Kurumların veya Ortaklarının İlgili Bulunduğu Gerçek Kişi Veya Kurumlar

Kurumların veya ortaklarının ilgili bulunduğu gerçek kişi ve kurumların ilişkili kişi kabul edilmesi, esnek bir ifade olması sebebiyle ilişkili kişilerin sayısını önemli ölçüde genişletmiştir. Kurumun ilgili bulunduğu gerçek kişi ifadesinden, kendi ortağı olan gerçek kişiler dışında kalan, kurumların ortağı olduğu şahıs şirketlerinin diğer gerçek kişi ortakları ile kurum çalışanları gibi şahıslar anlaşılmaktadır.

Öte yandan, kurum çalışanlarının söz konusu kurum ile ilişkilerinin sadece işveren-hizmet erbabı ilişkisi içinde bulunması durumunda ilgili kurum ile kurum çalışanı, yapılan ücret ödemeleri bakımından ilişkili kişi kapsamında değerlendirilmeyecektir.

215 Onur Elele, ‘‘Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımında İlişkili Kişi Kavramı ve Değerlendirmeler’’, Vergi Dünyası, Sayı:318, Şubat 2008, s. 84-85

216 1 Seri No'lu Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı Hakkında Genel Tebliğ, Bölüm 3.1.1 217 Onur Elele, (Şubat 2008a), s. 85

94 Ancak, kurum ile çalışanları arasında yukarıda belirtilen istihdam ilişkisi dışındaki işlemler, ilişkili kişilerle yapılan işlem kapsamında değerlendirilecektir. Bu işlemlere örnek olarak kurumun, çalışanlarına mal veya hizmet satışı ya da borç para vermesi gibi işlemleri sayabiliriz. Örneğin bankaların kendi personeline, aynı ve benzer koşullara sahip ilişkili kişi kabul edilmeyen müşterilerine kullandırdığından daha düşük bir faiz veya işlem masrafı ile kredi kullandırması durumunda bu işlem transfer fiyatlaması yoluyla örtülü kazanç dağıtımına konu olabilecektir. Zira banka, kendi personeline emsallere uygunluk ilkesine göre belirlenen fiyat ve bedel üzerinden işlem yapmak zorunda olup kendi personeline ilişkisiz kişiler için belirlemiş olduğu şartlar çerçevesinde kredi kullandırabilir.219 Aksi durum ise banka yönünden çalışanlarına transfer fiyatlaması yoluyla örtülü kazanç dağıtımı yapıldığı iddiasını gündeme getirebilir.

Kurumun ilgili bulunduğu kurum ise kendi ortağı dışında, kurumun kendisinin ortaklığının bulunduğu bir başka kurumu yani iştiraklerini ifade etmektedir. Bir kurum diğer bir kuruma ortak ise iki kurum ilişkili sayılacak, ortak olduğu kurum üzerinden başka bir kuruma ortak ise dolaylı olarak ilişkili olduğu kabul edilecektir. Diğer bir ifadeyle, kurumların doğrudan veya dolaylı olarak iştirak ettiği diğer kurumlar ve şahıs şirketleri ilişkili kişi kapsamında değerlendirilecektir. Öte yandan kurumun ortağı olduğu şahıs şirketlerinin diğer kurum ortakları ilişkili kişi sayılacaktır.

Kurum ortağının ilgili bulunduğu gerçek kişiler, kanunun 13/2. maddesinde belirtildiği üzere, ortakların eşleri, ortakların veya eşlerinin üstsoy ve altsoyu ile üçüncü derece dahil yansoy hısımları, kayın hısımlarını ya da kurum ortakları ile ekonomik ve sosyal olarak ilişkisi bulunan gerçek kişileri ifade etmektedir.

Kurum ortağının ilgili bulunduğu kurum ise, kurum ortağının başka bir kurum ile olan ortaklık ilişkisini ifade etmektedir. Ayrıca kurum ortağının ortak olduğu şahıs şirketlerinin diğer kurum ortakları ilişkili kişi sayılacaktır. Diğer bir ifadeyle; kurum ortaklarının doğrudan veya dolaylı olarak ortak olduğu kurumlar ve şahıs şirketleri ile söz konusu kurum ve şahıs şirketlerinin diğer kurum ortakları ilişkili kişi sayılacaktır.

219 Mehmet Batun, “Bankaların, Çalışanlarına Düşük Faizle Kredi Kullandırmaları, Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımıdır.”, Yaklaşım, Sayı:195, Mart 2009, s. 113

95 3.3.2.3. Kurumların veya Ortaklarının İdaresi, Denetimi veya Sermayesi Bakımından Doğrudan veya Dolaylı Olarak Bağlı Bulunduğu Gerçek Kişi veya Kurumlar ya da Nüfuzu Altında Bulundurduğu Gerçek Kişi ve Kurumlar 220

Kurumun veya ortaklarının idaresi bakımından doğrudan veya dolaylı olarak bağlı bulunduğu gerçek kişiler: Ortaklık ilişkisi olmaksızın kurumun kararlarında doğrudan veya dolaylı olarak etkisi bulunabilecek kurumun yönetim kurulu başkan ve üyeleri, genel müdürü, üst düzey müdürleri, aynı düzeydeki yüksek memurları gibi şahısları ifade etmektedir. Ayrıca, ortaklık ilişkisi olmaksızın kurumun kararlarında doğrudan veya dolaylı olarak etkide bulunabilecek herhangi bir gerçek kişi veya kurum ilişkili kişi sayılacaktır.

Kurumun veya ortaklarının denetimi bakımından doğrudan veya dolaylı olarak bağlı bulunduğu gerçek kişi veya kurumlar ifadesi, ortaklık ilişkisi olmaksızın kurumun kararlarında doğrudan veya dolaylı olarak etkisi bulunabilecek kurumun denetçileri gibi gerçek ve tüzel kişileri ifade etmektedir. Örneğin, bir limited şirket denetçisinin eşinin ortak olduğu diğer şirketin limited şirket ile yaptığı mal veya hizmet alım ya da satım işlemleri, kurumun denetim bakımından bağlı bulunduğu ilişkili kişilerle yapılan işlemleri ifade etmektedir.

Kurumların sermayesi bakımından bağlı bulunduğu kişiler, kurum ortaklarını ifade etmektedir. Diğer taraftan, bir şirket ile söz konusu şirketin kurucu hisse senetleri ve/veya intifa senetlerine sahip olan gerçek kişi ve kurumlar ilişkili kişi kapsamında değerlendirilecektir.

Ekonomik anlamda nüfuzu altında bulundurmak; sıkı bir iktisadi ilişki içinde bulunmak ya da sürekli olarak kredi açmak anlamına gelmektedir. Bu bakımdan, bir kurum genellikle ya da sürekli olarak bir kişi veya kuruma borç para sağlıyorsa, söz konusu kişi veya kurum, diğer kurumun nüfuzu altında olmaktadır.

Nüfuzu altında bulundurduğu gerçek kişi veya kurumlar ifadesi, kurumun ekonomik ve ticari kararlarını doğrudan ya da dolaylı olarak etkileyecek şekilde sürekli bir iktisadi ilişki veya devamlı borç para verme ya da alma ilişkisi içinde bulunduğu gerçek kişi veya kurumları ifade etmektedir. Bu durumda, bir kurum sürekli olarak bir kişi veya kuruma borç para veriyorsa borç para verdiği kişi veya kurumu nüfuzu altında

96 bulundurduğu kabul edilerek söz konusu kurumla borç para verdiği kişi ve kurumlar ilişkili kişi kabul edilecektir.

3.3.2.4. Ortakların Eşleri, Ortakların veya Eşlerinin Üstsoy ve Altsoyu,