Müzakere Aşaması

Sözlü aşamanın bitiminden sonra, Divan müzakere ve oylama için karar odasına çekilir. Divanın müzakereleri aleni değildir. Görüşme ve oylamalar, gizli oturumda kaleme alınır ve daha sonra açık oturumda taraflara sözlü olarak duyurulur. Müzakereye, yalnızca sözlü yargılamada hazır bulunmuş olan yargıçlar ve gerektiğinde dava konusuyla görevlendirilmiş olan raportör yardımcıları katılırlar136_{.Savcı ve başkâtip oylamada bulunamaz.}

Müzakerede, genel olarak şu sıra izlenmektedir. Raportör yargıç, hazırladığı taslak metni Divan üyelerine sunar ve bu metin üzerinden görüşme açılır. Raportör yargıç, gerek yazılı aşama sırasında sunduğu ön rapor gerekse sözlü aşama sırasında sunduğu rapor ve taslak metni hazırlayan kişi olarak Divan üyeleri üzerinde hatırı sayılır derecede etkili olabilmektedir. Ancak, tıpkı savcının esas hakkındaki mütalaasındaki gibi Divan üyeleri raportör yargıç tarafından sunulan taslak metin ile bağlı değildirler. Bilakis bu taslak metnin aksine de karar verebilirler. Bununla birlikte, ulusal makamlar ile ortaya çıkacak bir gerilimi önlemek bakımından, bir üye devletten gelen davanın o üye devlet vatandaşlığında bulunan bir raportör yargıca verilmemesine ilişkin bir yazısız kural da bulunmaktadır137_.

Müzakereye katılan her yargıç, görüşünü açıklayıp gerekçelendirir. Yargıçlar, bireysel olarak, yazılı ya da sözlü olarak değişiklik tekliflerini sunarlar. Bir yargıcın istemi üzerine her konu, oylamaya gelmeden önce söz konusu yargıç tarafından arzu

135_{Göçmen, İlke, a.g.e., s. 314.} 136_{Can, Hacı, a.g.e., s. 68.} 137_{Göçmen, İlke, a.g.e., s. 314.}

edilen bir dilde kaleme alınır ve mahkemeye yazılı şekilde iletilir138_{. Yargıçların}

çoğunluğunun nihai görüşmeden sonra uzlaşmış oldukları düşünce, mahkemenin kararı için esastır. Üzerinde uzlaşmaya varılan bu metin, karar metni kabul edilir139_.

Divan’da yargıçlar, kıdem düzeninin tersinden oylama yaparlar. Mahkeme, konuların içeriği, ele alınması ve sıralamasına veya bir oylamanın yapılmasına ilişkin görüş farklılıklarını hükme bağlar140_.

Davanın yeteri kadar aydınlatıldığı ve ek soruşturma önlemlerine gerek duyulmadığı takdirde Divan kararı oylanır. Divan oybirliği ile karar alamadığı takdirde oy çokluğu ile karar alır141_{. Divan kararları, geçerli olarak ancak tek sayı ile}

alınabilir. Her hangi bir nedenle oy eşitliği meydana geldiğinde, en kıdemsiz yargıcın oyu oylamada dikkate alınmaz142_{. Kararlar gerekçelidir ve bu kararın alınmasına}

katılan yargıçların isimleri kararda belirtilir. Kararlar, başkan ve başkâtip tarafından imzalanarak kamuya açık bir oturumda okunur143_.

Yukarıda da bahsedildiği üzere, Divan kararları üzerinde uzlaşmaya varılmış bir tek metinden oluşur, kararda oybirliği ya da oyçokluğuna ilişkin bir açıklama bulunmaz. Bu nedenle birçok yargı organındaki uygulamanın aksine kararda muhalefet şerhi ya da kişisel görüşe yer verilmez. Uygulamanın bu şekilde olması Divan’ca alınan kararların doğruluğu üzerinde soru işaretlerine yol açsa da Divan üyelerinin bağımsızlıklarının korunması ve Divan’ın üye devletlere karşı otoritesinin güçlenmesi açısından faydalı olmaktadır144_.

Bununla birlikte Adalet Divanı’nın idari konulara ilişkin toplantılarına savcılar oylarıyla katılırlar145_{. Başkâtip, mahkemenin aksine karar vermediği sürece}

hazır bulunur. Eğer Adalet Divanı başkâtibin yokluğunda toplanırsa, Divan Usul Tüzüğü’nün 6. maddesi anlamında derece sıralamasında en düşük yargıç tarafından gerekli bir zabıt varakası tanzim edilir. Zabıt varakası, Başkan ve ilgili yargıçlar tarafından imzalanır146_.

138_{ADUT, md., 27/3–4.} 139_{Göçmen, İlke, a.g.e., s. 314.} 140_{Can, Hacı, a.g.e., s. 68.} 141_{Günuğur, Haluk, a.g.e., s. 398.} 142_{ADUT, md., 26/1.}

143_{ADUT, md., 64/1.}

144_{Göçmen, İlke, a.g.e., s. 315.} 145_{ADUT, md., 27/7.}

Sonuç olarak, Divan, tarafından verilen hükümler kesindir ve tefhim ile etkilerini doğurmaya başlar147_{. Divan’ca alınan karar açıklandığı andan itibaren dava}

ile ilgisi olan herkes için geçerlidir ve sonuçları bağlayıcıdır148_{. Bu kararlara karşı}

olağan kanun yolları öngörülmemiştir. Bu anlamda birçok yargı organındaki uygulamanın aksine tarafların ya da savcının başvurabileceği bir üst yargı mercii (temyiz) bulunmamaktadır. Bu kararlara karşı ancak aşağıda değinilen olağanüstü kanun yollarına başvurulabilir.

2.3.1.5. Hüküm

Divan kararları üç kısımdan oluşur. Bunlar, davadaki olay, bu olaya ilişkin iddiaların ve savunmaların yer aldığı Divan’ca izlenen yargılama usulünü de içeren birinci bölüm, Divan’ın verdiği karara ilişkin hukuksal açıklamaların yer aldığı, gerekçeyi içeren ikinci bölüm ve son olarak gerekçeli kararın özeti niteliğinde olan, Divan’ın dava ile ilgili aldığı kararı içeren hüküm kısmıdır149_.

Adalet Divanı Statüsü’nün 63. maddesine göre Divan kararı aşağıdaki hususları içermek zorundadır;

─ Divan tarafından alındığının saptanması, ─ Karar tarihi,

─ Karara iştirak eden başkanın ve diğer yargıçların ad ve soyadları, ─ Gerektiğinde davaya katılan savcının ad ve soyadı,

─ Başkâtibin ad ve soyadı, ─ Tarafların belirtilmesi,

─ Yetkililerin, danışmanların veya avukatların ad ve soyadları, ─ Tarafların talepleri,

147_{ADUT, md., 65.}

148_{Genç, Mehmet, Avrupa Topluluklarının Kurumsal ve Hukuksal Yapısı, Uludağ Üniversitesi} Basımevi, Bursa, 1993, s. 182.

─ Gerektiğinde savcının esas hakkındaki mütalaasını içeren beyanları, ─ Maddi olayın kısa bir izahı,

─ Kararın gerekçeleri,

─ Masrafların karara bağlanması da dâhil olmak üzere hükmün formüle edilmesi.

Divanca karara bağlanan her dava ve alınan karar Adalet Divanı Kararlar dergisi (RCJ) ile kararın bir özeti de Topluluklar Resmi Gazetesinde yayınlanır150_.