Kuruluş ve Örgütlenme Giderleri

Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 8. maddesinin 1-b bendinde kuruluş ve örgütlenme giderlerinin kurum kazancının tespitinde indirim konusu yapılabileceği belirtilmiştir79_.

Ayrıca yine Vergi Usul Kanunu’nun 282. ve 326. maddelerinde de kuruluş ve örgütlenme giderlerine ilişkin düzenlemelere yer verilmiştir. Söz konusu kanun maddeleri aşağıdaki gibidir80.

“Madde 282- Kurumlarda aktifleştirilen ilk tesis ve taazzuv giderleri mukayyet değeri ile değerlenir.

Bu değer, ilk tesis ve taazzuv için yapılan giderlerden fazla olamaz.

Kurumun tesis olunması veya yeni bir şubenin açılması veyahut da işlerin devamlı bir surette genişletilmesi için yapılan ve karşılığında maddi bir kıymet iktisap olunmayan giderler bu cümledendir.

79 _{BİLİCİ, Nurettin, Vergi Hukuku, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2008, s. 224.} 80 _{YALÇIN, s. 745.}

İlk tesis ve taazzuv giderlerinin aktifleştirilmesi ihtiyaridir.

Gerçek veya tüzel kişilerde peştamallıklar da mukayyet değeriyle değerlenir.”

“Madde 326- Kurumların aktifleştirdikleri ilk tesis ve taazzuv giderleri ile peştemallıklar mukayyet değerleri üzerinden eşit miktarlarda ve beş yıl içinde itfa olunur.”

Dikkat edileceği üzere kuruluş ve örgütlenme giderlerinden ne anlaşılması gerektiğine VUK’nun 282. maddesinde de yer verilmiştir. Buna göre “Kurumun tesis olunması veya yeni bir şubenin açılması veyahut da işlerin devamlı surette genişletilmesi için yapılan ve karşılığında maddi bir kıymet iktisap olunmayan giderler “ kuruluş ve örgütlenme gideridir.

2.2.1.1.2.1. Kuruluş ve Örgütlenme Giderlerinin Kapsamı

Kuruluş ve örgütlenme giderlerinin kapsamı konusunda bu güne kadar en geniş açıklama 182 Yayın Sıra Numaralı Hesap Uzmanları Kurulu Danışma Komisyonu kararında yapılmış olup, bu karar çerçevesinde işletmelerin kuruluşu ve faaliyetlerine devamı sırasında yapılan kuruluş ve örgütlenme giderleri aşağıda sayılmıştır81_.

2.2.1.1.2.1.1. İşletmenin Kuruluşu Sırasında Yapılan Kuruluş Giderleri

• İş ve piyasa etüdü ile proje ve fizibilite raporunun hazırlanması ile ilgili giderler

• Şirket esas mukavelesinin düzenlenmesi için yapılan giderler • Kuruluşun gerçekleştirilmesi için yapılan seyahat giderleri

• Ayni sermaye konulması halinde ilgili iktisadi kıymetlerin değerlemesine ilişkin giderler

• Kuruluş genel kurulu toplantısı için yapılan giderler • Hisse senedi ihraç giderleri

- Hisse senedi basım giderleri

- Mahkeme, noter ve diğer tasdik ve tescil giderleri - Damga vergisi

- İhraç dolayısıyla ödenen sair harç ve resimler

- İzahname ve broşür giderleriyle ilan ve reklam giderleri - Hisse senetlerinin satışı için ödenen komisyonlar - Hisse senetlerinin borsaya kaydı için yapılan giderler • Kuruluşla ilgili diğer giderler

2.2.1.1.2.1.2. Faaliyeti Devam Eden İşletmelerde Kuruluş Giderleri

• Esas sermayenin arttırılması için yapılan giderler (hisse senedi çıkarma giderleri dahil)

• Tahvil çıkarma giderleri

- Tahvil çıkartılmasına karar vermek için yapılan genel kurul toplantısı giderleri

- Genel kurul kararının tescil ve tasdik giderleri - Tahvillerin kağıt ve basım giderleri

- Tahviller için ödenen damga vergisi - İzahname, broşür ve reklam giderleri - Bankalara ödenen satış komisyonları

- Yapılmış ise tahvil sahipleri genel kurulu toplantısı giderleri - Başa başın altında satış halinde verilen primler

• Yeni bir şube açılması için yapılan giderler

• Faaliyetin genişletilmesi veya değiştirilmesi için yapılan giderler

2.2.1.1.2.1.3.Örgütlenme Giderleri

• İşletmenin veya kurumun hukuki kuruluşunu tamamladığı andan normal faaliyetine başladığı ana kadar yapılan genel idare gideri niteliğindeki giderler82:

• İşçi ve personelin tedarik ve eğitim giderleri • Tecrübe imalatı giderleri

• Yeni malların ve işletmenin tanıtılması için yapılan reklam ve tanıtma giderleri

• Kuruluş döneminde yapılan genel idare giderleri niteliğindeki giderler

Bu giderlerin kuruluş ve örgütlenme gideri olarak değerlenmesi için, bu giderlerin karşılığında bir sabit kıymet iktisap edilmemesi ve bunların mevcut sabit kıymetlerin maliyetine eklenmesi imkanının bulunmaması gerekir. Aksi takdirde bunların kuruluş ve örgütlenme gideri olarak değerlenmesi söz konusu olmayacaktır.

2.2.1.1.2.2. Kuruluş ve Örgütlenme Giderleriyle İlgili Özellik Gösteren Durumlar

• Kuruluş ve örgütlenme giderleri bir bütündür. İşletme yöneticileri aktifleştirme yönünde karar vermekle seçimlik hakkı bu yönde kullanmış sayılırlar. Kuruluş ve örgütlenme giderleri bir bütün olduğundan, işletmede bu giderlerin aktifleştirmesi yönteminin seçilmesi halinde, bu nitelikteki giderlerin tamamının aktifleştirilmesi gerekir. Kısmen aktifleştirme mümkün değildir.

• Tecrübe imalatı giderleri, ilke olarak örgütlenme giderleri arasında yer almakla birlikte Türk Vergi Hukuku yönünden bu giderler karşılığında bozuk ve düşük kaliteli de olsa bir miktar mamul elde edilmesi bunların aktifleştirilmesine engel teşkil etmemektedir. Vergi Usul Kanunu’nun 282. maddesinin açık hükmüne göre, karşılığında mamul elde edilen tecrübe imalatı giderlerinin aktifleştirilme imkanı bulunmamaktadır.

• Vergi uygulamasında sermaye şirketlerinin kuruluş sırasında sağlanan arızi gelirlerin (örn. Banka faiz gelirleri) kuruluş ve örgütlenme giderlerinin aktifleştirilmesi esası kabul edildiği takdirde maliyet düşürücü bir unsur olarak yapılan giderlerden düşülmesi imkanı bulunmamaktadır. Arızi gelirler ancak kuruluş ve örgütlenme giderlerinin yapıldıkları hesap döneminde gider yazılmaları halinde giderlerle mahsup edilebilir. Bu bakımdan aktifleştirme yöntemini kabul eden kurumlarda arızi gelirlerin elde edildikleri dönemin kazancı olarak beyan edilmesi zorunludur.

2.2.1.1.2.3. Kuruluş ve Örgütlenme Giderlerinin Amortismanı

Vergi Usul Kanunu’nun 326. maddesine göre kuruluş ve örgütlenme giderleri eşit miktarlarda beş yıl içinde itfa edilir.

Kuruluş ve örgütlenme giderlerinin amortismana esas değeri bu giderlerin kayıtlı değeridir.

Kuruluş ve örgütlenme giderlerinin amortismanına kurumun kuruluşunun tamamlandığı veya işletmenin fiilen ve tam olarak faaliyete geçtiği, tecrübe imalatı olan kurumlarda bunun sona erdiği hesap döneminden itibaren başlanır83_.

Amortismanına başlanılan kuruluş ve örgütlenme giderlerinin kanunda belirlenen beş yıllık süre içinde eşit miktarlarda amortismana tabi tutulması zorunludur.

Bu nedenle amortismana tabi tutulmaya başlanıldıktan sonra bu usulden dönülemez. Başka bir deyimle amortisman ayrılması uygulamasından vazgeçilerek bakiye değer bir defada gider yazılamaz84.

2.2.1.1.3. Genel Kurul Toplantıları İçin Yapılan Giderler İle Birleşme,