KURUMSAL YAPI

Organize sanayi bölgelerinin kurumsal yapısı, OSB Yasası ve Uygulama Yönetmeliği yürürlüğe girene kadar, “Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Fonlar Yönetmeliği” ile, yine bu Bakanlıkça kabul edilen “Tip İç Yönetmeliği”ne göre oluşturulmuştur. Nisan 2000’de OSB Yasası, Nisan 2002’de OSB Uygulama Yönetmeliğinin yürürlüğe girmesi ile, artık bu yapılanma OSB Yasası ve Uygulama Yönetmeliği’ne göre yapılmaktadır. Bu mevzuat çerçevesinde OSB’nin organları; Girişimci Kurul (işletme aşamasında genel kurul), Yönetim Kurulu, Denetim Kurulu, Bölge Müdürlüğü’dür.

3.1. Girişimci Kurul

Girişimci Kurul, yatırım programına alınan bir bölgenin kuruluş sorumluluğunu üstlenecek olan organı, projenin yürütücüsü, sahibidir. Kuruluş aşamasında OSB’nin en üst organıdır.

OSB Yasasının 7., Uygulama Yönetmeliğinin 12. maddesine göre Girişimci Kurul; Bakanlıkça yer seçimi onaylanan OSB’nin oluşumuna katılan kurum ve kuruluşların yetkili organlarının üyeleri arasından belirlediği temsilcilerden oluşmaktadır. Kurulun üye sayısı, en az; on bir asıl on bir yedek üye, en fazla; on beş asıl on beş yedek üye olabilir. Katılan kurum ve kuruluşların Girişimci Kurulda temsil edilecekleri üye sayısı, katılım oranlarına bağlıdır. Kurul üyeleri iki yıllığına seçilir ve üyelikleri görev statülerindeki durumun devamına bağlıdır. (temsil ettikleri kurum ve kuruluştaki görevleri sona erdiğinde, üyelikleri de sona erer.)

Girişimci kurul ilk toplantısında bir başkan bir de başkan yardımcısı seçer. (Kurul başkanının vali olması durumunda, OSB kuruluş protokolünü imzalamaya yetkili kurum ve kuruluşlardan kamu temsilcisi olmayan bir katılımcıyı başkan yardımcısı seçer.) Kurul, en az üç ayda bir salt çoğunlukla toplanır, mevcudun salt çoğunluğuyla karar alır. Bölgede kurulacak olan işletmelerin 2/3 sinin üretime geçmesi veya Bölgenin kredi borcunun tamamen ödenmesi durumunda, ilk genel kurulun toplanarak, yönetim ve denetim kurulu

üyelerini seçmesiyle, Girişimci Kurulun görevi sona erer ve Genel Kurul oluşturulur.

Yasa ve yönetmelikte Girişimci Kurulun başlıca görevleri;“OSB’nin kuruluş amacını gerçekleştirmek için gerekli karar ve önlemleri almak; OSB’nin kuruluş gerekçe raporunu hazırlamak ve yer seçim raporunda belirtilen çalışmaları yapmak; Bölge Yönetim ve Denetim Kurullarını oluşturmak, Bölge Müdürünü atamak; Yönetim ve Denetim Kurulu çalışmalarını ve hesaplarını ibra etmek; OSB’ne ait para ve diğer kaynakları kuruluş amaçlarına uygun kullanmak; arsa tahsisi yapmak; Bölge Yönetim Kurulu ve Bölge Müdürü tarafından yerine getirilen görevlerle ilgili olarak, idari, mali, teknik vb konularda katılımcılar ve yönetim arasında doğabilecek uyuşmazlıklar, hakkında karar vermek; Bölgenin gelişmesi için her türlü tedbiri almak, planlamak; yasa, yönetmelikler, kuruluş protokolü ve benzeri düzenlemelerle verilen görevleri yapmak; Bakanlığa karşı yüklenimlerini (taahhütlerini), sorumluluklarını yerine getirmek”²⁸⁰ olarak tanımlanmıştır.

Görüldüğü gibi, OSB uygulamasında çok önemli yetkiler verilen Girişimci Kurul, kredi karşılığı OSB’ni planlamadan inşa etme, altyapısını yaptırma;

sanayici taleplerini değerlendirme, sanayi tür ve ölçeklerine karar verme; yer bölümlerini satma, bölgeyi işletme ve yönetme; bölge içi eşgüdüm ve denetleme görevini yapma ve kredinin geriye ödenmesini üstlenme gibi temel işlevlerle donatılmıştır.

3.2. Yönetim Kurulu

Yönetim Kurulu, Girişimci Kurul tarafından seçilir. Kurulda beş asil, beş yedek üye yer almakta olup, OSB mevzuatına göre üyelerin en az dördünün Girişimci Kurul üyeleri arasından seçilmesi gerekir. Beşinci üye Bölge Müdürü olabilir. Kurul üyeleri iki yıllığına seçilir. Ayda en az iki kez ve salt çoğunlukla toplanır.

280 Resmi Gazete, OSB Kanunu s.3 ve OSB Uygulama Yönetmeliği, s.142-145.

OSB’ni temsile ve borçlandırmaya yetkili olan Yönetim Kurulunun başlıca görevleri; Girişimci Kurul kararları çerçevesinde OSB’ni yönetmek, yıllık faaliyet raporunu hazırlayarak Kurula sunmak, arsa tahsis ve taleplerini sonuçlandırmak, bütçeyi, kesin hesap ve bilançoyu hazırlamak, ortak gider katılım paylarını belirleyerek Kurula sunmak, sosyal masraflar ile ortak giderlerin bölgedeki işletmeler adına gerçekleşmesini yapmak, miktarını ve ödeme şeklini belirlemek, Bölgeye ait gayrı menkullerin kira bedelini tespit etmek, ortak alanlara yapılacak sosyal tesisleri projelendirmek, Kurulun belirlediği ilkeler doğrultusunda ruhsat ve izinleri vermek, denetlemektir.OSB tüzel kişiliği, Yönetim Kurulu tarafından temsil edilmektedir.

3.3. Denetim Kurulu

OSBnin bir açıdan kooperatif oluşumuna benzediği, ayrıca OSB’nin kuruluş ve işleyişinin oldukça yüksek maliyetlerle gerçekleştiği ve OSB yönetiminin görev alanı ile ilgili olarak yaptırımları uygulama yetkisiyle donatıldığı dikkate alınarak, Girişimci Kurula bağlı, bir Denetim Kurulu oluşturulmuştur.

Denetim Kurulu, Girişimci Kurulun kendi üyeleri arasından seçeceği iki asil, iki yedek üyeden oluşur. Denetim Kurulu üyeleri iki yıl için seçilir.Kurul, en az üç ayda bir yaptığı denetimlerle OSB’nin eylem ve işlemlerini, bütçenin sarf ve uygulamasını denetler, OSB katılımcılarının OSB yönetimi ile ilgili şikayetlerini inceler, sonuçlarını hazırladıkları raporlarla Girişimci heyete bildirir.

Denetim Kurulu, OSB yönetiminin OSB Yasası ve uygulama yönetmelikleri esaslarına uygun davranmalarını sağlamakla görevlidir.²⁸¹ Bu çerçevede, Denetim Kurulu üyeleri, görevleri çerçevesinde işlerin yürütülmesinde gördükleri aksaklıkları, yürürlükteki mevzuata aykırı hareket edenleri, Girişimci Kurula bildirmekle yükümlüdürler.²⁸² Yürürlükte olan mevzuata aykırı davranışları yapanların Girişimci kurul içinde olmaları durumunda, Bakanlığa bu durumu bildirmek de Denetim Kurulunun yükümlülükleri arasındadır.

281 a.g.e., Resmi Gazete, OSB Kanunu s.4 ; OSB Uygulama Yönetmeliği, s.147-148.

282 a.g.e., Resmi Gazete, OSB Kanunu, s.4 ; OSB Uygulama Yönetmeliği, s.147-148;

Muhammet Tatar,(2001), a.g.e., s.72.

3.4. Bölge Müdürlüğü

Bölge Müdürlüğü, bölge müdürü ve yeteri kadar idari ve teknik personelden oluşmaktadır. Müdürlüğün örgüt şeması, çalışacak personelin nitelikleri ve sayısı Girişimci kurulun önerisi ve Bakanlığın onayı ile oluşturulur ve değiştirilir.

OSB Uygulama Yönetmeliğinde, OSB’nde görevlendirilecek bölge müdürünün ve diğer personelin nitelikleri, sayıları ve görevlendirilmesi ile ilgili hususlar, ayrıntılı olarak düzenlenmiştir.

Bölge Müdürü inşaat döneminde Girişimci Kurul, işletme döneminde ise Genel Kurulca atanır ve görevden alınır. Bölgede çalışan diğer personel ise, Bölge Müdürünün önerisi ve Yönetim Kurulunun kararı ile atanır ve görevden alınır.

Bölge Müdürü, OSB mevzuatı çerçevesinde ve Girişimci Kurul ve Yönetim Kurulunun kararları ve emirleri doğrultusunda, OSB’nin yönetiminden sorumludur.

Bölge müdürünün görevi inşaat döneminde daha çok; inşaat ve tesisata ilişkin işleri denetlemek, işlerin hazırlanan programlara uygun olarak yürümesini sağlamak, planların ayrıntılarına uygun olarak teknik işlerle ilgili şartnamelerin hazırlanmasını sağlamak gibi, inşaata dayalı plan ve programları uygulamak, işlerin yürütülmesi için gereken eşgüdümü sağlamaktır. OSB kuruluşu tamamlanarak işletme dönemine geçildiğinde görevi; Bölgedeki sanayicilerin yararlanacağı çeşitli hizmetleri yerine getirecek bir bölge yönetimi kadrosunu oluşturarak idari ve mali işleri yürütmek; yol, elektrik, su, kanalizasyon ve drenaj, telefon, teleks hizmetleri ile sanayici ve işçilere yönelik olarak eğitim hizmeti verilmesini, Bölgenin yürürlükteki mevzuata uygun faaliyetlerini gerçekleştirmesi için gerekli denetimleri yapmak, Bölgenin güvenliğini, onarımını

ve diğer zorunlu hizmetleri sağlamak, OSB Uygulama Yönetmeliği hükümlerini uygulamak gibi sorumlulukları içermektedir.²⁸³

4. ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİNİN MEVCUT DURUMU VE