LİMİTED ŞİRKET ORTAKLIĞINDAN ÇIKMA

TTK’nın 638. maddesinin birinci fıkrasında “Şirket sözleşmesi, ortakla-ra şirketten çıkma hakkını tanıyabilir, bu hakkın kullanılmasını belirli şart-lara bağlayabilir.” denilmiştir. Anılan hüküm, yeni olmayıp, ETK’nın 551.

maddesinin “Şirket mukavelesiyle, ortaklara şirketten çıkma hakkı verile-bileceği gibi bu hakkın kullanılması muayyen şartlara da tabi tutulabilir.”

şeklindeki birinci fıkrası hükmünün tekrarıdır.

Dolayısıyla, TTK da, ETK’da olduğu üzere, şirket sözleşmesine hüküm koymak suretiyle, ortaklara şirketten çıkma hakkı tanınmasına izin vermek-tedir. Bu hak herhangi bir şarta bağlanmayacağı gibi belirli şartların varlığı halinde de öngörülebilir. Eğer şartsız olarak tanınmışsa, -örneğin; şirket söz-leşmesinde “ortaklar, herhangi bir şart aranmaksızın şirketten çıkabilirler”

şeklinde bir hüküm yer alıyorsa- ortak herhangi bir sebep belirtmeksizin ve kendisinden herhangi bir koşulu yerine getirmesi istenmeksizin şirket-ten çıkma hakkını kullanır. Sözleşme bu hakkı bazı şartlara bağlamış ise, bu durumda da, ortak şirket sözleşmesinde yazılı şartları yerine getirerek ortaklıktan çıkma hakkını kullanır. Örneğin; şirket sözleşmesinde “Her or-tak, hesap dönemi sonundan en az bir ay önce müdürler kuruluna yazı ile başvurmak suretiyle ortaklıktan çıkabilir. Müdürler kurulu bu hükme uygun olarak yapılacak isteğe rağmen, yazılı başvurunun şirket kayıtlarına giri-şinden itibaren bir ay içinde kabulden kaçınırsa, ortak, çıkma istemini noter aracılığı ile müdürler kuruluna bildirir. Bildiri tarihinden itibaren çıkma gerçekleşir.” şeklinde bir hüküm varsa, ortak şirket sözleşmesindeki zaman ve bildirim şartlarına uygun olarak çıkma hakkını kullanır.

Kanımızca, limited şirketlerimizin çoğunun sözleşmesinde ortaklıktan çık-maya ilişkin bir hüküm bulunmamaktadır. Bu itibarla, dileyen limited şirket-ler, sözleşme değişikliğine giderek, şartsız veya şarta bağlı çıkma hakkına sözleşmelerinde yer verebilirler. Ancak, belirtelim ki, bu zorunlu değildir,

ta-mamen şirketlerin, daha doğrusu ortakların ihtiyarına bırakılmış bir husustur.

Peki, şirket sözleşmesinde hüküm yoksa, ne yapılır? Biraz önce de belirttiğimiz üzere, tahminimizce birçok limited şirketin sözleşmesinde çıkma hakkına ilişkin hüküm yoktur. Bu durumda, ortak çıkma hakkını kullanamaz mı? Tabi ki, kullanabilir. Zira, şirket sözleşmesinde ortaklık-tan çıkma hakkına ilişkin bir hükmün yer almaması, ortağın hiçbir surette şirketten çıkamayacağı anlamına gelmez. Ancak, böyle bir durumda orta-ğın mahkemeye başvurması ve çıkmanın haklı bir sebebe dayanması ge-rekir. Zira, TTK’nın 638. maddesinin ikinci fıkrasında “Her ortak, haklı sebeplerin varlığında şirketten çıkmasına karar verilmesi için dava açabi-lir.” denilmiştir¹. Mahkemeye müracaat hakkı, ETK’da da var idi. Ancak, ETK’nın 551. maddesinin ikinci fıkrasında “Her ortak, muhik sebeplere dayanmak şartıyla şirketten çıkmasına müsaade edilmesini veya şirketin feshini mahkemeden talep edebilir.” hükmüne yer verilerek, ortağa şirket-ten çıkmasına izin verilmesi yanında şirketin feshini de mahkemeden talep etme imkanı tanınıyordu² (ETK, m.551/f.2).

ETK’da olduğu üzere TTK’da da “haklı sebep”lerin nelerden ibaret ol-duğuna değinilmemiştir. Bu nedenle, çıkma isteğinde bulunan ortağın öne sürdüğü sebebin gerçekten var olup olmadığını yahut haklı olup olmadığı-nı mahkeme kararlaştıracaktır(Yargıtay 11. HD 22/11/2001). ETK’olmadığı-nın 551.

maddesinin ikinci fıkrasının uygulamasına ilişkin yargı kararlarına baktığı-mızda, Yargıtay’ın; ortaklarının karşılıklı suçlamalarının, tutum ve davra-nışlarının, ortakların birlikte çalışma imkanını ortadan kaldırması(Yargıtay 11. HD 24/04/2001), ortaklar arasında sürtüşme yaşanması ve kişinin ortak-lığını sağlıklı bir şekilde sürdürme imkanının kalmaması (Yargıtay 11. HD 02/04/2002) gibi halleri haklı (muhik) sebep olarak kabul ettiğini görmek-teyiz. TTK’nın m.638/f.2 hükmü ETK’nın m.551/f.2 hükmüne paralel bir şekilde düzenlendiğinden, Yargıtay’ın ortaklıktan çıkmadaki haklı sebeplere ilişkin değerlendirmelerinin yeni dönemde de korunacağı kanısındayız.

Diğer yandan, TTK’da çıkma davası açmış bir kişinin, yargılama süresince ortaklık haklarını kullanması ve borçlarını yerine getirmekle yükümlü

olma-3

4

sının konumuna uygun düşmeyeceği dikkate alınarak, mahkemeye bazı ted-birleri alma yetkisi verilmiştir. Bu çerçevede, mahkeme istem üzerine, dava süresince, davacının ortaklıktan doğan hak ve borçlarından bazılarının veya tümünün dondurulmasına veya davacı ortağın durumunun teminat altına alınması amacıyla diğer önlemlere karar verebilecektir. (TTK, m.638/f.2).

Ortaklıktan çıkma hakkı ile ilgili olarak belirtilmesi gereken bir diğer husus da çıkmaya katılma hakkıdır. Çıkmaya katılma hakkı, kısaca, kendi-lerini çıkma davasının davacısı ortak ile aynı konumda gören diğer ortak-ların da şirketten çıkmayı talep etme hakortak-larının bulunmasıdır. TTK, çıkma hakkının kullanılması durumunda, diğer ortaklara da “çıkmaya katılma”

hakkı tanımış ve bu konuda şirket müdürlerine bazı görevler yüklemiştir.

Bu çerçevede, ortaklardan biri şirket sözleşmesindeki hükme dayanarak çıkmak istediği veya haklı sebeplerden dolayı çıkma davası açtığı takdirde, müdür veya müdürler kurulu gecikmeksizin diğer ortakları bundan haber-dar eder (TTK, m.639/f.1). Yapılacak bu bildirim üzerine, ortaklardan her biri, haberin kendisine ulaştığı tarihten itibaren bir ay içinde;

• Çıkma talebinde bulunan ortağın bu hakkını şirket sözleşmesinde yer alan hükme istinaden kullandığı durumlarda, şirket sözleşmesin-de öngörülen haklı sebep kendisi yönünsözleşmesin-den sözleşmesin-de geçerli ise, kendisinin de çıkmaya katılacağını müdürlere bildirerek,

• Yok eğer ortak çıkma davası açmış ise, bu durumda açacağı bir dava ile haklı sebepler dolayısıyla çıkma davasına katılarak çıkmaya ka-tılma hakkını kullanır.¹ (TTK, m.638/f.2).

Burada öngörülen bir aylık süre, hak düşürücü süredir. Müdürlerce ya-pılacak bildirimin kendilerine ulaştığı tarihten itibaren bir ay içerisinde çıkmaya katılma hakkını kullanmayan ortaklar bu haklarını kaybedeler (TTK, m.639/f.3).

Ancak, hemen belirtelim ki, TTK, şirket sözleşmesindeki hüküm sebe-biyle veya haklı bir sebebin varlığı dolayısıyla bir ortağın şirketten çıkarıl-ması hâlinde, çıkmaya katılma hakkının kullanılamayacağını hükme bağ-lamıştır (TTK, m.639/f.4). Örneğin, ortak, şirket sözleşmesinde belirtilen bir sebebe istinaden genel kurul kararı ile ortaklıktan çıkarılmış ise, diğer

1 Anılan fıkranın gerekçesinde “Hüküm hem menfaatler dengesine hem de dava ekonomisine de uygundur. Davaya katılacak ortakların aynı şirket sözleşmesi hükmüne veya aynı haklı sebebe dayan-malarının gerekli olup olmadığı, ya da başka hüküm veya haklı sebepler ileri sürülmesinin de mümkün olup olmadığı tartışması yargı kararları ile öğretiye açıktır. Tasarı, bu sorunu katı bir şekilde çöz-mekten bilerek kaçınmıştır. Ayrıca İsviçre Tasarısının gerekçesinde de belirtildiği gibi şirketin içinde bulunduğu şartlar ve özellikle finansal durum yönünden mümkün olduğu kadar hızla çıkma bir avantaj olarak değerlendirilebilir. Diğer ortaklar da bu olanaktan yararlanmalıdır.” denilmiştir.

5

5

ortaklar, aynı sebebin kendileri hakkında da geçerli olduğunu öne sürüp çıkmaya katılma haklarını kullanamazlar.