MALİ TABLOLARLA İLGİLİ HÜKÜMLER

Tebliğ, mali tablolarla ilgili olarak aşağıdaki düzenlemeleri getir- miştir.

4.19.1. Mali Tablolara Yapılan Eklemeler

Tebliğ enflasyon muhasebesi uygulaması nedeni ile mali tablolara bazı küçük eklemeler öngörmüştür. Bu eklemeleri şöyle sıralamak mümkündür;

“i) Bu Tebliğ uyarınca hazırlanan mali tabloların başlığından son- ra gelmek üzere, “enflasyona göre düzeltilmiş” ibaresi konulur.

ii) Bu Tebliğ uyarınca hazırlanan ayrıntılı ve özet gelir tablosuna, “dönem kâr ve zararı”ndan önce gelmek üzere “net parasal pozisyon kârı-zararı" kalemi eklenir. (Madde 37)

iii) Bu Tebliğ uyarınca hazırlanan ayrıntılı ve özet bilançoda öz- sermaye hesap grubunda yer alan “sermaye” kaleminden sonra gel- mek üzere “önceki yıllar net parasal pozisyon kârı (zararı)” kalemine yer verilecektir”.

4.19.2. Bağlı Ortaklıkların ve İştiraklerin Mali Tablolarına İlişkin Hükümler

SPK’ya tabi olmasalar bile SPK’ya tabi bir şirketin iştiraki veya bağlı ortaklığı durumunda şirketler de bu Tebliğ kapsamında olmakta- dırlar. Tebliğ’de bu hüküm şöyle açıklanmaktadır;

“Kurulun muhasebe standartları ile ilgili düzenlemeleri uyarınca mali tablo düzenleme yükümlülüğü bulunmayan ancak, mali tablo dü- zenleme ve ilan yükümlülüğüne tabi işletmelerin bağlı ortaklığı veya iştiraki olmaları nedeniyle bu Tebliğe tabi olan işletmeler, mali tablo-

larını ilan yükümlülüğü hariç, ilgili oldukları işletmelerin tabi olduğu hükümlere tabidir. Bu hüküm mali tabloların bağımsız denetlemeye tabi olması hakkında da geçerlidir.” (Madde 38).

4.19.3. Mali Tablo ve Raporların Bildirim ve İlanı

Tebliğ düzeltilmiş mali tabloların, 1- İlan edilmesini,

2- Kurula gönderilmesini ve

3- Borsaya gönderilmesini istemektedir. Buna ilişkin açıklama şöy- ledir;

“Bu Tebliğdeki hükümler çerçevesinde hazırlanmış mali tablo ve raporların ilan edilmesi, bunların Kurula ve ilgili borsaya gönderil- mesi Kurulun muhasebe standartları ile ilgili düzenlemelerinde belir- tilen süreler içerisinde yerine getirilir. İlan edilecek ve Kurula ve bor- saya bildirilecek mali tablo ve raporların belirlenmesinde, Kurulun ilgili muhasebe standartları tebliğleri esas alınır.”

Bu açıklamadan başka Tebliğ diğer mali tablolar için aşağıdaki açıklamayı getirmiştir;

“Yüksek enflasyon dönemlerinde, birinci fıkrada belirtilen mali tablo ve raporlara ek olarak, Kurulun muhasebe standartları ile ilgili diğer düzenlemelerine uygun olarak hazırlanmış mali tabloların ilan edilmeksizin Kurula ve borsa bülteninde yayımlanmak üzere ilgili bor- saya gönderilmesine devam edilir.”

Tebliğ tüm bu açıklamaları sadece yüksek enflasyon dönemi ile sı- nırlı tutmamıştır. Yüksek enflasyon dönemi dışında da tablolar açık- lanmaya devam edecektir.

“İşletmeler, yüksek enflasyon dönemi dışında da, bu Tebliğ hüküm- lerine göre hazırladıkları mali tabloları, diğer mali tabloların ekinde kamuya açıklayabilirler. Bu açıklamanın yapılması halinde, söz konu- su mali tablolar, diğer mali tablolar ile birlikte Kurula ve borsaya gönderilir.” (Madde 39)

4.19.4. Önceki Dönem Mali Tablolarının Karşılaştırma Ama- cıyla Düzeltilmesi

Mali tabloların, cari dönem ile önceki dönem sonuçlarını karşılaş- tırmaya yarayacak şekilde düzenlenmesi ve karşılaştırılacak mali tab-

loların tümünün düzeltilmiş olması gerekmektedir. Buna ilişkin olarak Tebliğ’in 31. maddesinde aşağıdaki ifadeler yer almaktadır.

“Mali tablolar, önceki dönem mali tabloları ile karşılaştırmalı ola- rak hazırlanır. Karşılaştırmanın sağlıklı yapılabilmesini sağlamak amacıyla, bu Tebliğ hükümlerine uygun olarak hazırlanmış önceki döneme ait mali tablolar, düzeltme katsayısı kullanılarak cari satın alma gücü cinsinden ifade edilir. Önceki dönem mali tablolarının kar- şılaştırma amacıyla düzeltilmesi, mali tabloların tüm kalemlerinin dö- nemin düzeltme katsayısı ile çarpılması suretiyle yapılır.”

Tebliğ hükümlerinin uygulanmasının bir yıl ertelenmesi nedeni ile, yeni şekliyle 31.12.2001 ve 31.12.2002 tarihli bilançolar düzeltilecek- tir. İki bilanço kalemlerinin karşılaştırılabilmesi için 2001 bilançosu- nun da 31.12.2002 tarihli para değeri ile ifade edilmesi gerekmekte- dir.

“Bu Tebliğ hükümlerine uygun olarak düzenlenmemiş önceki dö- nem mali tabloları, bu Tebliğdeki hükümler uyarınca düzenlenmiş ma- li tablolarla karşılaştırma amacıyla birinci fıkrada belirtilen şekilde düzeltilemez.” (Madde 31)

4.19.5. Konsolide Mali Tablolar

Konsolide mali tablo hazırlayan grupların, konsolide edecekleri mali tabloların tümünü enflasyona göre düzeltmiş olmaları gerekmek- tedir. Tebliğ’in 32. maddesi şu düzenlemeyi getirmiştir.

“Yüksek enflasyon ortamında faaliyet gösteren bağlı ortaklıklar ve iştiraklerin Kurulun konsolidasyona ilişkin düzenlemeleri uyarınca ana ortaklığın bilançosunda gösterilmesinde, bu Tebliğ uyarınca dü- zeltmeye tabi tutulmuş mali tabloları esas alınır.” (Madde 32).

4.19.6. Yüksek Enflasyon Döneminden Sonraki Mali Tablolar

Tebliğ, yüksek enflasyon dönemi sona erdikten sonra düzeltilmiş son mali tabloların nasıl dikkate alınacağını 33. maddede şöyle düzen- lemiştir.

“Yüksek enflasyon döneminin sona ermesi nedeniyle bu Tebliğ hü- kümlerine göre mali tablo ve rapor hazırlanmasına son verilmesi ha- linde, son dönem mali tablolarında yer alan rakamlar bir sonraki mali

tablo ve raporların hazırlanmasında esas alınacak rakamların baş- langıç değerlerini oluşturur.” (Madde 33)

4.19.7. Dipnotlarda Yapılacak Açıklamalar

Tebliğ’in 34. maddesi diğer tebliğlerin istediği dipnotların dışında aşağıdaki dipnotlara da yer verilmesini istemektedir.

“Mali tablo dipnotlarında, Kurulun muhasebe standartları ile ilgili düzenlemelerinde öngörülen dipnotların yanında aşağıdaki açıklama- lara da yer verilir.

a) Paranın satın alma gücündeki değişikliklerin mali tablolara olan bozucu etkisini gidermek amacıyla cari ve önceki dönem mali tablolarının paranın cari dönem sonundaki satın alma gücü cinsinden yeniden ifade edildiğine yönelik açıklama,

b) Mali tablolarda yer alan kalemlerin paranın cari satın alma gü- cü cinsinden ifade edilmesinde kullanılan ölçütlere ilişkin açıklama,

c) Bu Tebliğde, farklı değerleme yöntemlerinin kullanılmasına im- kan verildiği durumlarda, hangi yöntemin benimsendiğine dair açık- lama,

d) Varlıklarla ilgili olarak vergi mevzuatı çerçevesinde yapılan amortisman hesaplamalarına ilişkin açıklama,

e) 5. maddede belirtilen; mali tablolarını bu Tebliğdeki hükümler çerçevesinde düzenlemeyen bağlı ortaklıklar ile ilgili açıklama,

f) 8. maddede belirtilen; düzeltme işleminde esas alınan,varsa, top- lulaştırılmış yöntemlere ilişkin açıklama ile bir takvim ayının farklı günlerinde gerçekleşen işlemlere farklı düzeltme katsayılarının uygu- lanması halinde bu konuya ilişkin açıklama,

g) 14. maddede belirtilen; Türk Ticaret Kanunu veya işletmelerin ana sözleşmeleri çerçevesinde oluşan yedek akçeler ile ödenmiş veya çıkarılmış sermayenin kayıtlı değerleri hakkında açıklama,

h) 20. maddede belirtilen; net parasal pozisyon kârı-zararına dahil olan, ancak gelir tablosunda ayrıca açıklanması öngörülen kalemler hakkında açıklama,

ı) 24. maddede belirtilen; amortismana tabi varlıkların tahmin edi- len faydalı ömürlerine ilişkin açıklama,

i) 28. maddede belirtilen; önceki dönem mali tablolarının bağımsız denetimden geçmiş olup olmadığına ilişkin açıklama,

j) 29. maddede belirtilen; mali tabloların Tebliğ hükümleri uyarın- ca ilk defa düzenleneceği hesap döneminin başına kadar olan dönem- de düzeltilmiş tutarları ile olmak üzere, aktif kalemlerden, borçların ve öz sermaye kalemlerinin çıkarılması sonucunda kalan kısım hak- kında dipnotlarda açıklama yapılır.

Gerek bu Tebliğ, gerekse Kurulun diğer düzenlemeleriyle mali tab- lo dipnotlarında düzeltme işlemine tabi tutulmuş mali tablo kalemle- riyle ilgili olarak açıklanması öngörülen hususlar, bu Tebliğde belirti- len şekilde düzeltme işlemine tabi tutulmuş değerleri dikkate alınarak açıklanır.” (Madde 34).

4.20. TEBLİĞ’DE HÜKÜM BULUNMAYAN HALLERDE