Kurumsal Yönetim ile Beraber Önemi Artan Denetim Komitesi

ġirket faaliyetlerinin kurumsal yönetim ilkelerine uygun olarak yönetilmesinde komitelere dayalı çalıĢma sistemi yararlıdır. Komiteler, profesyonel bir yaklaĢımla Ģirket iĢleri hakkında yönetim kurulunun bilgilenmesini ve çalıĢmasını sağlar. ġirketlerde “denetimden sorumlu komiteler” kurulması önceliklidir. Bu komitenin amacı, iç ve dıĢ mali tablo kullanıcılarınca kullanılan finansal bilginin kalite ve güvenilirliğini sağlamak konusunda yönetim kuruluna destek olmaktır (Akbulak, 2006:3).

Denetim komitesi, muhasebe, denetim, iç kontrol sistemi ve mali raporlama uygulamaları ile ilgili olarak yönetim kuruluna gözetim görevinde yardımcı olan komitedir. Yönetim kurulunun onayına bağlı olarak, denetim komitesi, denetim kurulunun mali konularda bilgili bağımsız üyelerinden oluĢur. Denetim komitesi, iĢletmenin yönetim kurulu üyelerinden belirli bir mantıkla seçilen kiĢilerden oluĢan çalıĢma grubudur (Bozkurt, 2001:24).

ĠĢletmedeki faaliyetlerin, hissedarların çıkar ve amaçları doğrultusunda yürütülmesinden sorumlu olan yönetim kuruluna yardımcı bir organ olarak iĢletme organizasyonlarında giderek daha çok yerini alan Denetim Komitesi, iĢletme yönetiminde ortaya çıkabilecek hileleri önlemek, denetçilerin bağımsızlığını güçlendirmek ve finansal raporlama sürecinin kalitesini arttırmak amacıyla önemli bir role sahiptir (Yenigün, 2008:76).

4.6.1. Denetim Komitesi Kavramı

Denetim komitesi, iç ve dıĢ denetim sürecinin uygulama etkinliğini, katma değerini, muhasebe, mali raporlama ve iç kontrol ile ilgili iç sistemlerin iĢleyiĢi ve yeterliliğini yönetim kurulu adına gözetmekle sorumludur (Uzun, 25.02.2011). Denetim komitesinin kurulması, yönetim kurulunun sorumluluğundadır.

Denetimden sorumlu komiteler, kurulması önerilen öncelikli komitelerden biri olup, iç ve dıĢ mali tablo kullanıcıları tarafından kullanılan finansal bilginin kalitesi ve güvenilirliği hakkında yönetim kurulu çalıĢanlarına destek olmak amacıyla kurulmaktadır. Önceleri, denetim komitesinin rolü, denetçilerin bağımsızlıklarını güçlendirmek ve denetçiler ile yönetim kurulu arasında aracı olmaktı. Zaman içerisinde denetim komitesine verilen roller artmıĢ, bağımsız dıĢ denetçi, iç denetçi ve iĢletme yönetimine yardımcı olmak ve etkinliklerini artırmak amacıyla faaliyet göstermeye baĢlamıĢtır (Yenigün, 2008:76).

Denetim komiteleri Ģirket yönetiminde, yönetim kurulu adına yatırımcıların haklarını korumak ve kurumsal sorumluluğu sağlamak amaçları ile yetkilendirilmiĢtir. Denetim komiteleri Ģirket yönetimi, finansal raporlama süreci, iç kontrol yapısı, iç denetim fonksiyonları ve dıĢ denetim aktiviteleri konusunda sorumluluk sahibidirler.

Denetim komitesi, yönetim kuruluna bağlı olarak iç ve dıĢ denetim faaliyetlerinin etkin ve yeterli bir Ģekilde yapılmasını sağlar.

ġekil 7: Denetim Komitesinin, Yönetim Kurulu, Bağımsız ve Ġç Denetim ile ĠliĢkisi

Kaynak: EĢkazan, 20.01.2011

Komite üyeleri, iĢletme yönetiminden bağımsız, yeterli eğitim ve uzmanlığa sahip kiĢilerden oluĢturulmalıdır. En az bir komite üyesi, finansal konularda uzman olmalıdır. Yönetim kurulu, komitenin çalıĢmalarında yararlı olması ve görevini sürdürebilmesi açısından yeterli kaynakları temin etmeli ve danıĢmanlık gibi destekleri sağlamalıdır.

Yönetim Kurulu

Denetim Komitesi Bağımsız

Denetim komitesi üyelerinin bağımsız olabilmesi, hiçbir etki altında kalmadan, hiç kimseden çekinmeden ve çıkar çatıĢmasına girmeden karar alabilmesi, görüĢ beyan edebilmesidir. Bu nedenle komite üyelerinin bağımsızlıklarının sağlanması için komiteye seçilecek kiĢilerin, iĢletme faaliyetleri ile ilgili icrai sorumlulukları bulunmamalı, özellikle yönetimden tamamen bağımsız olmalıdır. Etkin bir denetim komitesinin var olabilmesi için önde gelen koĢul komite üyelerinin yönetimden bağımsız hareket edebilecek niteliklere sahip olmasıdır (Uzun, 20.01.2011).

4.6.2. Denetim Komitesinin Görev ve Sorumlulukları

Denetimden sorumlu komite; ortaklığın muhasebe sistemi, finansal bilgilerin kamuya açıklanması, bağımsız denetimi ve ortaklığın iç kontrol sisteminin iĢleyiĢinin ve etkinliğinin gözetimini yapar (EĢkazan, 10.11.2010).

Denetim komitesinin, Ģirket iç kontrol sistemi, Ģirket içi bilgi akıĢı, bağımsız dıĢ denetim, Ģirket tarafından kamuya açıklanacak mali tablolar gibi konular dahil olmak üzere, genel olarak Ģirketin denetimini ilgilendiren her konuda sorumluluğu ve görevleri söz konusudur (Eroğlu,2003: 47).

Denetim komitesinin genel olarak görev ve sorumlulukları aĢağıdaki gibi sıralanabilir:

 Finansal raporlama sürecinin gözetimine iliĢkin olarak, kamuya sunulan finansal bilgilerin adil, dengeli olmasında ve muhasebe standartlarına uygunluğun sağlanmasında yönetim kuruluna yardımcı olur ve yönetim kurulu adına yönetim ve bağımsız denetçi arasındaki mutabakatı sağlar (DemirbaĢ ve Uyar, 2006: 154).

 ġirket içerisindeki finansal ve operasyonel faaliyetlerin ve raporlama sürecinin gözetimini yapar.

 Ġç ve dıĢ denetim sürecinin uygulama etkinliği, katma değerini, muhasebe, mali raporlama ve iç kontrol ile ilgili iç sistemlerin iĢleyiĢi ve yeterliliğini yönetim kurulu adına gözetmekle sorumludur (Uzun, 2008:1).

 ġikâyetleri inceler ve değerlendirerek önlem alır.

 Bağımsız denetim kurulunun seçiminde tavsiyelerde bulunur ve bağımsız denetçilerle beraber denetim planını oluĢturur ve denetim raporlarını inceler.

 Bağımsız denetim sonuçlarını ve varsa görüĢ bölümündeki yorumları inceleyerek, bağımsız denetçinin yönetime yapmıĢ olduğu tavsiyelerin yerine getirilip getirilmediğini gözden geçirir, iç denetimin sunmuĢ olduğu raporları ve yönetimin bu raporlara cevaplarını inceler.

 Bağımsız denetim kuruluĢu, Ģirketin muhasebe politikası ve uygulamalarıyla ilgili önemli hususları, daha önce Ģirket yönetimine ilettiği uluslararası muhasebe standartları çerçevesinde alternatif uygulama ve kamuya açıklama seçeneklerini, bunların muhtemel sonuçlarını ve uygulama önerisini, Ģirket yönetimiyle olan önemli yazıĢmaları, denetimden sorumlu komiteye bildirir (SPK, 08.12.2006; Yenigün, 2008: 80).

 Denetimden sorumlu komite, yönetim kurulu üyeleri, yöneticiler ve diğer çalıĢanlar arasında çıkabilecek çıkar çatıĢmalarını ve ticari sır niteliğindeki bilginin kötüyü kullanılmasını önleyen Ģirket içi düzenlemelere ve politikalara uyumu gözetir (SPK, 08.12.2006; Yenigün, 2008:80).

4.6.3. Denetim Komitesinin Ġç Denetimdeki Yeri

Denetim komitesinin iç denetim alanındaki faaliyetlerine bakıldığında, yönetim kurulu ile iç denetim birimi arasında bir köprü görevi gördüğü söylenebilir. Komite, iç denetim faaliyetlerinde bağımsızlığın sağlanmasına yardımcı olarak objektif bir güvence sağlar. Denetim komitesinin iç denetim fonksiyonu üzerinde aktif bir gözetim rolü bulunmaktadır. Bu iliĢkide ortaya çıkan gözetim faaliyetleri Ģunlardır (DemirbaĢ ve Uyar, 2006:184):

 Ġç denetim faaliyetinin amacı, yetkileri sorumluluğu ve raporlama iliĢkisi açısından örgütsel yapısının incelenmesi ve onaylanması,

 Ġç denetim bölümü yöneticisinin iĢe alınması, devamı ve değiĢtirilmesi kararı,

 Ġç denetim planı ve bütçenin incelenmesi,

 Ġç denetim sonuçlarının incelenmesi,

 Yasa ve yönetmeliklere uygunluk, bağımsız denetçilerin değerlendirilmesi ve potansiyel hata ve hilelerin araĢtırılması gibi çeĢitli iç denetim projeleri için gerektiğinde talepte bulunma,

Denetim komitesinin iç denetim biriminden beklentilerini aĢağıdaki baĢlıklarda toplayabiliriz (EĢkazan, 10.11.2010):

 Ġç denetimin bağımsızlığı,

 Güçlü liderlik ve iyi yönetim,

 Yapıcı yaklaĢım ve iletiĢim becerisi,

 Risk değerlemenin uygulanması,

 Uygulama yöneticileri gibi düĢünme yetisi,

 Getireceği öneriler ile yönetime katma değer yaratmak,

 Profesyonellik, mükemmellik ve tarafsızlıktır.

Beklentilerin yanı sıra denetim komitesinin iç denetim birimine sağlaması gereken destek unsurlar ise aĢağıdaki gibidir (EĢkazan, 10.11.2010):

 Ġç denetim biriminin bağımsızlığının korunması,

 Üst düzey toplantılar ile iletiĢim olanaklarının sağlanması,

 Ġç denetimde kalite güvencesinin sağlanmasıdır.