Liderlik Davranışlarının Karşılaştırmalı Olarak Örgütsel Bağlılık ile İlişkis

Literatürde yer alan bazı çalışmalarda birden çok liderlik davranışı ile örgütsel bağlılık ve iş tatmini ilişkisini incelemiştir. Birden çok liderlik davranışını elen alan çalışmalardan; Cevahir (2004) tarafından güçlendirici liderlik davranışları ile örgütsel bağlılık ve iş tatmini arasındaki ilişki üzerine etkisinin incelendiği bir alan araştırmasından elde edilen bulgular sonucunda; güçlendirici lider davranışları işe iş tatmini arasındaki ilişki ile ilgili olarak; sorumluluk, kendi kendine karar alma–beceri geliştirme ile yenilikçi performans için koçluğun iş tatminini yükselttiği; buna karşın yetki devrinin ise doğrudan bir etkisi olmadığı tespit edilmiştir. Bu bulgulara ek olarak, sorumluluğun örgütsel bağlılık ile iş tatminini artırdığı gözlemlenmiştir. Ercan (2004) tarafından bölük komutanının liderlik davranışları ile astların örgüte bağlılıkları arasındaki ilişkinin incelendiği araştırmadan elde edilen bulgular neticesinde ise; dönüşümcü liderlik davranışları ile örgütsel bağlılık arasında yüksek düzeyde bir ilişki olduğu, liderlik davranışlarının duygusal bağlılık alt boyutunu en çok etkileyen örgütsel bağlılık alt boyutu olduğu tespit edilmiştir.

Dilek (2005) tarafından liderlik tarzlarının ve adalet algısının; örgütsel bağlılık, iş tatmini ve örgütsel vatandaşlık davranışı üzerine etkisini araştırmak amacıyla Sarıkamış Garnizonu’nda görev yapan 450 personel üzerinde yapılan bir alan araştırması sonucunda; liderlik tarzları içerisinden dönüşümcü liderlik ile istisnalarla yönetim ve dağıtımsal adalet algısının duygusal ve normatif bağlılık, iş tatmini ve örgütsel vatandaşlık davranışını olumlu yönde etkilediği tespit edilmiştir. Buna karşın; liderlik tarzları içerisinden koşullu ödüllendirmenin ise duygusal bağlılık ve devam bağlılığı ile örgütsel vatandaşlık davranışı üzerinde istatistiksel açıdan anlamlı bir etkisi olmadığı gözlemlenmiştir. Buna ek olarak duygusal bağlılığın ise örgütsel vatandaşlık davranışının alt boyutlarının tamamı üzerinde pozitif yönlü bir etkisinin olduğu görülmüştür. Yalçın (2005) tarafından tekstil sektöründe liderlik davranışları ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişkinin incelendiği araştırmadan elde edilen bulgular neticesinde ise; duygusal bağlılığı yüksek yöneticilerin çalışanların örgütsel bağlılığı üzerinde daha olumlu bir etkiye sahip olduğu bulunmuştur.

Dalgın (2008) tarafından Marmaris yöresindeki 5 yıldızlı otel işletmelerinde liderlik davranışlarının çalışanlar tarafından nasıl algılandığını ve bu durumun çalışanların iş tatmini ve örgütsel bağlılıkları üzerine nasıl bir etkisi olduğunu ölçümlemek amacıyla yapılan bir alan araştırmasından elde edilen bulgular ışığında; söz konusu otel işletmelerinde vizyoner, katılımcı, eğitici ve ilişki odaklı liderlik çerçevesindeki davranış̧ boyutlarının çalışanlar tarafından birbirine yakınsayan ve yüksek seviyede algılandığı; buna karşın otokritik liderlik davranışının ise daha az derecede algılandığı gözlemlenmiştir. Buna ek olarak; vizyoner, katılımcı, eğitici ve ilişki odaklı liderlik davranışları ile iş tatmini ve örgütsel bağlılık arasında pozitif yönlü bir ilişki olduğu; buna karşın otokratik liderlik davranışı ile iş tatmini ve örgütsel bağlılık arasında ise istatistiksel açıdan anlamlı bir ilişki olmadığı tespit edilmiştir. Sayın (2008) tarafından yönetici hemşirelerde algılanan liderlik tarzının hemşirelerin örgütsel bağlılıkları üzerine etkisinin incelendiği araştırmadan elde edilen bulgular neticesinde ise; hemşirelerin en çok algıladıkları dönüşümcü liderlik davranışlarının örgütsel bağlılıkları üzerinde olumlu etkiye sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bildik (2009) tarafından liderlik tarzları ile örgütsel bağlılık ve örgütsel sessizlik ilişkisinin incelendiği araştırmadan elde edilen bulgular neticesinde; örgütsel sessizlik ile dönüşümcü liderlik, işletme performansı ve örgütsel bağlılık arasında negatif yönlü, etkileşimci ve tam serbesti tanıyan liderlik davranışıyla pozitif yönlü ve anlamlı bir ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Yavuz (2009) tarafından Hacettepe Üniversitesi Erişkin Hastanesi’nde çalışanların liderlik algılarının ve örgütsel bağlılıklarının iş tatmini üzerine etkisinin incelendiği araştırmadan elde edilen bulgular neticesinde; liderliğin alt boyutlarından ilham verme ve kolaylaştırma davranışları ile örgütsel bağlılığın alt boyutlarından duygusal bağlılığın genel iş tatminini pozitif yönde etkilediği sonucuna ulaşılmıştır. Erceylan (2010) tarafından yöneticilerin liderlik davranışları ile çalışanların örgütsel bağlılığı arasındaki ilişkinin incelendiği araştırmadan elde edilen bulgular ışığında ise; çalışanların örgütsel bağlılıkları ile yöneticilerin insan odaklı ve işe odaklı liderlik davranışları arasında pozitif yönlü bir ilişki olduğu, insan odaklı liderlik davranışlarının ise örgütsel bağlılığa daha çok etki ettiği sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca liderlik uygulamalarının iş tatminini doğrudan, örgütsel bağlılık yoluyla dolaylı olarak etkilediği bulunmuştur. Gürdoğan (2010) tarafından turizm lisans eğitimi veren yüksek öğretim kurumu yöneticilerinin liderlik davranışlarının öğretim elemanlarının örgütsel bağlılığına etkisi üzerine yapılan araştırmadan elde edilen bulgular ışığında; yönetici akademisyenlerin liderlik davranışlarının çalışanların örgütsel bağlılıkları üzerinde etkili olduğu bulunmuştur.

Kurt (2010) tarafından liderlik davranışları, örgütsel bağlılık ve iş tatmini ilişkisinin incelendiği araştırmadan elde edilen bulgular ışığında; dönüşümcü liderlik ile örgütsel bağlılık arasında pozitif yönlü ve anlamlı bir ilişki olduğu; dönüşümcü liderliğin iş tatmini üzerinde pozitif yönlü ve anlamlı bir etkisi olduğu tespit edilmiştir. Batmunkh (2011) tarafından liderlik tarzları ile örgütsel bağlılık ve örgütsel sessizlik arasındaki ilişkinin incelendiği araştırmadan elde edilen bulgular neticesinde ise; dönüşümcü liderlik davranışlarının örgütsel bağlılığı artırdığı, etkileşimci liderliğin normatif ve zorunlu bağlılığı artırdığı sonucuna ulaşılmıştır. Buna ek olarak örgüte olan bağlılığın çalışanların örgütte sessiz kalma davranışlarında önemli bir etkiye sahip olduğu bulunuştur.

Aygün (2012) tarafından yöneticilerin liderlik davranışlarının çalışanların örgütsel bağlılığına etkisinin incelendiği araştırmadan elde edilen bulgular ışığında; yöneticilerin vizyoner, katılımcı ve otokratik liderlik davranışları sergilemesinin çalışanların örgüte olan devamlılığını ve normatif bağlılığını artırdığı bulunmuştur. Buna ek olarak yöneticilerin eğitici ve ilişki odaklı liderlik davranışlarının artmasının çalışanların örgütse olan duygusal, normatif ve devam bağlılıklarını artırdığı sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmadan elde edilen bir başka bulgu ise; çalışanların yöneticilerin sergilediği liderlik davranışlarına karşı genel memnuniyet düzeyleri arttıkça örgütsel bağlılıklarının (devam ve normatif bağlılık boyutunda) artış gösterdiğidir. Demir (2012) tarafından Türkiye’deki liderlik araştırmaları ve örgütsel bağlılık arasındaki ilişkinin bir meta analizi ile incelendiği araştırmadan elde edilen bulgular neticesinde; dönüşümcü, etkileşimci ve karizmatik liderlik davranışları ile hem örgütsel bağlılık hem de alt boyutları (devam, duygusal ve normatif bağlılık) arasında istatistiksel açıdan anlamlı ilişkiler olduğu bulunmuştur. Eryeşil (2012) tarafından liderlik tarzları ve örgütsel bağlılık ilişkisini inceleyen bir başka çalışmadan elde edilen bulgular neticesinde ise; çalışanların örgütsel bağlılıkları ile dönüşümcü liderlik ve yönetsel liderlik algıları arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki olduğu bulunmuştur. Ayrıca serbest bırakıcı liderlik algısı ile örgütsel bağlılık alt boyutlarından duygusal ve normatif bağlılık alt boyutları arasında negatif yönlü bir ilişki olduğu tespit edilmiştir.

Diker (2014) tarafından konaklama işletmelerinde algılanan liderlik tarzları, örgüt kültürü ve örgütsel bağlılık ilişkisinin incelendiği araştırmadan elde edilen bulgular neticesinde ise; algılanan liderliğin örgütsel bağlılık ile ilişkili olduğu, örgüt kültürünün örgütsel bağlılık ve liderlik ilişkisinde aracılık rolü üstlendiği sonucuna ulaşılmıştır. Kemeriz (2014) tarafından spor örgütlerindeki yöneticilerin liderlik davranışlarının örgütsel bağlılığa etkisi ile ilgili

yapılan araştırmadan elde edilen bulgular neticesinde ise; spor örgütlerindeki yöneticilerin yoğun olarak görev odaklı liderlik tarzına sahip olduğu, buna ek olarak görev odaklı liderlik türü ile gelişimsel, yönetsel iklim ve iş tatmini arasında negatif yönlü ve düşük seviyede bir ilişki olduğu bulunmuştur.

Ergün ve Çelik (2015) tarafından yöneticilerin görev ve çalışan odaklı liderlik davranışlarının örgütsel bağlılık, iş tatmini ve iş stresine etkisinin incelendiği araştırmadan elde edilen bulgular neticesinde; yöneticilerin çalışan odaklı liderlik davranışlarından takdir etme ve ödüllendirme, danışmanlık yapma davranışlarını, görev odaklı liderlik davranışlarından ise iş sorumluluklarını tanımlama ve kontrol etme davranışlarını sergilemelerinin çalışanların örgütsel bağlılığını olumlu yönde etkilediği sonucuna ulaşılmıştır. Özevin (2016) tarafından havayolu işletmelerinde liderlik davranışları ve örgütsel bağlılık arasındaki ilişkinin incelendiği araştırmadan elde edilen bulgular neticesinde ise; vizyoner, katılımcı ve otokratik liderlik davranışları ile örgütsel bağlılık alt boyutlarından devam bağlılığı ve normatif bağlılık arasında pozitif yönlü ve anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir.

Çalışmanın bu bölümünde literatürde liderlik ve iş tatmini ilişkisini ele alan çalışmalar ayrıntılı bir şekilde incelenmiştir. Bu çalışmaların tamamı büyük bir resim olarak incelendiğinde; liderlik davranışlarının iş tatmini üzerinde istatistiksel anlamda genel olarak olumlu ve olumsuz yönde etkili olduğu gözlemlenmiştir. Bunun yanı sıra liderlik türleri ile iş tatmini ilişkisinde örgütsel bağlılığın rolünü inceleyen çalışmalar olmasına karşın stratejik liderlik ile iş tatmini ilişkisinde örgütsel bağlılığın aracılık rolünü inceleyen herhangi bir çalışma olmadığı da tespit edilmiştir. Çalışmamızın bu anlamda literatüre en önemli katkısı stratejik liderliğin iş tatminine etkisinde iş tatmininin bağımlı değişken olarak kullanılması ve bu ilişkide örgütsel bağlılığın etkili olup olmadığını, etkili ise ne ölçüde etkili olduğunu tespit etmektir.