Lucianus Mezar Anıtı

Beyşehir’e bağlı Fasıllar köyünün üstünde doğu-batı yönünde uzanan kayalık, düz setin yamacına oyulmuştur. Ölü kültüyle ilgili bir anıttır. Oldukça derin, yuvarlak tonoz kemerli nişin her iki yanına Attik-Ion sütun kaidesi, yivsiz sütun gövdeleri ve Korinth başlıklı sütun yerleştirilmiştir. Sağdaki sütun kırıktır. Niş kemeri üzerinde tek satırlık bir Grekçe yazıtta “” yazılıdır. Nişin sağında, sağ bacağını yukarıya kaldırmış başı nişe doğru koşum takımları işlenmiş at figürü yer alır. Niş ve at figürünün alt kısmındaki çıkıntılı silmeden tek satırlık bir yazıt görülür. Burada ise “” yazılıdır. Bu

yazıtlar daha önce yayınlanmıştır.281

Yazıtta Lucianus’un genç yaşta öldüğü anlatılmaktadır. Bu mezar anıtının sağ alt kısmında kaya kütlesi üzerinde 9 satırlık Grekçe bir yazıt daha

mevcuttur ve mezar anıtı ile ilişkilidir.282

(Lev. XIc).Bulunan yazıt ve mimari kalıntılara göre

burada kurbanların kesilip sunumların yapıldığı, muhtemelen de kanalda kurbanların kanlarının akıtılmış olduğu anlaşılmaktadır. Benzer örneklere göre bu anıt en erken İ.S. 3. yy.

da yapılmış olmalıdır283 . 280 _{Delemen 1993, 22} 281 Swoboda-Keil-Knoll:1935:15, Abb.10. 282 Swoboda-Keil-Knoll:1935:134-135, Abb, 10-12. 283 _{Baldıran 2009, 21.}

54 Batıdan doğu istikametine uzanan Hitit anıtının kuzeyine aşağı yukarı 120 m. uzaklıkta bulunan mezar anıtı kayadan yontulmuştur. Bu ölüm inancını içeren bir anıtdır. Anıt kemerle kapatılmış bir duvar oyuğundan ve hemen yanı başında girişin köşesindeki bir at motifinden birleştirilmiştir. Doğal kayanın üzerinde bulunan duvar oyuğu ve at motifi 420 cm. genişliğinde 280 cm. yüksekliğinde bir panoda yer alırlar. Yeterince derin olan duvar oyuğunun iki yanında Attik-Ion sütunu ve Korinth sütun başlıklı bir sütun yer almaktadır. Sol taraftaki sütun iyi durumda olmasına karşın sağ taraftaki kırık dökük bir vaziyettedir. Sütun başlığının üzerinde yaprak detaylarını anlayamıyoruz fakat genel şekliyle eser M.Ö. 3.yy özelliklerini göstermektedir. Duvar oyuğunun sağında eğeri ve koşum takımı iyi işlenmiş sağ ayağını havaya kaldırmış at rölyefi duvar oyuğuna doğru bakmaktadır. At rölyefi ve nişin altında tek satırlık yazıt bulunmaktadır.

Daha önceden araştırmacılar tarafından yayınlanmış olan mezar taşı yazıtından Lucianus’un genç yaşta öldüğü anlaşılıyor.

Duvar oyuğunun batısındaki sütunun batı yüzeyindeki oygu ilgimizi çekmemişti. Tamamlanmamış bu yerin altında ve üstünde bulunan iki oyuğa göre orada başka bir şey asılı olmalıydı. Oyuğun doğu tarafındaki ön sağ ayağını oyuğa doğru kaldırmış olan at koşumu tüm detaylarıyla birlikte iyi bir şekilde tasvir edilmişti. Atın ciddi ve sakin duruşu ve koşumlanma tarzı bize Pers mezar rölyeflerinin üzerindeki at figürlerini anımsatıyor. Ama bu rölyeflerde atlar yüz yüze ve genel olarak da binicileriyle birlikte tasvir edilir. Mezar anıtının çevresinde bugün mevcut olmamasına rağmen bu mekanın ölüm inancı bağlamında meydana getirildiği ve mezar ziyaretleri esnasında orda törenler yapıldığı anlaşılmaktadır.

Sağ alt kısımdaki 650 cm. lik bu rölyef üzerinde 85 cm. genişliğinde, 95 cm. yüksekliğindeki bir panoda, harf yükseklikleri 2,5-3 cm. olan 9 satırlık Yunanca bir yazıt vardır. Yazıt üzerinde 85 cm. genişliğinde, 25. cm. yüksekliğinde bir dış cephe süslemesi vardır. (Lev. XI)

Sterret284 tarafından yayımlanan bu mezar anıtının binicilikle ilgili önemli konuları

içermiş olduğu anlaşılıyor. Ama Sterret Lukianos’un karakteristik unvanı olan Heros Progamios’a dikkat etmemiştir. Bu ünvana dikkat ederek yeniden yorumlayan Farnell’dir. Ona göre Lukianos Mistheia’lı elit ve aristokrat bir kişidir. Ölümünden sonra ailesinin tüm

284 _{Sterret 1888, 171}

55 evlilikleri için koruyucu melekliğe terfi ettirilir. Çünkü her evlilikten önce ona kurbanlar sunulurdu.

Sanki anıttaki bilgileri teyit ediyormuşçasına kayanın üzerinde 300 cm. takip edilebilen oyuğun ve at rölyefinin hemen altında başlayan bir su akıtma kanalı mevcuttur. (Lev. XIb) Bu kanal 50 cm. çapında 40 cm. derinliğinde kayadan oyulmuş bir adak çukuruna ulaşır ve onun hemen altından devam eder. Çevredeki lahit ve kalıntılar ile birlikte bize bu anıtın uzun süre kullanılmış olduğunu ve evlilik törenlerinden önce Lukianos’a kan adaklarının sunulduğunu gösteriyor. Latmos Herakleia’da olduğu gibi mezar anıtının yanındaki kanalın sunu yeri iyi korunmuştur. Mezarın hemen yanında sunak çukurlarının her çeşidinden örnekler vardır.

Kurbanların burada kesildiğini düşündüğümüz yerde bulunan lahit ve kalıntılara göre, adak ayinleri yapılıyordu ve kurbanların kanı kanallara akıtılıyordu. Bu törenler alışılagelmiş ziyaretler esnasında sadece ölüm inancını vurgulamak için değil, ayrıca nikahlarda da yapılırdı. (Lev. XIb)

Fasıllardaki bu mezar anıtı benzer örneklerine göre, M.S. 3.yy da285

Perslerden etkilenerek inşa edilmiş olmalıdır. Bu yy. da bu bölgeye doğru Pers akımlarının da söz konusu olduğu bilinmektedir. Bunlardan biri de Alexander Severius’un ve III. Gordianos’un hükümdarlığı esnasında Sasanilerin yüce hükümdarı Shapur tarafından gerçekleştirilendir. M.S. 260 yıllarında, imparator Vallerien’in hükümdarlığı döneminde Perslar Romalıları mağlup etmişlerdir. Shapur; Suriye, Kapadokia, Lykaonia’nın güneyi ve Kilikia’yı kapsayan bir bölgeye misillemede bulunmuştur. Böylece Lykaonia’ da Laranda, İkonion, Barata ya da bilinmeyen adıyla Racundia gibi birçok şehir fethedilmiştir.. İmparator Aurelien bölgeyi ancak M.S. 272 yılında geri alabilmiştir. Aynı zamanda I. Constantine zamanından beri korunmuş ve imparator Diocletian zamanında başlatılmış reformların sonucunda sınırlarda daralma hareketlerinin söz konusu olduğu bilinmektedir. Bu zaman zarfında Kapadokia bölgesinin Lykaonia bölgesiyle ilişkileri olan olay sayesinde doğunun bu mezar üzerindeki etkisini böylece daha iyi açıklamaktayız. (Lev. XII)

285 _{Baldıran vd. 2010, 219-237.}

56