Araş. Gör. Gonca DEMİR
İstanbul Teknik Üniversitesi Türk Musikisi Devlet Konservatuvarı gnc.dmr@windowslive.com
ÖZET
Türk Halk Müziği Fonetik Notasyon Sistemi/THMFNS ulusal/uluslararası platformlar- daki dilbilimsel/müzikbilimsel uygulamalara paralel bir uygulama başlatabilmek amacıyla İTÜ SBE Türk Müziği Programı yüksek lisans tezi kapsamında ilk temelleri atılan, İTÜ SBE Müzi- koloji ve Müzik Teorisi Programı doktora tezi kapsamında geliştirilecek olan, ses bilgisi/şekil bilgisi/söz varlığı ölçütleri ekseninde yerel/evrensel ilintilerle birlikte Standart Türkiye Türk- çesi/STT (bölgeler üstü anlaşma aracı olarak tanınıp benimsenen, konuşulan lehçeler/ağızlar içerisinde yaygınlaşarak hâkim duruma geçen, dil türleri/kullanıldığı saha içerisinde en geniş işleve sahip olan, yerel/sosyal tabakalara has izler taşımayan, ağızlar üstü/norm oluşturucu/var- yasyon azaltıcı standart/prestij varyant/standart dil), Türk Dil Kurumu Çeviriyazı İşaret- leri/TDKÇYİ (Anadolu diyalektolojisi derleme çalışmaları kapsamında derlenen yöresel ağız metinleri ses bilgisi/şekil bilgisi/söz varlığı ölçütleri ekseninde varlığını sürdüren yöresel ağız özelliklerini transkript edebilmek amacıyla kullanılan transkripsiyon işaretleri)-Uluslararası Fonetik Alfabe/IPA (ses değerlerini uluslararası standartta yazıya dökebilme, tüm dillerdeki konuşma seslerini örnek bir biçimde kodlayabilme, transkripsiyon sistemin karışıklıklarını ön- leyebilme, her ses için ayrı sembol geliştirebilme amacı ile işaret ve simgelerden oluşturulmuş standart alfabe türü) sesleri üzerinde yapılanan notasyon sistemi örneğidir.
Religiolektolojide dilbilimsel yaklaşımlar ekseninde sosyal varyasyon yöntemi ile yapı- lanan araştırmalar sonucu religio (dinbilimsel eksende her türlü dinsel terim/kavram/öğe)-lekt (dindilbilimsel eksende her türlü dindilsel varyant/değişke/çeşitlenme) terimine dikkat çeken religiolektologlarca dindilbilimsel yasalara bağlı olarak varlığını sürdüren religiolinguistik özelliklerin (dindilsel kullanım tür ve biçimleri, dindilsel alışkılar bütünü ve performans fikir- leri, dindilsel değişke saptayabilme yeti ve refleksleri), müzikolektolojide dilbilimsel yaklaşım-
143
lar ekseninde yerel varyasyon yöntemi ile yapılanan araştırmalar sonucu müziko (müzikbilim- sel eksende her türlü müzikal terim/kavram/öğe)-lekt (müzikodilbilimsel eksende her türlü mü- zikodilsel varyant/değişke/çeşitlenme) terimine dikkat çeken müzikolektologlarca müzikodil- bilimsel yasalara bağlı olarak varlığını sürdüren müzikolinguistik özelliklerin (prerasyonel/pre- linguistik/presanatsal sözlü kültür psikodinamiği ve performans fikirleri, geçici/akıcı/sızıcı ses- lerin ardışık boğumlanması ve diziliş organizasyonları, sesel/sözel/yazınsal performatif edim tür ve biçimleri) halkbilim analiz modellerinden biri olan performans teori (halkbilimsel ek- sende her türlü icragösterimsel varyant/değişke/çeşitlenme) ekseninde sözel/sanatsal bir perfor- mans türü olarak tanımlanan Türk halk müziği edebi/müzikal metinlerinin kuramsal/icrasal alt- yapısında yerel / evrensel ilintilerle birlikte sesbilgisi/şekilbilgisi/sözvarlığı ölçütleri düzeyinde varlığını sürdürdüğü vurgulanmıştır.
II. Uluslararası Türk Kültürü Araştırmaları Sempozyumu/TÜKAS 2015 kapsamında su- nulacak olan bildiri aracılığıyla; dindilbilimsel/müzikodilbilimsel yasalar ekseninde yapılanan religiolekt-müzikolekt özelliklerinin Türk Halk Müziği Fonetik Notasyon Sistemi Verita- banı/THMFNS V’nına aktarım/adaptasyon süreçleri Urfa yöresi örneklemi üzerinden gerçek- leştirilecektir.
Anahtar Kelimeler: Religio/Lekt/Varyant/Dinsel Değişke/Değişkedilbilimsel Perfor-
mans, Müziko/Lekt/Varyant/Müzikolojik Değişke/Değişkedilbilimsel Performans, Religiolek- toloji/Religiolinguistik/Religiolekt/Dindilbilimsel Performans, Müzikolektoloji/Müzikolingu- istik/Müzikolekt/Müzikodilbilimsel Performans, Türk Halk Müziği Fonetik Notasyon Sistemi Veritabanı/THMFNS V
144
Turkish Folk Music Phonetic Notation System/TFMPNS Characteristics of Religiolect- Musicolect: A Case Study of Urfa Region
Gonca DEMİR1
Abstract
In religiolectology as a result of researches carried out with social variation method in the axis of linguistic approaches it was emphasized by religiolectologists who draw attention to the term religio (every kind of religious term/concept/element in the axis of religiological)-lect (every kind of religiolinguistic variant/alternate/range in the axis of religiolinguistical) that religiolin- guistic properties which sustain according to religiolinguistic laws, in musicolectology as a re- sult of researches carried out with local variation method in the axis of linguistic approaches it was emphasized by musicolectologists who draw attention to the term musico (every musico- logic term/concept/element in the axis of musicological)-lect (every kind of musicolinguistic variant/alternate/range in the axis of musicolinguistical) that musicolinguistic properties which sustain according to musicolinguistic laws are sustained in the the existence of phonetics/mor- phology/vocabulary criteria together with local/universal correlations on theorical/executive infrastructure of Turkish folk music literary/musical texts in the axis of performance/execution display theory (every kind of folkloric term/concept/element-folklinguistical variant/alter- nate/range in the axis of ethnological) which is one of the foklore analysis models and linguistic approaches in ethnomusicology (every kind of ethnomusicologic term/concept/element-ethno- musicolinguistical variant/alternate/range in the axis of ethnomusicological). With the announ- cement to be presented within the scope of II. International Turkish Cultural Studies Sympo- sium/ITCSS 2015; trasnferral/adaptation process of religiolect/musicolect properties on Tur- kish Folk Music Phonetic Notation System Database/TFMPNS D will be carried out in the axis of religiolinguistic/musicolinguistic laws through Urfa region sample.
1 Title Information: Research Assistant.
Institution Information: Istanbul Technical University Turkish Music State Consevatory Voice Training Depart- ment.
Adress Information: Istanbul Technical University Turkish Music State Consevatory Campus of Macka, Istan- bul/Turkey.
Communication Information: e-mail: gnc.dmr@windowslive.com & Url: <https://istanbultek.academia.edu/Gon- caDemir>
145
Key Words: Religio/Lect/Variant/Religiological Variant/Dialinguistic Performance, Mu-
sico/Lect/Variant/Musicological Variant/Dialinguistic Performance, Religiolectology/Religio- linguistics/Religiolect/Religiolinguistic Performance, Musicolectology/Musicolinguistics/Mu- sicolect/Musicolinguistic Performance, Turkish Folk Music Phonetic Notation System Data- base/ TFMPNS D.
Türk Halk Müziği Fonetik Notasyon Sistemi Veritabanı/THMFNS V
Müzik türleri içerisindeki ayrıcalıklı yerini kaynağını yöresel ağız farklılıklarında bulan kişili- ğinden alan, yarınları ağız farklılıklarından doğan tavrını korumasına ve değişime karşı direne- bilmesine bağlı olan Türk halk müziği verimlerinde varlığını sürdüren yöresel ağız özellikleri- nin dilbilimsel yasalara bağlı olarak ses bilgisi/şekil bilgisi/söz varlığı ölçütleri ekseninde Stan- dart Türkiye Türkçesi/STT ve Türk Dil Kurumu Çeviriyazı İşaretleri/TDKÇYİ ile transkript edildiği, müzikolojik yasalara bağlı olarak ise etnomüzikolojide dilbilimsel yaklaşımlar-perfor- mans/icra gösterim teori ekseninde yapılanan sözel/sanatsal bir performans türü olarak tanım- lanan türkülerin kuramsal/icrasal altyapısında varlığını sürdüren Türk halk müziği yöresel ağız özelliklerinin de Standart Türkiye Türkçesi/STT ve Türk Dil Kurumu Çeviriyazı İşaret- leri/TDKÇYİ ile transkript edildiği, diğer dünya dillerinde de var olan bu gerçeğin yerel/evren- sel standartlarca varlığı/kullanılabilirliği çeşitli alanlar üzerinde tescillenmiş olan Uluslararası Fonetik Alfabe/IPA sesleri aracılığıyla notasyona aktarılarak aslına en uygun şekilde tekrar tek- rar seslendirilebileceği dilbilimi-müzikoloji kaynak ve otoritelerince tespit edilerek onaylan- mıştır (Demir, 2011) & (Radhakrishnan, 2011: 422-463).
Türk Halk Müziği Fonetik Notasyon Sistemi/THMFNS; ulusal/uluslararası platformlardaki uy- gulamalara paralel bir uygulama başlatabilmek amacıyla İTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Müziği Programı yüksek lisans tezi kapsamında önerilen, İTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Mü- zikoloji ve Müzik Teorisi Programı doktora tezi kapsamında geliştirilecek olan, sesbilgisi/şekil bilgisi/söz varlığı ölçütleri ekseninde yerel/evrensel ilintilerle birlikte Standart Türkiye Türk- çesi/STT (bir toplulukta bölgeler üstü anlaşma aracı olarak tanınıp benimsenen, konuşulan leh- çeler/ağızlar içerisinde yaygınlaşarak hâkim duruma geçen, dil türleri/kullanıldığı saha içeri- sinde en geniş işleve sahip olan yerel/sosyal tabakalara has izler taşımayan, ağızlar üstü/norm oluşturucu/varyasyon azaltıcı standart/prestij varyant/standart dil: Demir, 2002/4: 105-116), Türk Dil Kurumu Çeviriyazı İşaretleri/TDKÇYİ (Anadolu diyalektolojisi üzerine yapılan kap- samlı derleme çalışmaları aracılığıyla derlenen yöresel ağız metinleri ses bilgisi/şekil bilgisi/söz
146
varlığı ölçütleri özelliklerini transkript edebilmek amacıyla kullanılan transkripsiyon işaretleri: TDK, 1945: 4-16) ve Uluslararası Fonetik Alfabe/IPA (ses değerlerini uluslararası standartta yazıya dökebilme, tüm dillerdeki konuşma seslerini örnek bir biçimde kodlayabilme, çok sayıda transkripsiyon sisteminin doğurduğu karışıklıkları önleyebilme, her bir ses için ayrı bir sembol geliştirebilme amacı ile işaret ve simgelerden oluşturulmuş standart alfabe türü: IPA, 1999) sesleri ekseninde yapılanan fonetik notasyon sistemi örneğidir (Demir, 2011).
Türk Halk Müziği Fonetik Notasyon Sistemi Veritabanı/THMFNS V; Türk Halk Müziği Fonetik Notasyon Sistemi Alfabe Veritabanı/THMFNS AV & Türk Halk Müziği Fonetik Notasyon Sistemi Ses Veritabanı/THMFNS SV & Türk Halk Müziği Fonetik Notasyon Sistemi Sözlük Veritabanı/THMFNS SzV & Türk Halk Müziği Fonetik Notasyon Sistemi Eser Veritabanı/THMFNS EV & Türk Halk Müziği Fonetik Notasyon Sistemi Fonotaktik Olasılık Hesaplayıcı Veritabanı/THMFNS FOHV & Türk Halk Müziği Fonetik Notasyon Sistemi Fonetik Terapi Uygulamaları/THMFNS FTU & Türk Halk Müziği Fonetik Notasyon Sistemi Fonotaktik Farkındalık Yetileri Gelişim Süreçleri/THMFNS FFYGS & Türk Halk Müziği Fonetik Notasyon Sistemi İşitsel Ayırt Etme Testi/THMFNS İAT & Türk Halk Müziği Fonetik Notasyon Sistemi Artikülâsyon Testi/THMFNS AT & Türk Halk Müziği Fonetik Notasyon Sistemi Sesçil Çözümleme Testleri/THMFNS SÇT & Türk Halk Müziği Fonetik Notasyon Sistemi Sesbilgisel-Şekilbilgisel-Sözvarlıksal Ölçütleri Belirleme Testi/THMFNS SŞSÖBT Türk Halk Müziği Fonetik Notasyon Sistemi Fonolojik Farkındalık Yetileri Öğretim Oturumları/THMFNS FFYÖO vb gibi verileri bünyesinde barındırmaktadır (Bkz. Şekil 1).
147
Şekil 1. Türk Halk Müziği Fonetik Notasyon Sistemi Eser Veritabanı/THMFNS EV: Standart Türkiye Trükçesi/SST ve Urfa/Kerkük/Taleffer Ağızları Türk Dil Kurumu Çeviriyazı İşaretleri/UKTA TDKÇYİ ile
metin transkripsiyonu (Özbek, 2010: 254-255 & Notasyon: Demir, 2011: 246).
Türk Halk Müziği Fonetik Notasyon Sistemi/THMFNS Religiolektoloji/Religiolinguis- tik/Religiolekt/Religiodilbilimsel Performans Özellikleri
Dinbilim alanında yapılan araştırmalar sonucu teolojik/dogmatik/sembolik bileşenleri bünye- sinde barındırması dolayısıyla çok faktörlü sentatik/interpretik/semantik/hermenetik/metafizik bir olgu olarak tanımlanmış olan dindilinin (Koç, 1998: 268) & (Bor, 2011a: 13) & (Çağlayan, 2014: 41-58) dil/din/musiki olmak üzere üç ana/temel eksen üzerinde yapılandırılabileceği din- bilim uzmanlarınca vurgulanmıştır (Aydın, 2004: 2009-212) & (Erkan, 2014: 167-179). Dindilbilim literatürünün kuramsal/icrasal altyapısında yerel/evrensel ilintilerle birlikte sesbil- gisi/şekilbilgisi/sözvarlığı ölçütleri düzeyinde varlığını sürdüren dini/dinsel/dinbilimsel/dindil- bilimsel öğelerin dildeki dini motifler (Allah, Peygamber, mukaddes, kutsal, ilahi, yaratan, cen- net, cehennem, hayır, sevap, inanç, iman, vb: Ölmez, 2005: 213-218) düzeyinde irdelenebile- ceği dilbilim uzmanlarınca vurgulanmıştır.
148
Dindilbilimsel performans süreçlerinde müzikal/müziksel/müzikbilimsel/müzikodilbilimsel öğelerin sembolik anlamlar (Aydeniz, 2009: 35-51), metinbilimsel çözümlemeler (Çağıl, 2013: 1-46), ritüeller (Şahin, 2008: 269-285), dini metinler (Batuk, 2013: 45-70) vb gibi ölçütler dü- zeyinde irdelenebileceği dindilbilim uzmanlarınca vurgulanmıştır.
Religiolektoloji alanında yapılan araştırmalar sonucu religio (din terminolojisi: dinbilimsel ek- sende her türlü dinsel terim/kavram/öğe: Koç, 1995)-lekt (lektos: konuşma biçimi: dindilbilim- sel eksende her türlü dindilsel varyant/değişke/çeşitlenme:Blumczynski, Url <http://www.aca- demia.edu/1527685/Some_Remarks_on_Linguistic_Aspects_of_Religion>) kavramlarının birleşimi ile oluşan religiolekt (sözbilimsel/sesbilimsel/icra gösterimsel din dili kullanım tür ve biçimleri: Hary, Url <http://quod.lib.umich.edu/cgi/p/pod/dod-idx/religio- lect.pdf?c=fia;idno=11879367.2011.015) teriminin yerel/evrensel ilintilerle birlikte sesbil- gisi/şekilbilgisi/sözvarlığı ölçütleri (fonetik/morfolojik/sözcüksel) düzeyinde sosyal varyasyon yöntemi (dilde varyantlaşma/çeşitlenme nedenleri: dil dışı sosyal etkenler: bölge/etnik kö- ken/toplumsal gruplar/dil ilişkileri/meslek/toplumsal statü/eğitim/inanç/bağlam/yaş/cinsiyet faktörü/boyutu vb: Demir, 2010: 93-106) ekseninde religiolinguistik özellikler (dindilsel kulla- nım tür ve biçimleri/dindilsel alışkılar bütünü ve performans fikirleri/dindilsel değişke saptaya- bilme yeti ve refleksleri: Hary & J. Wein, 2013: 85-108) çerçevesinde dini/dinsel/dindilbilimsel metinlerin kuramsal/icrasal altyapısında varlığını sürdürdüğü religiolektologlarca vurgulanmış- tır.
Sözel/sanatsal bir performans türü olarak tanımlanan Urfa Türk halk müziği edebi/müzikal me- tinleri religiolektoloji/religiolinguistik/religiolekt/religiodilbilimsel performans özellikleri; dini/tasavvufi isimler (͑ādem, ͑aff, ah, ͑alem, ͑ālem, Allah, ͑Arap, āsā, baḫt, beḫt, beḫtῐlῐ, beḫş, cefā, cevr, cihan, cism, çare, çara, çarşaf, çekmek, çektῐr, çember, çile, dert, deva, ebedῑ, elem, ʿezāb, ezel, felek, feryād, günah, ḥafız, Ḥaḳ, Ḥaḳḳ, ḥeram, ḥeremzada, iman, inşallah, ḳader, ḳeder, ḳıyamat, ḳudret, ḳul, ḳurban, küncü, susam, lutf, meḥşer, meleg, melhem, merḥamet, Mevlā, mezar, mezār, mezer, Mῐslῐm, Mövla, Muḥemmed, mübareg, müftǚ, müḥtac, niḳāb, öl- mek, ʿömr, peştῐmal, pῑr, püşǚ, ruḫ, sabır, saġ, saġlıġ, salaca, seccade, selam, sıḥḥat, susam, Sülėymān, şal, taliḥ, teḳdir, tekke, topraġ, töbe, ulı, vaḫt, vaḳit, veḳt, vallah, vücūd, yalvarmak, yaratmak, yarvalmak, yas, yazı, Yūsuf, yüce, zaman, zeman), özel isimler (Mevla, Hz. Muham- med, Hz. Süleyman), tarihsel/mitolojik şahsiyet isimleri (İsrailoğullarından Davud Peygam- ber’in oğlu Hz. Süleyman, Saba melikesi Belkıs, Hz.Yusuf’a âşık olmasıyla ünlü Mısır firavu- nunun karısı Züleyha, Hz. Yakub’un oğlu, güzelliğiyle simge olan Hz. Yusuf, Yemenli bir şeyh
149
olup aşkı uğruna din değiştirerek Hristiyan olup kırk yıl dağda domuz güden Şeyh-i Senan, Özbek hanlarından Şah Budak), şahıs/unvan/topluluk isimleri (efendi, kadı, müftü), zaman isimleri (seher, sabah, gündüz, öğle, gece, akşam vakti, ezel), mekân isimleri (manevi/soyut mekânsal nitelendirmeler: Hakk divanı, maddi/somut mekansal nitelendirmeler: kadısız/müftü- süz dağlar, dergâh, kilise, mezar), deyimler (günahlar boynuna olmak, yana yana kül olmak, dermansız derde düş olmak, beli bükülmek, kana boyanmak, benzine kül elenmek), çi- çek/meyve/bitki/eşya isimleri (kırmızı gül, tomurcuk gül, sarı çiçek, lale, küncü, susam, çar- şaf,çevre, yazma, peştamal, kına), çalıp-söyleme geleneği (halkbilim analiz modellerinden per- formans/icra gösterim teori ekseninde yapılanan Türk halk müziği edebi/müzikal metinleri se- sel/sözel icra tür ve biçimleri: geleneksel öz/tür/biçim çeşitliliğine, orijinal ritim/parlak ifade/üç oktav ses genişliğine sahip olan sanatkârların/hafızların/mevlidhanların/hanendelerin/zakirlerin köy odaları/sıra geceleri/dağ yatıları vb müesseselerde mahalli makam ekolüne/fasıl tertibine dayalı sistemli tek-solo/çifte-koral müzikal icra/musıkî âlemi, dini tasavvufi düşüncelerle ve İslami öğelerle bezenmiş olan deyişler), Urfa dini/tasavvufi müzik profili (farklı dinlere/kültür- lere/medeniyetlere özgü dinsel/kültürel/müziksel verileri bünyesinde barındıran Urfa yöresi ilk kilise müziğinin ana merkezidir. Diğer bölgelerin dini musikisinden çok farklı özelliklere sahip olan dini musiki türü yörede çifte olarak adlandırılmıştır. Ezgi profili: ezgisel yapı kıvrak/coş- kulu/ritmiktir. İcra profili: musiki meclislerinde toplu olarak icra edilen koral ezgilere çifte, ritimsiz uzun hava tarzında icra edilen solo icralara tek denilmektedir. Usul profili: on sekizlik usul daha az, sofyan, sengin semai ve eksik ölçü ise sık kullanılmaktadır. Özellikle curcuna ve aksak semai olarak ölçülen ezgilerin ritminin son üçlüsünde şana bölümüne geçilmektedir. Ma- kam profili: hicaz, uşşak, hüseyni, muhayyer, hicazkar, saba, rast, segah, mahur, karcığar, ger- daniye vb makamlar/diziler kullanılmaktadır. Çalgı profili: def adı verilen büyük bendirlerle icraya eşlik edilmektedir. Güfte profili: söz ön planda olan sözel icra türlerinde aynı güfte de- ğişik ezgilerle birlikte okunabilmektedir. Kaynak kişi profili: Ahmet Uzungöl, Eskici Dede Os- man Aydın, Hafız Halil Uzungöl, Şıh İbrahim karataş, Tenekeci Mahmut Güzelgöz, Hacı Nuri Hafız, Saatçi Yusuf Özer, Şevki Hafız Altıngöz, Akif Baybostancı vb isimler yer almaktadır. Eser profili: mecnun isen ey dil sana Leyla’mı bulunmaz, ey dide nedir uyku gel uyan gecelerde, arzuhal için sultana geldim, aşkınla bu Uşşakı şahaneye dönderdin, ben bir Yakub idim kendi halımda, ben bu dağın ağacıyam, cana bizim esrarımız imlalere sığmaz, ey rahmeti bol padişah, cöster cemalin şemini, medine daşına bak, rahmeyle bu dil hastayı naçare ilahi, gel ey derdile yanıcı, mevlam derki doğruca gel, yeşil ördek olsam yarin gölünde, mesti hayranım, ne gam
150
yersin be hey asi günahkar, hoca Efendi vb eserler bulunmaktadır) olmak üzere on düzeyde değerlendirilmiştir (Özbek, 2010: iii-iv, 5-9, 97-112, 330-336) & (Öksüzoğlu & Özkan, 2010: 395-411) & (Macit, Url <http://www.millifolklor.com>) & (Altıngöz, Url <http://www.urfa- kultur.gov.tr/Eklenti/22148,urfa-muzigi-hakkinda.pdf?0>). (Bkz Tablo 1).
Tablo 1. Türk Halk Müziği Fonetik Notasyon Sistemi/THMFNS religiolektoloji/religiolinguistik/religiolekt/reli- giodilbilimsel performans özellikleri
(Özbek, 2010: 113-253, 254-329, 335-336). Cins/Cinslik/Cinsiyet
Figürü/Prototipi/Profili
Kaynak Kişi Künye Bilgileri Religiolektoloji/Religiolinguistik/ Religiolekt/Religiodilbilimsel Perfor-
mans Özellikleri
Abdullah Balak Eril/Erkek
1938, Urfa doğumlu. Matematik öğret- meni. Besteci; saz çalar, hoyrat ve türkü okur.
dünyada, sonı gelecaḫ, ḫızması vb
Ahmet Uzungöl Eril/Erkek
1930, Urfa doğumlu. Milli eğitim mü- dürlüğünde memur. Mevlithanlık yapar. Gazel, hoyrat ve türkü okur. 1992 yılında vefat etti.
ebedidĭr, ḳader, ruḫları, öleyĭm, cismĭmde, günahım vb
Ahmet Yılmaztaş Eril/Erkek
1920, Urfa doğumlu. Kebapçılık yapar. Hoyrat ve türkü okur.
Halĭl Begĭm, zemanın, dünyanın, ölĭr- sem vb
Bakır Yurtsever Eril/Erkek
1909, Urfa doğumlu. Mevlithanlık, bek- çilik ve müezzinlik yapar. Gazel, hoyrat ve türkü okur. 1985 yılında vefat etti.
saġlar, ḥeyran, ḫızmalı, ḳurban, çürüdĭ yėrde, ḳurbanam, mezerĭmĭ vb
Cemil Cankat Eril/Erkek
1913, Urfa doğumlu. Şoförlük yapar. Besteci, hoyrat ve türkü okur. 1976 yılında vefat etti.
cihanı, işallah, vallahi, billahi, ḥerem- zadasan, öldǚrdǚn, dünyayı, vallah, ḳurban, ḥayran, ḳabre vb
Fatma Sabırlı Dişil/Kadın
1908, Urfa doğumlu. Ev hanımı. Hafıza- sında birçok hikâye, hoyrat ve mani var- dır. 1980 yılında vefat etti.
merḥamet, ḳurbanın, örtmǚş, valalar, can vėrende, mübareg, susami, Mevla- mın, minnarası, canımdan, ḳurban, genç, öldǚrdǚn, soldǔrdǔn, yandım, uyan, kilĭsenĭn, Şıḫ Maḫsutta, ‘ömre vb
151 İbrahim Özkan
Eril/Erkek
1948, Urfa doğumlu. Çiftçilikle uğraşır. Besteci, ut çalar, hoyrat ve türkü okur.
selam, ḥėyranam vb
Hamit Belli Eril/Erkek
1925, Urfa doğumlu. Mevlithanlık ya- par, gazel, hoyrat ve türkü okur.
‘ömrǚm, ölürem vb
Hamza Şenses Eril/Erkek
1904, Urfa doğumlu. Besteci, bağlama, cümbüş ve tambur çalar, hoyrat ve türkü okur. Türkülerinin çoğunu plaklara oku- muştur. 1947 yılında vefat etti.
yaşa, Allah, sabırlar vb
Kadir Yılmaz Eril/Erkek
1926, Urfa doğumlu. Hükümet kona- ğında hizmetli. Hoyrat ve türkü okur.
muḥemmed, peştĭmal, yėrde yatsam vb
Mahmut Güzelgöz Eril/Erkek
1919, Urfa doğumlu. Esas mesleği tene- keciliktir. Mevlithanlık yapar. Gazel, hoyrat ve türkü okur. 1988 yılında vefat etti.
yazılanlar, saġ, ölǚm, Sülėymanlar, din, iman, ‘ümrǚme, can, mezarımı, püşǚ, şalvarı, ‘ömrǚm, seccadesĭn, ḳedĭr mevlam, canıma, ölǚm, töbeler tö- besĭ,örtmĭş, ḳadısız, müftǚsǚz vb
Mahmut Yapar Eril/Erkek
1919, Urfa doğumlu. Esas mesleği imamlıktır. Gazel, hoyrat ve türkü okur. 1989 yılında vefat etti.
reḥmėt, Yūsuf vb
Mehmet Şenses Eril/Erkek
1907, Urfa doğumlu. Esas mesleği ayak- kabıcılıktır. Hoyrat ve türkü okur. 1949 yılında vefat etti.
din, iman, ölǚm, Allahın emrĭ, ölme- den, mezara, çarşafı vb
Mukim Tahir Eril/Erkek
1900, Urfa doğumlu. Esas mesleği çift- çiliktir. Beste yapar, saz ve tambur çalar, gazel, hoyrat ve türkü okur. 1945 yılında vefat etti.
ölǚrǚm, genç, ḳurban, canım vb
Nafi Budak Eril/Erkek
1912, Urfa doğumlu. Plak satış dükkânı vardır. Hoyrat ve türkü okur. 1949 yı- lında vefat etti.
152 Ömer Alaybeyi
Eril/Erkek
1894, Urfa doğumlu. Çiftçilikle uğraşır. Belediye başkanlığı yapmıştır. Uzun hava ve türkü okur. 1950 yılında vefat etti.
şalvarıma vb
Not: Urfa/Kerkük/Talâffer Ağızları Türk Dil Kurumu Çeviriyazı İşaretleri/UKTA TDKÇYİ ve Standart Tür- kiye Türkçesi/STT ile transkript edilmiş olan 128 adet Türk halk müziği edebi/müzikal metninin ve 1967-1987 yılları arasında musiki meclislerinde canlı olarak kaydedilmiş müzikler ile taş plak kayıtları ekseninde bilimsel derleme kuralları gereğince yöre müziğine hâkim 1’i dişil/kadın 18’i eril/erkek olmak üzere toplam 19 oku- yucu/kaynak kişiden derlenen yerel/yöresel ses kayıtlarının kuramsal/icrasal altyapısında varlığını sürdüren religiolektoloji/religiolinguistik/religiolekt/religiodilbilimsel performans özellikleri irdelenmiştir.
Türk Halk Müziği Fonetik Notasyon Sistemi/THMFNS Müzikolektoloji/Müzikolinguis- tik/Müzikolekt/Müzikodilbilimsel Performans Özellikleri
Kültüroloji alanında yapılan araştırmalar sonucu toplumbilimsel-toplumdilbilimsel/din bilim- sel-dindilbilimsel/müzikbilimsel-müzikodilbilimsel bileşenleri bünyesinde barındırması dola-