerin hangisinin ortaokul öğrencilerine uygun olduğu konusunda 3 farklı ortaokulda görev yapan 3 rehber öğretmenden görüĢ alınmıĢtır. Ölçeğin deneme formunda 44 belirtinin bulunmasının uygun olacağı kararlaĢtırılmıĢtır. Belirlenen 44 belirti konusunda Siirt Devlet Hastanesinde görev yapan 2 psikiyatri ve 1 çocuk hastalıkları uzmanı doktorunun görüĢleri alınmıĢ konu ile ilgili danıĢılan 3 doktor da ortaokul öğrencilerinde belirlenen 44 belirtinin stres durumunda yaĢanabileceğini belirtmiĢlerdir. Daha sonra belirtilerin ölçekte yer alacağı Ģekliyle yazılması aĢamasına geçilmiĢtir. Bu konuda 2 Türkçe öğretmenin görüĢleri alınarak taslak ölçek hazırlanmıĢtır. Ölçeğin deneme formunda yer alan maddelerin öğrenciler tarafından nasıl anlaĢıldığını belirlemek amacıyla Siirt ġehit Polis Hayrettin ġiĢman Ortaokulunda görev yapan 2 rehber öğretmenin gözetiminde ve rehber öğretmenlerin belirledikleri 3

farklı baĢarı düzeyindeki öğrencilerle görüĢmeler yapılmıĢtır. GörüĢmeler neticesinde elde edilen dönütler sonucunda taslak ölçek yeniden düzenlenmiĢtir. Daha sonra eğitim bilimlerinde uzman 3 akademisyenin görüĢleri alınarak ölçeğin taslak haline son Ģekli verilmiĢ ve pilot uygulamaya hazır hale getirilmiĢtir. Ölçeğin deneme formu, 44 maddeden oluĢmuĢtur.

Deneme formu hazırlanan ölçeğin pilot çalıĢması 2013-2014 Eğitim Öğretim Yılı 2. Dönem yapılan TEOG sınavları öncesi Siirt Merkezde bulunan ġehit Polis Hayrettin ġiĢman Ortaokulu, EĢref Bitlis Ortaokulu ve Hilmi Yavuz Ortaokulu 8. sınıfta okuyan 260 öğrenci üzerinde yapılmıĢtır. Pilot uygulama TEOG sınavlarına en yakın son iĢ gününde (sınavdan üç gün önce) yapılmıĢtır.

Taslak ölçekte yer alan maddeleri cevaplayan her bir öğrenci için “Hiç” (1), “Ara sıra” (2), “Sık sık” (3) ve “Sürekli” (4) Ģeklinde puanlanarak bilgisayar ortamına aktarılmıĢtır. Elde edilen veriler SPSS programı ile analiz edilmiĢtir. Ölçeğin yapı geçerliliğini belirlemek amacıyla faktör analizi yapılmıĢtır. Açımlayıcı faktör analizi öncesinde, ölçeğin 44 maddelik deneme formunun madde-toplam puan korelasyonları hesaplanmıĢ ve madde-toplam puan katsayısı 0.30’un altındaki olan 43-11-21-30-37 ve 39. maddeler atılmıĢtır. Madde-toplam puan korelasyonunun .30 ve üstünde yüksek olması maddenin ayırt ediciliğinin iyi düzeyde olduğu anlamına gelmektedir (Büyüköztürk, 2011: 171)

Açımlayıcı faktör analizi uygulamasından önceki son aĢamada, örneklem büyüklüğünün faktör analizine uygun olup olmadığını belirlemek amacıyla Kaiser-Meyer- Olkin (KMO) testi sonuçlarına bakılmıĢtır. KMO değerinin .927 olduğu belirlenmiĢtir. Bu bulgu, örneklem büyüklüğünün faktör analizi yapmak için “mükemmel” düzeyde olduğunu göstermektedir (DurmuĢ ve diğ., 2011: 79-80). Bartlett Küresellik Testi sonucu 4197,044 (p < .05) olarak bulunmuĢtur. Elde edilen bu sonuç verilerin arasında faktör analizi yapmaya yeterli düzeyde bir iliĢkinin var olduğunu göstermektedir (DurmuĢ ve diğ., 2011: 79).

Ölçek geliĢtirme çalıĢmalarında değiĢken sayısını azaltarak az madde ile en fazla bilgiyi elde edecek bir ölçeğin geliĢtirilmesi için varimax (dik döndürme) yaklaĢımı önerilmektedir (Can, 2014:301). Bu nedenle çalıĢmada Varimax döndürme yaklaĢımı benimsenmiĢtir.

Faktör analizinde öz değer faktör sayısına karar verme de önemli bir değiĢkendir. Öz değeri 1 ve 1 den büyük olan faktörler önemli faktörler olarak kabul edilir (Büyüköztürk, 2011: 125). Açımlayıcı faktör analizinde, faktör yük değerinin 0.45 veya üzerinde olması iyi bir ölçüt olarak nitelendirilmektedir (Bayram, 2012: 204). Ayrıca yüksek iki yük değeri arasındaki farkın en az 0.10 olması önemlidir. Ġki faktördeki yük değerleri arasında 0.10’den az fark olan maddeler biniĢik maddeler olarak adlandırılmaktadır. BiniĢik maddelerin de ölçekten çıkarılması önerilmektedir (Büyüköztürk, 2011: 125). Bu nedenle ölçek geliĢtirme çalıĢmamızda madde yük değeri 0.45 değerin altında kalan maddeler ile biniĢik maddeler elenmiĢlerdir.

Faktör analizinde varimax döndürme iĢlemi yapıldıktan sonra varyansın %55’ini açıklayan ve 7 faktörden oluĢan bir yapının var olduğu anlaĢılmıĢtır. Ancak maddelerden birinin (20. madde) biniĢik olduğu ve 9 maddenin (33-41-20-26-38-5-4-32-36 ) faktör yük değerinin .45 ten düĢük olması nedeniyle, toplam 10 madde atılarak aynı iĢlemler tekrarlanmıĢtır.

Tekrarlanan iĢlemlerin sonucunda KMO .923, Bartlett Testi 3029.150 (p < .05) olarak elde edilmiĢtir. Bu sefer toplam varyansın %53’ünü açıklayan ve 5 faktörden oluĢan bir yapının var olduğu anlaĢılmıĢtır. Ancak maddelerden birinin (8. madde) biniĢik olduğu ve 4 maddenin (40-9-19-1) faktör yükünün .45 ten düĢük olması nedeniyle bu maddelerden atılarak tekrar faktör analiz yapılmıĢtır.

Yapılan analizde KMO .916 Bartlett Testi 2499.965 (p < .05) olarak elde edilmiĢ ve toplam varyansın %55’ini açıklayan ve 5 faktörden oluĢan bir yapının var olduğu görülmüĢtür. Ancak iki maddeden oluĢan 5. faktörün güvenirliği alpha değeri .591 olarak elde edilmiĢtir. Bu değer düĢük düzeyde güvenilir olduğu anlamına geldiğinden dolayı (Can, 2014: 369) 5. faktörde yer alan 2 madde (13 ve 6. maddeler) atılarak aynı iĢlem tekrarlanmıĢtır.

Son olarak yapılan faktör analizinde KMO .919; Bartlett Testi 2068.913 (p < .05) elde edilmiĢtir. Toplam varyansın yaklaĢık %56’sını açıklayan 21 maddeden oluĢan ve 4 faktörden oluĢan bir yapının var olduğu anlaĢılmıĢtır. Elde edilen sonuçlar Tablo 4’te çıkarılmıĢtır.

Tablo 4. Stres Ölçeği Açımlayıcı Faktör Analizi Sonuçları F ak tör ad ı

Madde Faktör _{ağırlığı} Faktörün _{açıklayıcılığı} Güvenirlik

Duygu sal çök ü n tü

Gelecek ile ilgili ümitsizlik hissine kapılırım. 0.699

36.737 0.853 Her Ģeye karĢı ilgisiz olurum. 0.671

Yapılması gerekli iĢleri erteleme isteğim olur. 0.62 Dikkatimi toplamada güçlük çekerim. 0.611

Korku hissine kapılırım. 0.608

Karamsarlık hissi yaĢarım. 0.576

YaĢanan olumsuz olaylardan kendimi sorumlu

hissederim. 0.539

Enerjimde azalma olur ve buna bağlı olarak

yavaĢ hareket etmeye baĢlarım. 0.531

F izik se l yak ın m alar

Kollarımda ve bacaklarımda ağırlık hissederim. 0.713

7.455 0.805

Hızlı solumaya baĢlarım. 0.692

Nefes almada güçlük çekerim 0.686

Uykuya dalmada zorlanırım. 0.594

Soğuk veya sıcak basmaları olur. 0.589 Rahat uyuyamama sorunu yaĢarım. 0.573

S os yal b eli rt il er

Kalabalıkta kendimi yalnız hissederim. 0.771

6.047 0.793 Kendimi değersiz hissetme duygusuna kapılırım. 0.737

Kendimi baĢkalarından aĢağı görme duygusuna

kapılırım. 0.68

Kendimi yalnız hissederim. 0.543

Duygu sal yoğu n lu k Sinirli olurum. 0.796 5.063 0.6 Kızgınlık duyguları yaĢarım. 0.729

Kolayca ağlayabileceğim hissine kapılırım. 0.527

Toplam 55.553 0.912

Kaiser-Meyer- Olkin Ölçek Geçerliliği 0.919

Bartlet Küresellik Testi Ki Kare 2068.913

sd 210

Tablo 4’e göre “Duygusal çöküntü” adı verilen ve 8 maddeden oluĢan 1. faktörün alpa değeri .853 (oldukça güvenilir) olarak elde edilmiĢtir. Bu faktör varyans değiĢiminin yaklaĢık % 36’sını açıklamaktadır. “Fiziksel yakınmalar” adı verilen ve 6 maddeden oluĢan 2. faktörün alpa değeri .805 (oldukça güvenilir) olarak elde edilmiĢtir. Bu faktör varyans değiĢiminin %.7’sini açıklamaktadır. “Sosyal belirtiler” adı verilen ve 4 maddeden oluĢan 3. faktörün alpa değeri .793 (oldukça güvenilir) olarak elde edilmiĢtir. Bu faktör varyans değiĢiminin yaklaĢık % 6’sını açıklamaktadır. “Duygusal yoğunluk” adı verilen ve 3 maddeden oluĢan 4. faktörün alpa değeri ise .60 (oldukça güvenilir) olarak elde edilmiĢtir. Bu faktör varyans değiĢiminin yaklaĢık % 5’ini açıklamaktadır. Ölçeğin alpa güvenirliği .912 (yüksek derecede güvenilir) olarak elde edilmiĢtir.

Elde edilen stres ölçeğinin bir model olarak doğrulanıp doğrulanmadığını test etmek amacıyla Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) yapılmıĢtır. LISREL ile yapılan (DFA) “gizil değiĢkenlerle ilgili teorilerin test edilmesinde kullanılan ileri düzeyde geliĢmiĢ bir tekniktir.” (Tabachnik ve Fidell, 2007: 609). LISREL ile yapılan DFA sonuçları ġekil 12’de ve Tablo 5’te verilmiĢtir.

Tablo 5. Stres Ölçeği Ġçin Yapılan Doğrulayıcı Faktör Analizi Uyum Ġndeksleri Değerler χ² 291.87 Sd 183 P değeri 0.00 χ²/sd 1.594 GFI 0.9 AGFI 0.88 CFI 0.94 NFI 0.86 RMSEA 0.048

Tablo 5 incelendiğinde χ² değerinin 291.87 olduğu görülmektedir. χ² değerinin yorumlanmasında serbestlik derecesinin de hesaba katılması gereklidir. Bu iki değerin birbirine oranı hesap edildiğinde (χ²/sd) 1.595 sonucu bulunmaktadır. Bu değer 3’ten düĢük olduğu için uyum derecesi mükemmel olarak değerlendirilebilir. Uyum indeksleri içinde yer alan RMSEA’nın değeri 0.048 olarak bulunmuĢtur. RMSEA’nın 0.080 ve bu değerden düĢük olması iyi düzeyi, 0.05 ve bu değerden düĢük olması mükemmel uyumu göstermektedir. GFI ve AGFI değerlerinin sırasıyla 0.90 ve 0.88 olduğu görülmektedir. NFI ve CFI uyum indekslerinin değerleri sırası ile 0.86 ve 0.94 olarak elde edilmiĢtir. GFI, AGFI, NFI ve CFI indekslerinin değerleri 1’e yaklaĢtıkça uyumun mükemmel düzeye ulaĢmaktadır. Buna göre modelin uyumluluğuyla ilgili elde edilen GFI, AGFI, NFI ve CFI değerlerinin kabul edilebilir düzeyde olduğu söylenebilir (Çokluk, ġekercioğlu ve Büyüköztürk, 2012: 271-272). Elde edilen bu sonuçlar Stres Ölçeğinin yapı geçerliliğinin bir kanıtı olarak kabul edilmiĢtir.

Bu araĢtırmada Stres Ölçeği’nin güvenirliği Cronbach Alfa ile .918 olarak hesaplanmıĢtır.

3. 3. 5. Matematik BaĢarı Puanları

AraĢtırmada öğrencilerin matematik baĢarısı 2014 yılı Kasım ayında yapılan TEOG matematik sınavından aldıkları puanlar kullanılmıĢtır. 2013-2014 Eğitim Öğretim yılında uygulanmaya konulan TEOG sisteme göre Türkçe, Matematik, Fen ve Teknoloji, TC. Ġnkılap Tarihi, Yabancı Dil, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi derslerinden 8. sınıfta öğretmen tarafından her dönem yapılan sınavlardan bir tanesi ortak olarak gerçekleĢtirilir. Ortak sınavlar, her dönem iki yazılısı olan derslerden birincisi, üç yazılısı olan derslerden ise ikincisi olmak üzere ve akademik takvim göz önüne alınarak ilgili dersin programında yer alan kazanımları kapsayacak Ģekilde yapılır. Sorular MEB tarafından hazırlanır ve değerlendirilir. Sorular çoktan seçmeli ve 4 seçeneklidir. YanlıĢ cevap sayısı doğru cevap sayısını etkilemez. 20 sorunun sorulduğu sınavlarda her doğru cevap 5 puan olarak değerlendirilir.

3. 4. Veri Toplama Süreci

AraĢtırmaya iliĢkin veriler 2014-2015 eğitim öğretim yılının 1. döneminde toplanmıĢtır. Veri toplama araçları araĢtırmanın örneklemi kapsamındaki okullarda uygulanabilmesi için Siirt Valiliğinden izin alınmıĢtır. Ġzin Ek-6’da sunulmuĢtur. Uygulama öncesi uygulama süreci ile ilgili bir plan hazırlanmıĢtır. Uygulama 3 haftayı kapsayacak ve örneklem büyüklüğü olan 1350 öğrenciye ulaĢılacak Ģekilde hazırlıklar yapılmıĢtır. Stres Ölçeği, TEOG sınavlarına en yakın iĢ günü uygulanacak Ģekilde planlama yapılmıĢtır. Sınavların 26-27 Kasım 2014 tarihinde yapılacak olması ve sınav haftasında öğrencilerin okula gelmeyebilecekleri ihtimali göz önüne alınarak bir önceki haftanın son iĢ günü 21 Kasım’da (sınavdan 5 gün önce) yapılması uygun görülmüĢtür. Hazırlanan plan Tablo 6’da gösterilmiĢtir.

Tablo 6. Verilerin Toplanma Süreci ĠliĢkin Takvim

Ölçek Adı Uygulama

Tarihi

Uygulama Zamanı Matematik Tutum Ölçeği 05.11.2014 Rehberlik Dersi Matematik Motivasyon Ölçeği 05.11.2014 Rehberlik Dersi Matematik Kaygı Ölçeği 12.11.2014 Rehberlik Dersi Stres Belirtileri Ölçeği 21.11.2014 Okul idaresinin belirlediği

ders saati

Uygulama Tablo 6’da belirtilen plana uygun olarak yapılmıĢtır. Uygulamaya baĢlamadan önce örneklem kapsamındaki okullar ziyaret edilmiĢtir. Bu ziyaretlerde okul yöneticileri ve okul rehberlik servisi çalıĢanları ile görüĢmeler yapılmıĢ onlara araĢtırmanın amacı ve uygulama süreci hakkında bilgiler verilerek onlardan yardım talep edilmiĢtir. Okul yöneticileri ve okullarda görevli rehber öğretmenleri gerekli desteği vereceklerini belirtmiĢlerdir. Okullardan sınıf listeleri alınarak listelerdeki öğrenci sayılarına göre ölçme araçları çoğaltılıp okullara ulaĢtırılmıĢtır. Tutum, motivasyon ve kaygı ölçekleri rehberlik derslerinde sınıf rehber öğretmenleri tarafından öğrencilere uygulanmıĢtır. Stres ölçeği TEOG Sınavlarına en yakın iĢ gününde ve okulun düzenini bozmamak amacıyla okul yöneticilerinin uygun bulduğu ders saatinde o dersin öğretmeni tarafından uygulanmıĢtır. Öğrencileri ve uygulamayı yapacak öğretmenleri konu hakkında bilgilendirmek maksadıyla bir yönerge hazırlanmıĢtır. Hazırlanan yönergeler Ek 5’te sunulmuĢtur. Hazırlanan plan doğrultusunda her uygulama sonrası okullar tekrar ziyaret edilerek ölçme araçları geri alınmıĢtır. TEOG sınavları açıklandıktan sonra okullar tekrar ziyaret edilerek öğrencilerin TEOG matematik puanları alınmıĢtır.

3. 5. Verilerin Çözümlenmesi

Toplanan veriler öncelikle okul ve sınıflara göre tasnif edilmiĢ ve her bir öğrenciye ait stres, kaygı, tutum ve motivasyon ölçekleri bir araya getirilmiĢtir. Öğrenci bazında yapılan tasnif iĢleminde ölçeklerden herhangi birinin eksik olması durumunda o öğrenci

araĢtırmadan çıkarılmıĢtır. Ayrıca ölçekleri uygun bir Ģekilde doldurmadığı belirlenen öğrenciler de araĢtırmaya alınmamıĢlardır. Yapılan tasnif iĢlemi sonucu toplam 985 öğrenciye ait verilerin uygun olduğu görülmüĢtür. Daha sonra bu veriler elektronik ortama aktarılmıĢtır. Verilerin çözümlenmesi aĢamasında gerçekleĢtirilen tüm istatistiksel analizler SPSS 17.0 istatistik programı ile yapılmıĢtır. AraĢtırmada kullanılan ölçeklerdeki olumsuz maddeler ters puanlanmıĢtır. Ġstatistiksel analizlerde kullanılacak anlamlılık düzeyi p = 0.05 olarak alınmıĢtır. Bu kabulün nedeni, sosyal bilimlerde araĢtırmacıların çoğunlukla 0.05’ten az olasılıkla (veya en fazla 0.05’e eĢit) meydana gelen bir olayın Ģansla olamayacağına iliĢkin kabulleridir. Buna göre 0.05’e eĢit ya da düĢük bir olasılıkla meydana gelen bir olay ya da etki istatistiksel olarak anlamlıdır (Balcı, 2005: 359).

AraĢtırmada kullanılan ölçeklerden elde edilen puanların hangi düzeyde olduklarını tespit etmek için Tablo 7’dan yaralanılmıĢtır.

Tablo 7. Stres Ölçeği, Matematik Kaygısı Ölçeği, Matematik Dersine Yönelik Tutum Ölçeği ve Matematik Motivasyonu Ölçeklerinden Alınan Puanların Hangi Düzeyde Kaldıklarını Belirlemek Amacıyla Kullanılan Puan Aralıkları

Ölçek Puan Aralığı Düzey

Matematik Tutum Ölçeği Matematik Motivasyon Ölçeği

1,0 – 1,8 1 1,8 – 2,6 2 2,6 – 3,4 3 3,4 – 4,2 4 4,2 – 5,0 5 Stres Ölçeği Matematik Kaygısı Ölçeği

1,00 – 1,75 1 1,75 – 2,50 2 2,50 – 3,25 3 3,25 – 4,00 4

AraĢtırmanın problemlerini cevaplamak amacıyla uygulanması düĢünülen analizlerin uygunluğunu belirlemek amacıyla elde edilen verilerin normal dağılıma uygunluğu incelenmiĢtir. Sosyal bilimlerde veri toplamak amacıyla kullanılan anket ve