Markiz Pastanesi’nde Yapılan Alan ÇalıĢması

Son alan çalıĢmasının yapıldığı, ġekil 5.17 ve 5.20‟da fotoğrafları görülen Markiz Pastanesi‟nde, mekanı oluĢturan bileĢenlerin, renk, form ve doku değiĢkenlerine gore katılımcılar üzerinde yarattığı duyguların dağılımı gösterilmektedir. ġekil 5.18‟de mekandaki duvar bileĢeninin, ġekil 5.19‟de tavan düzleminin, ġekil 5.21‟de mekanı dıĢ çevre ve güneĢ ıĢığı ile iliĢkilendiren pencere elemanının ve ġekil 5.22‟de mekanda düzenlemesi yapılmıĢ donatı elemanlarının; renk, form ve doku değiĢkenlerine göre algısal profilleri gösterilmektedir.

Son alan çalıĢmasının yapıldığı mekan, diğer ikisinden farklı olarak tarihi bir takım değerler taĢıması ve aynı zamanda mimari üslup olarak da farklı bir dönemi yansıtması sebebiyle, çalıĢmaya farklı bir bakıĢ açısı getireceği düĢünülerek seçilmiĢtir.

ġekil 5.17: Markiz Pastanesi iç mekandan görünüĢ.

Mekanda duvar elemanının renk değiĢkenine göre algısal etkinliğinin değerlendirilmesinde, mekanda hakim olan kahverenginin katılımcılar üzerinde genel olarak soğuk bir izlenim oluĢturduğu ġekil 5.18‟de görülmektedir. Bunun yanında, koyu renklerin yakınlaĢtırıcı etkisi, duvar elemanlarının katılımcılar tarafından çoğunlukla yakın sıfatıyla nitelenmesiyle bu çalıĢmada bir bakıma doğrulanmıĢtır. Bununla birlikte, koyu kahverengi renkli ahĢabın sert dokusu, yakınlaĢtırıcı etkisiyle

büyük ve uyarıcı duygusal etkinlik yaratmıĢtır.

ġekil 5.18: Mekanda duvar elemanının algısal etkinliği.

Katılımcılar, mekanın form değiĢkenine bağlı olarak duvarların algısında dinamik sıfatını kullanmayı daha çok tercih etmiĢlerdir. Mekanda kullanılan ahĢap malzeme yoğunluğuna karĢın, duvar yüzeylerinde sıkça kullanılan aynaların, kemerlerin ve eğrisel biçimlerin, algıda belirsiz nitelemelerinin yapılmasında rol oynadığı düĢüncesi bir bakıĢ açısı olarak sunulabilir.

Katılımcıların forma değiĢkenine dayalı algısal ekinlik sürecinde, beĢ dereceli skalada yapılan değerlendirmede, 4,86 puan ile en fazla yükseklik duygusunun oluĢtuğu görülmektedir (ġekil 5.19). ġekil 5.20‟da görülen mekandaki kat yüksekliği ortalama değerlerin çok üstünde olmamasına rağmen, yükseklik duygusunun oluĢumuna paralel olarak, tavan düzlemi algısal açıdan güvensiz bir duygusal etkinlik oluĢturmuĢtur. Tavanın pürüzlü bir dokusu, katılımcıların tavanın dokuya bağlı algısal değerlendirmelerinde sert ve ağır sıfatlarını daha çok kullanmaları üzerinde etkili olmuĢtur. Mekanda tavan düzlemi, açık renkli elemanlarla, alçı süslemelerle biçimlendirilmiĢtir. Açık renklerin genelde yumuĢaklık ve hafiflik etkisi yarattığı görüĢüne karĢılık, mekanda yapılan çalıĢmada açık renkli tavan düzleminin büyük bir katılımcı çoğunluğu üzerinde ağır olarak nitelenen duygusal etkinlik oluĢturması; form değiĢkenine bağlı olarak ortaya çıkan güvensizlik duygusu ve sert olarak algılanan tavanın dokusal değerleri bağlamında iliĢkilendirilebilir.

ġekil 5.20: Markiz Pastanesi iç mekandan görünüĢ

ġekil 5.21: Mekanda pencere elemanlarının algısal etkinliği

GiriĢ cephesinde yer alan açıklıklar dıĢında (ġekil 5.23), mekan içinde, Mazhar Resmor‟un yaptığı renkli vitray süslemelerle bezeli cam yüzeyler yer almaktadır. Katılımcılarla yapılan karĢılıklı konuĢmalar sırasında, mekan içindeki vitray süslerin yer aldığı bu açıklıkların pencere elemanının form ve dokuya bağlı algısal etkinliği üzerinde etkin rol oynadığı gözlenmiĢtir. Katılımcılar, genel olarak kemer ve eğrisel biçimlerle kurgulanan pencere boĢluklarını renk değiĢkenine göre sıcak, dinlendirici ve parlak olarak, forma göre de büyük, soyut ve etkili olarak nitelemiĢlerdir. Sıcak ve parlak renklerle süslenmiĢ vitray çalıĢmalarının yer aldığı yüzeylerle beraber, giriĢ cephesinde yer alan boĢlukların, doku değiĢkenine bağlı olarak nitelikli, uyumlu ve kısmen neşeli, kısmen de hüzünlü duygular uyandırdığı ġekil 5.21‟de görülmektedir.

ġekil 5.22: Mekanda genel olarak donatı elemanlarının algısal etkinliği.

Mekanda ahĢap ağırlıklı kullanılan masa sandalye ve dekorasyon elemanlarının, katılımcılar üzerinde farklı duygular yaratmıĢ olduğu ġekil 5.22‟de görülmektedir. Katılımcılar, mekanda donatı elemanlarının algılanmasında renk değiĢkenine göre ortaya çıkan duyguları, daha çok sıcak, dinlendirici ve ilgi çekici olarak tanımlamıĢlardır. Form değiĢkenine bağlı oluĢan duygusal etkinliğe bakıldığında,

katılımcıların yarıdan fazlasının donatı elemanlarının özgün olmadığı kanısını taĢıdıkları görülmektedir. Doku değiĢkenine bağlı algısal etkinlik süreci sonunda, katılımcıların ortak olarak en fazla kullandıkları sıfat sert olmuĢtur. ġekil 5.23‟de görülen, ahĢap malzemeden oluĢan oturma grupları ve masaların büyük çoğunluk tarafından konforsuz olarak nitelendirilmesini, doku değiĢkenine göre büyük bir oranda sert sıfatı ile tanımlandığı verisine dayandırmak mümkündür.

ġekil 5.23: Mekanda bulunan pencereler ve genel donatı düzeni

(http://www.turkishtime.org/24/111_1_en.asp-24.12.2004)

AhĢabın sıcak bir malzeme olduğu bilinmesine rağmen, mekanda donatıların algılanmasında, samimi sıfatının yanında, katılımcıların önemli bir bölümünün de

resmi sıfatını kullanmayı tercih ettikleri gözlenmiĢtir. Ġnsanın psikolojik olarak

samimi duygular hissettiği bir dinlenme mekanında, daha fazla zaman geçireceği kabul edilirse, kahverenginin mekansal kullanımına dair kahverengi kullanılan dünyada pek çok kafe ve restoranda insanların daha hızlı hareket edip kısa sürede mekanı terk ettikleri söylemi, bu çalıĢma ile bir bakıma nesnellenmiĢtir. Mekandaki insan sirkülasyonunun sürekli ve kısa aralıklarla yenilenmesi de, bu ifadeye destek oluĢturan bir etken anlamında değerlendirilebilir.